Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Kıbrıs müzakere sürecine ait “Artık alternatif tahlil modellerinin masaya getirilmesi lazım. Hükümran eşitlik temelinde, yan yana yaşayan iki devlet ve o devletlerin iş birliğini daha fazla müzakere masasına getirmek için uğraş vereceğim.” dedi.
KKTC’nin yeni Cumhurbaşkanı Tatar, Cumhurbaşkanlığı misyonu için cuma günü KKTC Cumhuriyet Meclisinde yemin etmesinin akabinde birinci röportajını Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda Anadolu Ajansına (AA) verdi.
Tatar, Kıbrıs müzakereleri, Türkiye ile alakalar, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynakları, KKTC’nin tanıtılması, Avrupa Birliği (AB) ile münasebetler ve misyon müddeti boyunca hayata geçirmeyi planladığı siyasetlerle ilgili AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
– “Müzakere masasına getirmek için gayret vereceğim”
SORU: Cumhurbaşkanı olarak dün vazifeye başladınız? Ajandanızda hangi mevzular var ve hangilerine öncelik vermeyi planlıyorsunuz?
YANIT: Ben, halkın Cumhurbaşkanıyım. Bütün halkın Cumhurbaşkanı olarak her kesiti kucaklayıcı, birlik, beraberlik, toplumsal uzlaşı ve mutabakat anlayışıyla çalışmalarımı sürdürmek istiyorum. Bizdeki Cumhurbaşkanlığı makamı, yıllardır yurt dışındaki müzakere sürecine endekslenmiş durumda. Ben bunu değiştirmek istiyorum. İktisat, toplumsal ve spor bahislerinde KKTC ile Kıbrıs Türk halkının bütün dünyaya bir kere daha tanıtılmasında, hedeflerimizin ve amaçlarımızın anlatılmasında ağır efor içerisinde olacağım. Dünyanın çeşitli yerlerinde çok sayıda Kıbrıslı Türk vatandaşlarımız vardır. Bu şahıslara daha fazla sahip çıkma, bağlarımızı daha fazla güçlendirme ve öz vatanları KKTC’ye onların da daha yakın ilgi göstermelerini ve buraya daha fazla gelip gitmeleri, tahminen yerleşmelerini temin etmek için çalışmalar yapacağım.
Türkiye ile münasebetlerimizi de çok önemsiyorum. Hem devletten devlete hem de mukadderat ve gönül birliği içerisinde KKTC ile Türkiye halkını daha da yakınlaştırmak ve aramızdaki bağların daha da güçlendirilmesi için çalışmalar içerisinde olacağım. Kıbrıs konusunda da söylediklerim ve argümanlarım vardır. Artık 52 yıldır sürdürülen bu müzakere süreçlerinden rastgele bir sonuç alınamadı zira Rum tarafının niyeti açık ve nettir. Son olarak, Crans Montana’da Sayın Akıncı’nın (KKTC’nin 4. Cumhurbaşkanı) katıldığı toplantılarda, Türk tarafının her türlü iyi niyetine karşın karşı taraftan bir iyi niyet göstergesi gelmemesi ve münasebetiyle bu biçimde bir sürecin artık kimseye yarar sağlamayacağı noktasıyla, Türkiye’nin de bizle örtüşen niyetleri ve beklentileriyle, artık alternatif tahlil modellerinin masaya getirilmesi lazım. Hükümran eşitlik temelinde, yan yana yaşayan iki devlet ve o devletlerin iş birliğini daha fazla müzakere masasına getirmek için gayret vereceğim.
SORU: Seçim kampanyanız boyunca 52 yıldır görüşülen “federasyon tezi” yerine “egemen eşitlik temelinde iki devletli tahlili konuşacağım” tabirlerini kullanmıştınız. Bu hususta Türkiye’den de kimi açıklamalar yapılmıştı. Rum kesiti ve memleketler arası toplumun sizi ikna etmesi için koşullarınız ne olacak?
