Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Türkiye’deki konutların muhtaçlığını neredeyse 25 yıl kadar karşılayacak bir gaz ölçüsünden rahatlıkla bahsedebiliriz” dedi.
Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 3. Türkiye 2023 Doruğu’na katıldı. Burada bir konuşma yapan Bakan Dönmez, Karadeniz’de yapılan gaz keşfi ve 2023’te yapılan birinci gaz akışıyla ilgili olarak, “2016-2017 yıllarında ulusal güç maden siyasetimizi çalışırken en değerli mevzulardan biri güçte dışa bağımlılık konusuydu. Arz güvenliği konusu vardı fakat arz güvenliğiyle ilgili meseleleri aştık. Bugün artık Türkiye’nin bir arz yetersizliği kelam konusu değil, hatta vakit zaman bilhassa elektrik tarafında arz fazlamız var. Fakat dışa bağımlılık konusu Türkiye’nin uzun yıllardır çaba ettiği, azaltmak için elinden gelen çabası gösterdiği, kâfi doğal kaynakların keşfedilememesi nedeniyle çok fazla başarılı olamadığımız bir alandı. Hamd olsun çalışmalarımız, çabalarımız sonuç vermeye başladı. Bilhassa son iki yıldır, Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerimizi ve son 1 yıldır Karadeniz’deki faaliyetlerimizi büyük bir sevinçle karşılamış olduk” dedi.
“(Sakarya Gaz Sahası) Orada yaklaşık 40’a varan sayıda bir sondaj çalışması planlıyoruz”
Karadeniz’deki çalışmalarla ilgili olarak, yaklaşık 16 ay evvel sismik çalışmalara başladıklarını anımsatan Bakan Dönmez, şunları kaydetti:
“Hızla o yapılan sismik çalışmalar sonucunda değerlendirmeler, tahliller, mühendislik çalışmaları bize o sahanın bir potansiyel içerdiği bilgisini vermişti. Fakat potansiyel içerdiği bilgisini sondaj yapmadan anlamamız, tespit etmemiz mümkün değildi. O açıdan o bölgede hızla sondaj çalışmasına karar verdik. Fatih, Akdeniz’deki çalışmalarına orta vererek Karadeniz’e geldi. Evvel kule söküm işi yaptık Haydarpaşa Limanı’nda, sonra da İstanbul’un fethinin yıl dönümünde 29 Mayıs’ta Sayın Cumhurbaşkanımızın da teşrifleriyle Karadeniz’e yanlışsız uğurladık. 20 Temmuz itibariyle de Sakarya Gaz Alanı’ndaki Tuna-1 kuyusuna intikal etti ve matkabı çevirmeye başladı. Üzerinden 1 ay üzere bir mühlet geçti ve birinci iki katmanda bir gaz keşfi yakaladık. Yaptığımız ayrıntılı tahlil çalışmalarından sonra oradaki ölçünün yaklaşık 320 milyar metreküp olduğunu vatandaşımızla paylaştık. Sonrasında da aşağıda iki katman olduğunu söz etmiştik ve geçtiğimiz hafta sonu da Sayın Cumhurbaşkanımız Fatih Sondaj Gemisine gelerek şahsen çalışmaları yerinde inceledi ve 85 milyar metreküplük ilave keşif ölçüsünü açıkladı. Böylelikle toplam 405 milyar metreküplük rezervle alandaki keşfi sonlandırmış olduk. Şu anda çalışmalarımız devam ediyor. Zira, orada yaklaşık 40’a varan sayıda bir sondaj çalışması planlıyoruz. Bir yandan ikinci gemimizi de o bölgeye hakikat intikal ettireceğiz. İki, üç tespit kuyusu planladık. Tespit kuyularını hızla tamamlayacağız. Mühendislik ve tasarım çalışmaları gerek su tabanında gerekse kıyıda planladığımız terminal çalışmalarıyla ilgili mühendislik çalışmaları devam ediyor. Bir taraftan da BOTAŞ da karaya gelecek olan gazın ulusal iletim şebekesine irtibatıyla alakalı alandaki etüt çalışmalarına da başladı. Sakarya Gaz Alanındaki sürecimiz bu biçimde devam ediyor.”
