Danıştay 10. Dairesinde, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Heyeti kararının iptali istemiyle açılan dava kapsamında duruşma yapıldı.
Duruşmaya, davacı Mütemadi Vakıflar Tarihi Yapıtlara ve Etrafa Hizmet Derneğinin Yöneticisi İsmail Kandemir, dernek avukatı Selami Karaman ve Cumhurbaşkanlığı avukatı katıldı.
Danıştay 10. Dairesi Yöneticisi Yılmaz Akçil, birinci olarak Mütemadi Vakıflar Tarihi Yapıtlara ve Etrafa Hizmet Derneği avukatı Karaman’a kelam verdi.
Karaman, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Konseyi kararının hukuka münafi olduğunu ileri sürerek, iptalini istedi.
Danıştay’ın, İstanbul’daki Kariye Camisi’ni müzeye dönüştüren 1945’teki Bakanlar Konseyi kararını iptal ettiğini hatırlatan Karaman, bu kararın Ayasofya için de emsal oluşum ettiğini vurguladı.
Karaman, Ebu Fetih Sultan Mehmet Vakfına ilişkin olan Ayasofya Camisi’nin Fatih Sultan Mehmet’in şahsi mülkü olduğunu bildirdi.
Ayasofya Camisi’nin vakfedenin iradesi dışında kullanılamayacağına işaret eden Karaman, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesine ait Bakanlar Konseyi kararının salahiyet istikametinden metoda karşıt olduğunu savundu.
Laf konusu Bakanlar Konseyi kararındaki imzanın Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e ilişkin olmadığını düşündüklerini tabir eden Karaman, soyadı kanununun bu tarihten sonra çıktığını, farklı evraklarda farklı imzaların bulunduğu kaydetti.
Dernek Yöneticisi İsmail Kandemir ise Anayasa Duruşmasının Atatürk’ün mirasına yönelik dokunulmazlık kararı verdiğini hatırlatarak, eşitlik unsuru mucibince Fatih Sultan Mehmet’in mirası konusunda da bunun uygulanması gerektiğini lisana getirdi. Kandemir, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesinin mülkiyet hakkına muhalif olduğunu öne sürdü.
Daha sonra kelam verilen Cumhurbaşkanlığı avukatı ise “Mahkemenin takdirine sunuyorum.” dedi.
– Danıştay Savcısının görüşü
Laf konusu Bakanlar Konseyi kararının verildiği tarih itibarıyla hukuka mütenasip olduğunu bildiren Danıştay Savcısı, görüşünde, “Ayasofya hakkındaki karar geçmişte Bakanlar Şurası tarafından alınmıştır. Ayasofya’yı açmak Bakanlar Heyeti’nin yani Cumhurbaşkanlığının takdirindedir, bu nedenle davanın reddi gerekir.” tabirine bölge verdi.
Danıştay Savcısı ayrıyeten Bakanlar Heyeti kararındaki Atatürk imzasına ait de değerlendirmede bulunarak, farklı mekanlarda de tıpkı imzanın kullanıldığını söyledi.
Tarafların dinlenilmesinin akabinde Danıştay 10. Dairesi Lideri Yılmaz Akçil, kararın daha sonra açıklanacağını belirterek, duruşmayı sonlandırdı.
Duruşmanın ahir gazetecilere açıklama yapan Dernek Lideri İsmail Kandemir, Ayasofya’nın müze olarak kullanılmasının vicdanları yaraladığını, duruşmanın kararını beklediklerini kaydetti.
– Ayasofya ile ilgili yargısal süreç
Daima Vakıflar Tarihi Ürünlere ve Etrafa Hizmet Derneği, Ayasofya için birinci olarak 2005’te Danıştay’a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Konseyi kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti.
Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005’te kelam konusu Bakanlar Heyeti kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008’de ise Ayasofya Camisi’nin müze olarak kullanılmasında hukuka karşıtlık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti.
Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016’da tekrar Danıştay’a dava açmıştı.
Derneğin, Anayasa Duruşmasına yaptığı ferdî müracaat hakkında ise 2018’de karar verilmişti. Yüksek Duruşma, Ayasofya’nın namaz kılınması için ibadete açılması tarafındaki talebin reddedilmesi nedeniyle diyanet ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği savıyla yapılan başvuruyu, “incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.
Memurlar