KARŞILIK: İki devletli tahlil, temel prestijiyle hakikat olandır zira gerçek budur. Şu anda Kıbrıs’ta iki devlet vardır. Bu yapıyı isteseler de değiştiremezler, hiçbir güç de bu yapının değişmesine imkan tanımaz. Türkiye, bizim ana vatanımızdır, onun garantörlüğünde bu günlere geldik. Bilhassa Doğu Akdeniz’de bütün bu zenginliklerin olduğunu ve bu süreçte milletlerarası aktörlerin de konum alma noktasında verdikleri çabayı görüyoruz. Hiç burayla alakalı olmayan milletler buralarda üs almaya, buralarda parselleri paylaştırmaya çalışıyor ve Rum-Yunan ikilisiyle çeşitli oyunlara giriyor.
Hasebiyle biz, Doğu Akdeniz’deki gelişmelerin de bu kadar değerli olduğu bir noktada asla taviz vermemeliyiz. Türkiye de “garantörlük hakkımdan vazgeçmem” diyor. Vazgeçmeyeceğine nazaran, artık Kıbrıs’ta yan yana yaşayan, iş birliği içerisinde olacak iki devletten bahsetmek durumundayız. Artık aslında iki devlet vardır. Bu, 1974 Barış Harekatı’ndan çabucak sonra federal bir yapı içerisinde çözülebilirdi zira o vakit daha kuzeydeki devlet tam yerleşmiş değildi, tahminen daha merkezi güçlü bir federal yapıyla iki tane eyalet, iki halkın da özgür dolaşacağı ve yerleşeceği üniter yapıya misal bir yapı olabilirdi fakat olmadı, olamadı. Zira Rumlar, hiçbir vakit Türkleri eşit görmedi ve “Biz daha fazlayız ve güçlüyüz. Biz her yerde olacağız hasebiyle Kıbrıs’ın tümüne sahip çıkacağız.” diyor. Yani eski Enosis (Ada’nın Yunanistan’a bağlanması) fikri hala devam etmektedir. Bu tehlikeleri gören biri olarak ben, asla o denli bir tehlikenin altına imza atmam.
Ben, her vakit KKTC halkının kendi kendini yönetmesi, geleceğini tayin etme hakkından vazgeçmemesi ve bilhassa AB içerisindeki bütün tehlikelere (serbest deveran, yerleşim ve sermaye hareketleri) de işaret ettim. Günün birinde Türkiye buradan çekilirse, kuzeydeki yapı, Türklerin aleyhine, Rumlarına lehine olarak değişik bir duruma gelebilir. Zira herkes gelip burada mal da alabilecek, şirket de kurabilecek ve ekonomiyi de ele geçirebilecek. Türkler 1974’ten evvelki üzere kurum ve kuruluşların sahipleri değil, yabancıların yanında çalışan personel durumuna getirilecektir. Oynan oyun budur. Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş da, 3. Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu da bunu söyledi. 2. Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ve Akıncı, Rumlarla bir muahede yapabileceklerini söyledi, ikisi de denedi ve başaramadı. Münasebetiyle ben 5. Cumhurbaşkanı olarak, bütün deneyim ve geçmişimle yeni bir şey söylemem gerekiyor. Bütün kampanya boyunca “Artık Kıbrıs Türkü ayağa kalkmalı, yeni, daha inançlı ve umut verici bir gelecek için artık birtakım yeniliklere gerek vardır” dedim, bu yenilikleri söylüyoruz. KKTC’yi yıkmaya ve ortadan kaldırmaya kimsenin gücü yetmez. Devlet kurma faziletine, onuruna ve haysiyetine erişmiş bir halk, yarım asır sonra kendi devletinin ortadan kalkmasına asla seyirci kalamaz.
– “Gücümüzü Türkiye’den alıyoruz”
SORU: Şayet Rum bölümü, sizin söz ettiğiniz tahlil modeline (iki devletli çözüm) yanaşmazsa tutumunuz ne olacak? Bu türlü bir durumda, Rumlardan sizi müzakere masasına getirmeleri için ne üzere adımlar beklersiniz?
KARŞILIK: Biz, gücümüzü Türkiye’den alıyoruz. Türkiye ile ahenk içinde çalışmak bizi güçlü kılıyor. Bu siyaseti bir arada belirleyeceğiz, müzakere süreçlerinde halimizi ortaya net bir halde koyacağız. İnandıklarımızdan ve Kıbrıs Türk halkının kıymet verdiği birtakım beklentilerden asla taviz vermeyeceğiz.