“Türkiye’deki konutların muhtaçlığını neredeyse 25 yıl kadar karşılayacak bir gaz ölçüsünden rahatlıkla bahsedebiliriz”
Türkiye’nin gazı nasıl çıkaracağıyla ilgili olarak değerlendirmelerde bulunan Dönmez, “Son 5 yıla baktığımızda ortalama doğalgaz tüketimimizin 45 ila 50 milyar metreküp ortasında değiştiğini görüyoruz. Matematik olarak bir bölme hesabı yaptığımızda sahanın yaklaşık 8-9 yıllık bir tüketimi karşılayacak potansiyele sahip olduğunu söyleyebiliriz. Lakin gaz üretimi bugünden çabucak hayata geçmeyecek zira burada üç yıllık bir çalışma süreci var. Bu birinci faz üretimi için üç yıla muhtaçlığımız olduğunu söz etmiştik. Sonrasında da 25-30 yıllık bir üretim planı kelam konusu olacak. Türkiye’deki konutların muhtaçlığını neredeyse 25 yıl kadar karşılayacak bir gaz ölçüsünden rahatlıkla bahsedebiliriz. Çalışmaların bir kısmını yerli imkanlarla yürüteceğiz. Yerlileştirme siyasetinin bir ayağı yerli doğal kaynakların kullanılması, başka ayağı da yerli teknoloji ve yerli insan kaynağının kullanılmasıdır. Bu kapsamda mühendislik çalışmamızı, ön mühendislik çalışmalarımızı kendi imkanlarımızla yapabilecek kabiliyetteyiz. Lakin ayrıntı mühendislik ve kimi grup, ekipman ve kritik materyallerin temini konusunda yurt dışından hizmet alabiliriz. Petrol sanayisinde bir ülkenin bütün gereksinim duyduğu tedarik süreçlerini karşılama imkanı yok. Bu hususta gelişmiş birçok ülke var. Bunlarla temasa da geçtik. Bu temas doğrultusunda da ön görüşmeler yapıyoruz. İnşallah Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında doğal gazı milletimizle kavuşturma gayesindeyiz ve gayemiz de bu doğrultuda devam ediyor” sözlerini kullandı.
“Sismik kümemiz sondaj yapmış olduğumuz Selçuklu-1 kuyusunun civarında ek sismik çalışmalarına devam ediyor. O bölgeden ümitliyiz”
Doğu Akdeniz’deki çalışmaların neredeyse iki yılı geride bıraktığını söyleyen Bakan Dönmez, “Bugüne kadar sekiz derin deniz sondajımız oldu. Bunların bir kısmı bizim Türkiye Cumhuriyeti’nin kıta sahanlığındaki Türkiye Petrolleri’nin sahip olduğu ruhsat alanlarında, bir kısmı da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden almış olduğumuz ruhsat alanlarında. ‘Bugüne kadar somut bir keşif oldu mu’ sorusunun yanıtı; hayır, olmadı. Lakin bize her keşif oradaki formasyon ve basene ait önemli bilgiler veriyor. Oradaki araştırmalarımızı biraz daha ağırlaştırıyoruz. Şu anda Yavuz Sondaj Gemimiz en son Selçuklu-1 ismini verdiğimiz kuyuda sondajını tamamladı. Şu anda Taşucu’nda birkaç aylık bir bakım ve ikmal müddeti var. Bu ortada sismik kümemiz da sondaj yapmış olduğumuz Selçuklu-1 kuyusunun civarında ek sismik çalışmalarına devam ediyor. O bölgeden ümitliyiz. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalarda birtakım sondajlarda gaz akışlarını aslında okuduk. Lakin süreklilik arz etmediği için rastgele bir keşifle sonuçlandırmamıştık. Ancak bu son sondaj kuyusundaki ümidimiz biraz daha fazla. Onun civarında biraz daha ağırlaşıyoruz. İnşallah orada da bir keşifle sonuçlanan netice alırız” halinde konuştu.
