İsim ve soyisim değişikliği Türk Uygar Kanun husus 27 uyarınca lakin değişiklik için haklı bir sebebin varlığı durumunda mahkeme kararı ile gerçekleştirilebilmektedir. Hem mahkemelerin iş yükünü azaltmak hem de bireylerin dava prosedürüyle uğraşmadan daha kısa müddette isim ve soyisim değiştirebilmesi için belirli şartların varlığı durumunda bir sefere mahsus olmak üzere mahkeme kararına muhtaçlık duymaksızın nüfus müdürlüğünde isim ve soyisim değiştirebilmesine imkan tanınmıştır.
Bu imkandan yararlanabilmek için değiştirilmek istenen isim ve soyisimde ne çeşit şartların arandığı, nüfus müdürlüğüne müracaat için ne tıp süreçlerin yapılması gerektiği üzere konular epey kıymetli olduğundan yazımızın dikkatle okunmasını tavsiye ederiz.
Dava Açmadan Nüfus Müdürlüğünde İsim ve Soyisim Değişikliği
5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda 19.10.2017 tarihinde yapılan değişiklik ile bireyler 2 yıl içerisinde yerleşim yerlerinde bulunan nüfus müdürlüklerine yazılı biçimde başvurarak unsur metninde belirtilen kaidelerin varlığı halinde dava açmadan bir kezliğine isim ve soyisimlerini değiştirebileceklerdir.
Yapılan değişiklik ile 5490 sayılı Kanun’a eklenen süreksiz 8. unsurda hangi şartlarda isim ve soyisim değişikliğinin nüfus müdürlüklerinde yapılabileceği karar altına alınmış olup yalnızca ilgili unsurda belirtilen bu hudutlu şartlarda davasız isim ve soyisim değişikliği yapılabilecektir. Buna nazaran süreksiz 8. hususta belirtilen şartlar şunlardır:
- Değiştirilmek istenen soyad Soyadı Kanunu’na terslik teşkil etmeli
- Değiştirilmek istenen isim ve soyad yazım yanlışlığı, imla yanılgısı ya da düzeltme işareti eksikliği münasebetiyle mana değişikliğine neden olmalı
Davasız İsim Değişikliği
İsim değişikliği kural olarak haklı sebeplerin varlığı durumunda yargıçtan istenerek dava yoluyla mümkündür. Fakat Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen süreksiz 8. unsura nazaran değiştirilmek istenen isimde yazım ya da imla yanlışlarının bulunması veyahut düzeltme işareti kullanılmadığı için bir mana değişikliği kelam mevzusuysa kişi nüfus müdürlüğüne yazılı olarak başvurup isim değişikliğini talep edebilir.
Üstte belirtilen sebepler mevcut değilse yahut nüfus müdürlüğü müracaat talebini reddetmişse veya kanunda belirtilen mühlet geçmişse artık davasız isim değişikliği mümkün değildir. Bu durumda yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi’nde isim değişikliği davası açılması gerekir. Bu dava başka bir hukuksal problem olduğu için isim değiştirme davası yazısını okumanızı tavsiye ederiz.
Davasız Soyisim Değişikliği
Soyisim değişikliği kural olarak mahkeme kararıyla mümkündür. Kural bu olmakla birlikte 5490 sayılı Kanun’un ek süreksiz 8. unsuru ile bir istisna getirilmiştir. Buna nazaran değiştirilmek istenen soyisim, Soyadı Kanunu’nun 3. unsuruna tersse yahut yazım ve imla kusuru ya da düzeltme işareti eksikliği durumlarında kişinin soyisminde mana değişikliği meydana gelmiş ise bu durumda davasız soyisim değişikliği mümkündür.
Buna nazaran; soyisiminin ahlaka ters, gülünç olduğunu düşünenler ya da soyisimindeki yazım yanlışı, imla yanlışı ya da düzeltme işareti eksikliği nedeniyle mana değişikliği olduğunu argüman edenler nüfus müdürlüğüne yazılı olarak başvurarak soyisimlerini değiştirebilirler. Bu sebepler mevcut değilse lakin soyisim değişikliği için haklı bir neden mevcutsa artık dava yoluyla soyisim değişikliği kelam hususudur. Bu türlü bir durumda nasıl dava açılması gerektiğini ve ilgili tüzel prosedürü öğrenmek için soyadı değiştirme davası yazısına bakabilirsiniz.
Yapılması Gereken Süreçler
Üstte açıkladığımız sebeplerden birine dayanarak isim ve soyisim değişikliği yapmak isteyenler 5490 sayılı Kanun’un ek süreksiz 8. hususunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde müracaatta bulunmaları gerekmekteydi. Lakin ağır talepler sonucunda bu mühlet 24.12.2019’den itibaren 3 yıl daha uzatılmıştır. Bu müddet sonunda yapılacak müracaatlar ise dikkate alınmayacak olup nüfusta isim ve soyisim değişikliği mümkün olmayacaktır.