SORU: Yakın vakitte BM öncülüğünde 5+1 formatında bir konferans (garantörlerin de katılımıyla) olması bekleniyor. Bu toplantıda ne üzere bahisler gündeme gelecektir. Yeniden BM ve Rum kesitinden federasyon konusunda ısrar gelirse haliniz ne olacak?
KARŞILIK: Biz, Türkiye ile ahenk içerisinde bunlara hazırlık yapacağız ve gerekli yanıtları vereceğiz. Biz “müzakereden kaçalım, görüşmeyelim” anlayışında değiliz fakat söylediklerimiz vardır, bu söylediklerimizden de geri adım atmayacağımızı karşı tarafa net halde söz etmemiz gerekir. Bunu yapacağız.
– “Türkiye ile hidrokarbonlar konusunda yüzde yüz tam bir iş birliği içerisindeyiz”
SORU: Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynaklarıyla ilgili uyuşmazlıklar şimdi neticelendirilmiş değil. Doğu Akdeniz konusunda, Türkiye ile nasıl bir iş birliği içerisinde olmayı planlıyorsunuz?
YANIT: 2011’de Eroğlu Cumhurbaşkanı iken Türkiye ile “Türkiye-KKTC Kıta Sahanlığı Sonlandırma Anlaşması” imzalanmıştı ve hala daha yürürlüktedir. Hasebiyle Türkiye ile hidrokarbonlar konusunda yüzde yüz tam bir iş birliği içerisindeyiz. Bu coğrafyada örtüşen menfaatlerimizle ilgili olarak bu süreci, bu halde yönetmek durumundayız, bu türlü mutabakat yapma hakkına sahibiz. Türkiye’nin gücü, gemileri ve sondaj çalışma yapma hüneri vardır, hasebiyle bunlar bizler için kıymetli zenginliktir. Bütün bu hengame içerisinde güney komşularımızla bir iştirak görülmüyor ve Rumlar, “Kıbrıs’ta tahlil sonrası size hissenizi verebiliriz” diyor lakin tahlil gelmeyeceğine nazaran, Rumlar, bize hissemizi ne vakit verecek? Türkiye ile iş birliği içerisinde bu zenginliklerin araştırılması ve günü geldiğinde, bulunduğunda hissemizi almamız bizim için en inançlı yoldur.
SORU: Hidrokarbon kaynaklarıyla ilgi uyuşmazlık konusunun Kıbrıs müzakerelerinin önüne geçtiği ve birinci olarak Rum kısmı ve memleketler arası aktörlerle bu mevzunun ele alınması gerektiği konusu da gündemde. Buna katılıyor musunuz?
KARŞILIK: Artık mantık bunu der ancak Rum tarafı o denli bir kompleks içerisindedir ki Kıbrıslı Türklerinin statüsünün yükseltilmemesi için her şeyi yapar. Hasebiyle ben, o beklenti içerisinde değilim zira karşı taraf, Kıbrıslı Türkleri az bile tanıma noktasına gelse, “bu bizim için bir mağduriyet, büyük bir zahmet yaratacak” diye hiçbir şeyi ne paylaşıyor ne de bizimle görüşme içerisine girebiliyor.
Şu ana kadar Türk tarafı iyi niyetle yaklaşmıştır, “geliniz ortak komite kuralım, bütün bu zenginliklerin araştırılmasında, öbür ülke ve büyük şirketlerle bir arada bütün bu muahedeleri yapalım” demiştir lakin hiçbir vakit buna olumlu cevap gelmemiştir. Nitekim bu, Kıbrıslı Türkleri dışlamaktır, Kıbrıslı Türklerin haklarına tecavüz etmektir. Milyar dolarlık zenginliklerin paylaşımında, mutabakatlarda kesinlikle Kıbrıslı Türklerin de onayı lazım fakat büsbütün hukuksal olmayan bir süreç yaşatılmıştır.
– “AB’den bir beklentim yok”
SORU: AB de hem Doğu Akdeniz hem de Kıbrıs konusunda yaşanan krizin bir modülüdür. Bu hususlarda AB’den beklentiniz nedir?