“Oradaki iki boyutlu sismik çalışmalarımız bittikten sonra üç boyutlu sismik çalışmalar yapılacak. Sonra da arama fazının ikinci kısmına geçeceğiz. Şayet potansiyel içeren bir bölge tayin edersek orada da tekrar sondaj çalışmalarımızı yapacağız”
Doğu Akdeniz’deki sismik çalışmaların sürdüğünü belirten Bakan Dönmez, şunları aktardı:
“Özellikle son aylarda gündeme gelen Oruç Reis, Antalya Kaş ilçesinin güneyinde kendi kıta sahanlığımızdaki bölgede çalışmalarına devam ediyor. Orada bizim yaklaşık bir iki aylık çalışmamız daha var. Oradaki sismik programımızın yarısındayız. Öteden beri söylediğimiz bir konu var; biz bilhassa memleketler arası hukuka dayalı olarak kendi ulusal hak ve menfaatlerimiz doğrultusunda Akdeniz’deki faaliyetlerimizi sürdürmeye kararlı olduğumuzu başta Sayın Cumhurbaşkanımız olmak üzere defaatle tabir ettik. Haklıyız ve tezimizi de gerek masada, gerekse alanda da telaffuzlarımız ve aksiyonlarımızla ortaya koyuyoruz. Oradaki iki boyutlu sismik çalışmalarımız bittikten sonra üç boyutlu sismik çalışmalar yapılacak. Sonra da arama fazının ikinci kısmına geçeceğiz. Şayet potansiyel içeren bir bölge tayin edersek orada da yeniden sondaj çalışmalarımızı yapacağız. Sayın Cumhurbaşkanımızın bir teklifi oldu. Doğu Akdeniz’de memleketler arası bir konferans tertip etmek suretiyle tarafların, buraya kıyıdaş ülkelerin temsilcilerinin yer alacağı bir konferansta herkes gelsin tezlerini anlatsın diye. Biz bundan kaçmıyoruz, kaçınmıyoruz. Ancak kimi ülkeler bu tip tekliflere peşinen ve önyargılı yaklaşmak suretiyle ‘hayır’ diyorlar ve olumsuz bir hal içerisindeler. Bu da onların şu konumda olduğunu gösteriyor: Aslında memleketler arası kamuoyunu ikna edecek ellerinde fazla bir gereç ve done de yok.
Yunanistan’ın tezlerine gelince, Avrupa Birliği üye dayanışması içerisinde Yunanistan’ın tezlerine dayanak veriyor. Lakin bunun yanlış olduğunu kendilerine söyledik. Hakikaten ikili görüşmelerde, yaptığımız diyaloglarda aslında bize hak veriyorlar. Fakat kamuoyu önünde bunu maalesef söyleyemiyorlar. Önümüzdeki günler ne getirecek diye bugünden söylemek güç. Lakin biz hem alanda, hem de masada faaliyetlerimizi sürdürmeye devam edeceğiz.”
“2002’de 12 bin megavat civarında olan yenilenebilir şurası gücümüz neredeyse 4 kata yakın bir artışla 46 bin 980 megavata ulaştı”
2002 yılında Türkiye’nin toplam şurası gücünün 31 bin megavat olduğunu ve kesintili bir devirden geçildiğini hatırlatan Bakan Dönmez, “Yani tüketimi karşılayabilecek bir üretim potansiyelinden uzak bir fotoğraf vardı önümüzde. O günlerde AK Parti Hükümetleri gerek yasal manada, gerekse yürütme manasında atmış olduğu adımlarla bu alanda yeni bir iş alanı, yeni yatırım fırsatları oluşturdu ve bilhassa özel teşebbüsler, müteşebbisler, teşebbüsler bu alana önemli yatırımlar yaptı. Bunun ardındaki en büyük motivasyon ögelerinden biri de yenilenebilir güç kaynaklarıyla alakalı çıkartmış olduğumuz takviye sistemidir. 2002’de 12 bin megavat civarında olan yenilenebilir şurası gücümüz neredeyse 4 kata yakın bir artışla 46 bin 980 megavata ulaştı. Yerli ve yenilenebilir gücün toplam heyeti güç içerisindeki hissesi da yüzde 60’ın üzerinde, geçtiğimiz yıl yalnızca yenilenebilir kaynaklardan ürettiğimiz elektrik, toplam tüketimimizin neredeyse yarısını karşıladı. Bu yıl da aşağı üst yüzde 46-47 bandında geçiyor. yerli ve yenilenebilir gücün toplamına baktığımızda yüzde 60’ın üzerinde olduğunu görüyoruz” transferinde bulundu.
