Ülkemizin en büyük meselelerinden birisi kamuda bir işçi siyaseti olmamasıdır. Bırakın bir siyaset oluşturmayı, kamudaki insan kaynağına dair envanterimiz bile ortada bulunmamaktadır. Mevcut duruma bakıldığında her seçim devrinde yapılan birtakım düzenlemeler bir siyasetin sonucu değil, partilerin oy potansiyelini yükseltmek hedefiyle alınmış popülist kararların eseri olduğunu düşündürmektedir. Bu çeşitten kararların en yakın uygulaması da taşeronların takıma geçirilmesidir. Muhalefetin yumurta küfesi sırtında değil iken ortaya koyduğu açıklama, iktidarın oy telaşını yüksek hissettiği bir periyotta sahiplenilmiş ve 1 milyon kişinin kamuda direkt takıma geçirilmesi sonucunu doğurmuştur.
24 Aralık 2017 günü Resmi Gazete’de yayımlanan 696 sayılı İnanılmaz Hal Kapsamında Kimi Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararnamenin 127 nci unsurunda yapılan düzenleme ile birlikte kamu yönetimlerinde işçi çalıştırılmasına dayalı hizmet alım kontratları kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi prestijiyle çalıştırılmakta olan şahıslar ilgili düzenlemede yer alan bir ekip şartları taşımaları kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4/D hususunda yer alan daima personel takımlarına geçirildiler.
Kelam konusu Kanun Kararında Kararnamenin 127 nci hususunun 6 ncı fıkrasında yer alan; “Bu unsur kapsamındaki yönetimlerde; 6356 sayılı Kanunun süreksiz 7 nci hususunda belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki müracaatında bulunulabilir, lakin geçişi yapılan çalışanlar için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten evvel alt patron çalışanlarını kapsayan, Yüksek Hakem Şurası tarafından karara bağlanan ve mühleti en son sona erecek toplu iş kontratının sona erme tarihinden sonra yetki müracaatında bulunulabilir.” düzenlemesine nazaran göre takıma geçen çalışanlar için 31 Ekim 2020 tarihinde Yüksek Hakem Heyeti Kararının mühleti sona erecek ve 1 Kasım 2020 tarihi prestijiyle sendikalaşma ve toplu iş mukavelesi süreçleri başlayacaktır.
Öbür taraftan, taşeron sisteminin kalkmasından sonra birinci defa alınan daima emekçiler için üstte yer verilen kısıtlama olmamasından ötürü 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Mukavelesi Kanunu çerçevesinde kamu kurum ve Kuruluşlarında Toplu İş Mukavelesi (TİS) görüşmeleri başlamıştır. Bu süreçle ilgili olarak birçok yönetim geçmişte rastgele bir TİS yapmadığı üzere merkezden de bir takviye görmemiş, bu nedenle de ne yapacağını bilemez duruma gelmiştir.
Mevzu ile ilgili kimi konuları sıralayarak, yetkililerin dikkatine sunmak istiyoruz:
1- Kurumlarda 6111 sayılı Kanuna tabi Daima Çalışanlar, 6360 sayılı Kanuna tabi Daima Personeller, 5620 sayılı Kanuna tabi Vasıfsız Emekçiler, 696 sayılı KHK kapsamında takıma geçirilen (900 binden fazla) daima çalışanlar ve 696 sayılı KHK sonrası işe yerleşen daima çalışanlar olarak birçok farklı düzenlemeye tabi işçi bulunmaktadır. Takım unvanı daima emekçi olmakla birlikte bu şahısların özlük hakları birbirinden farklıdır. Örnek olarak 696 sayılı KHK ile takıma geçen personel, emekliliği dolduğunda emekli olmak zorunda iken başkalarında bu türlü bir mecburiyet bulunmamaktadır. Birebir biçimde bir kurumda daha evvel uygulanan bir TİS olmasına karşın 696 sayılı KHK ya tabi personeller bu haklardan yararlanamamakta hatta bu yüzden davaların kelam konusu olduğu kurumlar bulunmaktadır.
2- Öbür bir konu farklı yasal düzenlemelere tabi olarak personel statüsüne geçen emekçilerle ilgili olarak geçmişten gelen Toplu İş Kontratı olduğu için bu şahısların özlük ve mali hakları kurumsal bazda farklılıklar içermektedir. Tıpkı işyerinde birebir işi yapan lakin işe giriş hali farklı olan çalışanlar ortasındaki farklılık oluşması kurumlarda çalışma barışını bozacağı kuşkusuzdur. Bu konunun kimi kurumlarda davalara sebep olduğu da bilinmektedir.
3- 696 sayılı KHK kapsamında takıma geçenler için toplu mukavele kararları 31 Ekim 2020 tarihinde sona erecektir. Bu şahısların kurumlar tarafından 696 sayılı KHK sonrası alınmış emekçilerle toplu kontrat yapılması halinde direkt bu düzenlemelere tabi olup olmayacağı belirsizliğini korumaktadır.
4- Her kurumun emekçilerle farklı toplu iş mukaveleleri yapması, hazinenin sahibi muhakkak iken birilerinin taşrada kendisini oyalamasından öteye geçmeyecektir. Kamu kurumlarının çalıştırdığı personellere yüksek fiyat vermeyi hedeflemeleri, sendikaların da tıpkı halde üyelerinin haklarını sonuna kadar savunmaları pek doğaldır. Lakin, ülkenin ekonomik durumu ve bütçe imkanları ortada iken kimsenin hayal satması beklenmemelidir.
Sonuç olarak, devlet tarafından uzun müddettir kamunun işçi yükünün azaltılması hedefiyle atama müsaadeleri azaltılmakta, mevcut kamu çalışanlarının mali hakları mümkün olduğunca en alt seviyeden verilmektedir. Bu durum ortada iken, hayli geniş bir kesiti etkileyecek personellerin toplu iş kontratlarının yüzlerce kurumun inisiyatifine bırakılması ortada bir kaos yaratacağı üzere, farklı uygulamaların doğması sonucu kurumlarda birebir işi yapan bireyler ortasında çalışma barışının bozulması kaçınılmazdır.
Bu bakımdan; Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı uyumunda bahsin etraflıca kıymetlendirilmek suretiyle Toplu İş Kontratlarına ait genel bir çerçeve metnin karara bağlanması uygun olacaktır.
Memurlar