KARŞILIK: AB’ye çok olumlu bakamıyoruz zira hem Yunanistan hem de Kıbrıslı Rumlar, AB içerisindedir. AB içerisinde olduğu için bütün kurullarda yakınları ve kendi adamları vardır, onların sorunu olduğu için o komitelerdeki yakınlarını etkileyebiliyorlar ve bizim beğenmediğimiz birtakım sonuçlar ortaya çıkabiliyor. Hasebiyle AB taraf olduğu için çok dikkatli olunması gerektiğini düşünüyorum. AB’den bir beklentim yok zira taraftırlar. Hasebiyle biz onlara karşı dik durmak durumundayız. Türkiye’nin hali ve duruşu çok kıymetlidir. Türkiye, kendi duruşuyla hem Türkiye’ye hem de KKTC’ye büyük bir avantaj elde etmektedir.
SORU: Türkiye ile münasebetlerde Cumhurbaşkanı olarak nasıl bir rol oynayacaksınız. Malum Sayın Akıncı devrinde, devletin tepesi manasında geriye giden bir ilgi süreci olmuştu. Bu mevzuda nasıl bir yol haritası izleyeceksiniz?
KARŞILIK: Kıbrıs davası, büyük bir davadır. Doğu Akdeniz’in bu kıymetli köşesinde, bilhassa son yıllarda hidrokarbon zenginliklerinin ortaya çıkmasıyla, bunların paylaşımında ve bu zenginliklerin gelecekte bu ülke için ne kadar kıymetli olduğunun şuuru içerisinde biz, her daim ve şartta Türkiye ile hareket etmek durumundayız. Esasen öyleydi, o denli de gidecek zira bu müşterek bir davadır. Kıbrıs Türkü vaktinde burada yalnızken yanında Türkiye vardı ve var olmaya devam ediyor. Müşterek bir davayı başarılı biçimde ileri götürebilmek, hak ve çıkarlarımızı koruyabilmek için kesinlikle Türkiye ile ahenk içinde çalışmak lazım. Benim cumhurbaşkanlığım dönemimde bu olacaktır.
Türkiye’ye hem gönül bağım hem de büyük sevgi ve hürmetim var. O bakımdan ahenk içerisinde çalışmak aslında başlı başlına bize güç vermektedir. Hem devletler ortası hem de iki halk ortasındaki gönül bağlarının daha da güçlenmesi için çalışmalar yapacağım. Esasen benim seçilmemle Türkiye ile KKTC ortasındaki gönül bağları bir defa daha güçlenmiştir. KKTC’de herkes Türkiye’yi seviyor ve Türkiye’nin bize olan yakın ilgi ve alakasının ne kadar değerli olduğunu biliyor.
SORU: Cumhurbaşkanlığı için grubunuzu oluşturdunuz mu? Hangi isimlerle çalışmak istediğiniz belirli midir? Daha çok müzakereci geçmişi olan isimler mi çalışma takımınızda olacak?
KARŞILIK: Takım arkadaşlarımız aşikardır, isimleri daha sonra açıklanır fakat deneyim çok değerlidir. Kıbrıs davası, yılların davasıdır. Yeni bireylerin kolay kolay elbette öğrenebilecekleri bir şey değildir. Vakit içerisinde belgeleri ve geçmişte yaşananları hazmetmek lazım. Münasebetiyle geçmişi ve deneyimi olanlar önde geleceklerdir lakin yeni insanları da bu gruplara katmak kıymetlidir. Bizim gruplarımızda her türlüsü olacaktır.
– “Diplomatik tanıma BM’nin mahzuru ve Rumların vetosuyla olmuyor”
SORU: Kampanyanızda KKTC’yi tanıtmak istediğinizi de tabir etmiştiniz, bu bahisteki planlarınız nedir? Bu noktada yurt dışında lobicilik faaliyetlerine de yük verecek misiniz?
YANIT: Tanıtmadan evvel Kıbrıs gerçeğinin kabul edilmesi lazım, Kıbrıs’ta iki başka halk ve devlet vardır. Bütün bunları dünyaya anlatmaya devam ediyoruz, zati dünya bunun farkında. KKTC’de 100’den fazla ülkeden öğrenci vardır. KKTC çok daha fazla ülke ile ticaret yapıyor. KKTC’nin diplomatik tanınması şayet bugün olmuyorsa, BM’nin manisi ve Kıbrıslı Rumların vetosuyla olmuyor. Tabiatına bıraksanız birçok ülke bizi zati tanıyor, diplomatik manada da tanıyacaktır. Ben bu mevzuyu önemsiyorum fakat buna bağlı kalmak da gerçek değil. Hayat devam ediyor, günü geldiğinde o da olacak.