Son 10 yılda güç eserlerine ortalama 40-45 milyar dolarlık bir ithalatın kelam konusu olduğunu kaydeden Bakan Dönmez, şöyle konuştu:
“Cari açığımızı da göz önüne getirdiğimizde cari açığa maalesef bu manada negatif tesir eden bir konumdaydı güç ithalatı. O açıdan yenilenebilir kaynaklar etraf açısından son derece uyumlu ve etrafa saygılı projeler. Bunların desteklenmesi sonucunda bugün ulaştığımız düzeye gelmiş olduk. Bundan sonra da ‘YEKDEM’ sistemi devam edecek. Şu anda komiteden geçen yasa taslağında bundan sonraki periyoda ait YEKDEM’le ilgili bir ana çerçeve çizilmiş durumda. Cumhurbaşkanı kararıyla tavan fiyatlar, metot ve asıllar belirlenebilir hale gelecek. Bilhassa yenilenebilir teknolojilerde hem verimlilik artışı hem de maliyetlerdeki azalmayı dikkate aldığımızda artık sabit fiyatla gitmenin çok sağlıklı olmadığını düşünüyor ve kıymetlendiriyoruz. Günün koşullarına nazaran değişen fiyatlar elbet yatırımcının haklarını koruyacak ve kazanılmış haklarına hürmet gösterecek biçimde yine düzenleme gereksinimi doğurmuştu. O açıdan Cumhurbaşkanına bu yetki verilmek suretiyle günün koşullarına nazaran önümüzdeki yıllarda bu fiyatlarda bir güncelleme olacak. Cumhurbaşkanı kararıyla bu yıl sonu itibariyle sonlanması beklenen YEKDEM sistemi 6 ay mühletle ertelendi. Salgından ötürü kimi hizmetler, kimi ekipmanların temininde zorluklar yaşanmıştı. O denli ümit ediyorum ki; şu anda çalışması, yatırımı, inşaatı devam eden projeler var ve onların da bu tarihe kadar yetişmesi kelam konusu olacak üzere duruyor. Potansiyel olarak baktığımızda yaklaşık 7 bin megavat civarında inşaatı devam eden, lisans almış, çalışmaları devan eden projeler var yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı. Bunların hepsinin 6 ay içerisinde bitmesi kelam konusu olmayabilir. Bu yalnızca teorik bir potansiyeli içeriyor. Muhtemelen bunun yarısının işletmeye geçeceğini öngörüyoruz. Bu açıdan Türkiye aslında sessiz bir ihtilal yaşadı. Yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı üretim potansiyelimiz birçok Batılı Avrupa ülkesine nazaran çok daha süratli bir formda gerçekleşmiş oldu. Bizim de zati bir mottomuz var ‘daha çok yerli, daha çok yenilenebilir.’ Bundan sonra da tekrar bu siyasetimizin gereği olan düzenlemeler neyse bunları hayata geçireceğiz.”
“Önümüzdeki ay içerisinde BORON’un bulaşık eserini de tüketicilerimizle buluşturacağız”
Borda dünya rezervinin yaklaşık yüzde 72’sinin Türkiye’de olduğunu tabir eden Bakan Dönmez, “Dünya pazarının da yüzde 55 oranında bizim denetimimizde olduğunu söyleyebiliriz. Lakin bunu rafine eser olarak satmak yerine işlendiği, uç eserlere, daha yüksek katma kıymetli eserlere dönüşmesi ekonomimiz açısından, ülkemiz açısından çok daha yararlı ve faydalı olacaktır. O gaye doğrultusunda bor bileşiklerinin farklı alanlarda kullanıldığı perakende bölümüne de hitap edebilecek tarafta bir projeyle bu sonuçları elde ettik. BORON paklık eseri 1 yılı aşkın bir müddettir tüketicimizle buluştu ve sahiden pek yüksek bir memnuniyet oranı kelam konusu. Alandan bize bunun yalnızca çamaşırlar için değil, mutfak eserleri, yani bulaşık dalında de bir karşılığı olabilir mi halinde önemli talepler vardı. Arkadaşlarımız aylardır sürdürdüğü ar-ge çalışmalarında belirli bir noktaya geldi. O denli varsayım ediyorum önümüzdeki ay içerisinde BORON’un bulaşık eserini de tüketicilerimizle buluşturacağız. Şu anda kimi çalışmalar var eserin tamamlanmasına dönük. O çalışmalar tamamlanır tamamlanmaz çamaşır dalında olduğu üzere etraf insan sıhhatine ziyanlı kimyasallar içermeyen bir bulaşık deterjanını da vatandaşımızla buluşturacağız inşallah” diye konuştu.
Memurlar