İsim ve soyisim şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan değişiklik müracaatının kanunda belirtilen müddet içerisinde şahsen ilgili kişi tarafından yapılması öngörülmüştür. Fakat isim ve soyisim değişikliği içeren özel vekaletname ile vekil de ilgili kişi ismine nüfus müdürlüğüne değişiklik talebinde bulunabilir.
İsim ve soyisim değişikliği talebinin yapılacağı makam ise değişiklik talebinde bulunan kişinin yerleşim yerinde bulunan nüfus müdürlüğüdür. Nüfus müdürlüklerine yapılacak bu müracaat yazılı olmak zorundadır. Yetkili nüfus müdürlüğüne yazılı olarak bir dilekçe ile başvurulabileceği üzere kimi vakit uygulamada maddi yanılgıların düzeltilmesi için nüfus müdürlüklerin müracaatta bulunan bireylere vermiş olduğu matbu formun doldurulmasıyla da başvurulabilir. Müracaat için rastgele bir fiyat talep edilmesi kelam konusu değildir.
Yetkili nüfus müdürlüğüne yapılan isim ve soyisim değişikliği müracaat sonucunda talepte bulunanın isim ve soyismi, müracaat tarihi ve konusu ile birlikte değişiklik talep dilekçesi yahut formu incelenmek üzere vilayetlerde il yönetim konseyine, ilçelerde ilçe yönetim heyetine gönderilir.
Vilayet yahut ilçe konseyleri nüfus müdürlüğüne yapılan müracaatın 5490 sayılı Kanun’un ek süreksiz 8. unsurunda belirtilen isim ve soyisim değişikliğine ait şartların varlığı durumunda gerekli değişikliği yapacak ve bu doğrultuda verdiği kararlar kesin olacaktır. Lakin unutulmamalıdır ki bu değişiklik bir kereye mahsus olarak yapılabilmektedir.
Nüfus Müdürlüğünün Değişiklik Talebini Reddetmesi
Şayet isim ya da soyisim değişikliği talebi ilgili süreksiz husustaki kuralları taşımıyorsa yetkili nüfus müdürlüğü bu talebi reddedecektir. Çünkü bu düzenleme ile sadece kolay yazım yanlışlıkları, imla kusurları ya da mana değişikliğine sebebiyet veren düzeltme işareti eksikliği durumlarında olduğu üzere maddi yanlışların değişikliğinin davasız bir formda çarçabuk yapılması hedeflemiştir.
İsim yahut soyismin bu durumlar dışında öteki bir haklı sebebe dayanarak değiştirilmesi bu düzenleme kapsamında olmayıp bu türlü bir değişiklik talebi de nüfus müdürlüğünce reddedilecektir. Bu durumda artık talepte bulunanın dava yoluna başvurması gerekmektedir.
İsim ve Soyisim Değişikliğinin Öteki Bireyler Üzerindeki Tesiri
5490 sayılı Kanun’un ek süreksiz 8. hususundaki yeni düzenleme kapsamında gerçekleştirilen isim ve bilhassa soyisim değişikliği ilgili öteki şahısları de etkilemektedir.
İlgili unsurda soyadı değişikliği başvurusunu yapan evli erkeğin karısının ve müracaat tarihinde ergin olmayan çocuklarının da soyisimleri bizatihi değiştirilecek olup vilayet yahut ilçe konseyleri bu bireyler için ayrıyeten bir karar vermemektedir. Değişiklik başvurusunu yapan bayan ise kendisiyle birlikte evlilik dışı ergin olmayan çocuğu varsa onun da soyadı bizatihi düzeltilecek olup bu bireyler için ayrıyeten müracaatta bulunmaya gerek yoktur.
Nüfusta İsim ve Soyisim Değişikliği Süreçlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Öncelikle dava açmadan, mahkeme kararı olmaksızın nüfus müdürlüğünde isim yahut soyisim değişikliğinin hayli dar kapsamlı olduğu ve yalnızca belli bir tarihe kadar bir keze mahsus olarak yapılabildiği unutulmamalıdır.
Kişinin ismini benimseyememesi, ismin yahut soyismin söyleminin sıkıntı olması, cinsiyet ya da din değişikliği, kişinin toplumsal etrafta farklı bir isimle tanınıyor olması üzere nedenler her ne kadar mahkeme kararlarında haklı neden olarak kabul edilse de 5490 sayılı Kanun’un ek süreksiz 8. unsuru kapsamında olmayıp bu cins nedenlere dayanarak nüfus müdürlüğünde isim ya da soyisim değişikliği yapılamaz. Bu düzenleme kapsamında olmayan fakat haklı bir nedenin varlığı durumunda ilgili kişi yetkili ve vazifeli mahkemede dava açarak yargı yoluna başvurmalıdır.
İlgili düzenleme çerçevesinde sırf Soyadı Kanunu’nun 3. unsuruna karşıtlık teşkil eden durumlarda ya da sadece isim ve soyisimde yapılan maddi kusurlar yetkili nüfus müdürlüklerine yazılı olarak başvurulması halinde düzeltilebilmektedir.
Memurlar