Kıymetli olan Türkiye ile ahenk içerisinde çeşitli ülkelerle temas kurabilmek ve onlara gerçeği anlatabilmektir. Şu anda temel gündem unsuru, kültürel, ekonomik ve siyasi her türlü iş birliği içerisinde temasları ağır biçimde sürdürmektir. Gelecekte tahminen diplomatik tanınmayı da sağlayabiliriz. Ambargo ve kısıtlamaları aşabilmek gündemimizde olacaktır. Günümüzde KKTC’ye direkt uçuş olmaması insan haklarının ayıbıdır. Bunların uğraşını de vermek gündemimizde olacaktır.
SORU: İngiltere ve öbür ülkelerle direkt uçuş ve ticaret üzere çalışmalarınız olacak mı?
KARŞILIK: Zati oluyor, bilahare lobicilik faaliyetlerimiz var. Direkt temas kurabileceğimiz İngiliz milletvekili, bakanlar ve lordlar var. Bunlar üzerinden daima çalışmalarımızı zati yapıyoruz. Artık AB’den ayrılmalarıyla bu biraz kolaylaşır ama şu an İngiltere, nasıl ayrılacağıyla ilgili pazarlık halinde. Çok da rahat bir durum yok şu anda lakin gelecekte olacaktır diye düşünüyorum.
– “Kasım ayında gayriresmi bir görüşme olacaktır”
SORU: Sizin Başbakanlığınız devrinde, Kapalı Maraş’ın açılması, pandemi hastanesi üzere hususlarda atılımlar olmuştu. Bu mevzularda da takipçi olacak mısınız? Yoksa bu üzere devam eden siyasetleri hükümetlere mi bırakacaksınız?
YANIT: Türkiye’de başkanlık sistemi var. Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan’ın muhatabı olarak görüşmeleri devam ettireceğiz. Ben, bunu Sayın Cumhurbaşkanı ile zati görüştüm. Onun muhatabı olduğum için o seviyede toplantılara benim de iştirakim kelam konusu olacak. Hasebiyle büyük projeler ve kıymetli sorunlarda Türkiye Cumhurbaşkanı’nın muhatabı olarak ben de devrede olacağım.
Benim bu ülkede kıymetli problemlere liderlik yapmam, Türkiye ile temaslarda, dışa açılma noktasında ve KKTC’yi dünyaya tanıtma noktasında yapacağım faaliyetler çok kıymetli. Onun için Türkiye’nin takviyesine kesinlikle gereksinimim vardır. Bu takviyesi de kesinlikle alacağıma inanıyorum. Bütün bu çalışmalar halkın önünü açmak içindir. Halkın önünü açtığında, elbette hükümetlerle istişare ederek birlikte çalışmak en doğalı ve doğrusudur. Orada da bir külfet olacağını düşünmüyorum.
SORU: 26 Ekim’de birinci resmi ziyaretinizi Türkiye’ye yapacağınızı açıklamıştınız? Ne üzere hususlar gündemde olacak?
YANIT: Başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere, davet için Türkiye’ye teşekkür ediyorum. Eşimle birlikte Ankara’ya resmi temas için gidiyorum. Bu ziyarete olağanüstü değer veriyorum. Bu kabul, inanıyorum ki dünyaya da bir ileti verecektir, “KKTC’yi tanıyoruz, onun yeni seçilen Cumhurbaşkanı’nı hem tanıyoruz hem ona ehemmiyet veriyoruz. Hasebiyle birinci ziyaretini Ankara’ya yapıyor.” bildirisi verilecek. Ankara’da gösterilecek olan ilgi bütün dünyaya da ileti verilmesine vesile olacaktır. Şu anda birinci resmi ziyaret olduğu için temel bir gündem unsuru yok lakin çeşitli hususlar elbette görüşülecektir.
SORU: Rum önder Nikos Anastasiadis ile gayriresmi bir görüşme yapacağınız gündemde, onun için tarih belirlediniz mi?
YANIT: Kasım ayında gayriresmi bir görüşme olacaktır.
Memurlar
