Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, iktisadın üç yıllık yol haritasını açıkladı. ‘Yeni Dengelenme’, ‘Yeni Normal’ ve ‘Yeni Ekonomi’ teması taşıyan, 2021-2023 yıllarını kapsayan programla enflasyonun kalıcı olarak tek haneye indirilmesi, cari açığın kapanması ve sürdürülebilir büyüme öngörülüyor. Bakan Albayrak, “İstihdam odaklı büyümeyi hedefleyen politikalarımızı hayata geçirerek, ekonomimizde üretime, ihracata ve finansal istikrara dayalı değişimi gerçekleştireceğiz. Ülkemizi, iktisatta bir üst lige çıkaracak, sürdürülebilir büyüme modelini tesis edecek tüm siyasetlerin muvaffakiyete ulaşması için gece-gündüz demeden çalışmaya devam edeceğiz” dedi.
OLAĞANLAŞMA SÜRECEK
‘Yeni Dengelenme’ devrinde pandemi sürecinde devreye alınan finansal önlemlerin kademeli olarak kaldırılmaya başlandığını anlatan Albayrak, “Normalleşme adımları önümüzdeki günlerde de devam edecek” dedi. Kovid-19 salgınıyla iktisatta iş yapış hallerinin değiştiğini hatırlatan Albayrak, “Ekonomimizin bu sürece gereken ahengi sağlayabilmesi için dijital dönüşüme sürat kazandırılması, e-hizmetlerin hayatın her alanına yaygınlaştırılması, yeni finansal tahlillerin üretilmesi ve yeni çalışma modelleri oluşturulması bir zorunluluk” diye konuştu.
STRATEJİK ISLAHATLAR VURGUSU
‘Yeni Ekonomi’ başlığı altında yapılacakları sıralayan Bakan Albayrak, şunları söyledi: “Enflasyon ve cari istikrardaki kırılganlıkları azaltacak, rekabet, teknoloji ve verimlilik odaklı stratejik ıslahatları hayata geçireceğiz. Salgın sonrası global tedarik zincirinde ortaya çıkan aksamaları fırsata dönüştürerek ülkemizi üretim ve yatırımda global bir cazibe merkezi haline getirecek adımlar atacağız. Kapsayıcı bir kalkınma modeli uygulayacağız.”
TASARRUFLAR ARTIRILACAK
Finansal piyasalarda stratejik ıslahatlar yoluyla tasarrufların artırılması, kaynak dağılımında aktifliğin desteklenmesi, finansal okuryazarlık düzeyinin yükseltilmesi ve finansal sistemin sermaye piyasası ayağının güçlendirilmesinin amaçlandığını anlatan Bakan Albayrak, “Katılım sigortacılığı yaygınlaştırılacak. Finansal kapsayıcılık artırılacak, TL bazlı finansal eserler teşvik edilecek, dolarizasyon azaltılacak” dedi.
EN KIYMETLI AYAK FİYAT İSTİKRARI
Programın en değerli ayaklarından birisi de fiyat istikrarı olacak. Öncelik, enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli düzeylere indirilmesi. 2020’de yüzde 10.5’e gerilemesi beklenen enflasyonun program sonunda yüzde 4.9 seviyesine inmesi öngörülüyor.
NELER YAPILACAK ?
*Kamunun yönlendirdiği kimi fiyat ve fiyatlarda geçmiş enflasyon yerine YEP amaçlarına nazaran ayarlamalar yapılacak.
*Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası’nın fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa istikrarını ve tüketicileri muhafazaya yönelik faaliyetleri aktifleştirilecek.
*Rekabet ihlallerini sonlandırmak, ekonomiyi ve tüketicileri kartelleşmeye karşı teminat altına almak için Rekabet Kanunu’nda yeni yaklaşım devreye girecek.
*Sözleşmeli tarım ve girdi finansmanı ile besin fiyatlarında istikrar sağlanacak.
*Tarımsal üretim maliyetlerini düşürmek, çiftçilerin gelirini garanti altına almak ve besin fiyatlarında istikrara katkı sağlamak için Türkşeker’in başlattığı girdi finansmanı ve avans düzeneği uygulamaya konulacak.
*Sezon dışı devirde vatandaşın gereksinim duyduğu zerzevat ve meyvenin üretimine katkı sağlamak için münavebeli (ekim nöbeti) ekim programı oluşturulacak.
*Kurdaki değişimlerin enflasyona tesirini en aza indirmek için TL bazlı alım garantili kontratlar hayata geçirilecek.
KAMU YATIRIMLARDA SÜRÜKLEYİCİ OLACAK
Salgın devrinde alınan önlemlerin bütçeye tesiri ekonomik faaliyetler iyileştikçe azalacak. Program devri boyunca bütçe açığının GSYH’ye oranının kademeli bir halde gerilemesi ve periyot sonunda yüzde 3.5 olması bekleniyor.
NELER YAPILACAK ?
*Salgın kaynaklı belirsizlik devri tesiri ile özel bölümün utangaç kalabileceği yatırımlarda kamu sürükleyici rol üstlenecek.
*Kamu harcamalarındaki artış üretimi, verimliliği ve istihdamı destekleyecek muhakkak alanlarda yapılacak sabit sermaye yatırımları ile hudutlu tutulacak.
*Demiryolu yatırımları, sulama projeleri, eğitim, Ar-Ge harcamaları, yeni OSB’lerin desteklenmesi ve üniversite araştırmaları gerçekleşecek.
*Sürekli ve kalıcı gelir kaynakları ile vergi tahsilatında aktifliğin artırılması, iktisatta kayıtdışılığın azaltılması, teşvik sisteminin verimliliğinin artırılmasını sağlayacak siyasetler devreye alınacak.
*Devlet Materyal Ofisi’nin merkezi satın almadaki rolü genişletilecek. Bilhassa sıhhat alanında satın almalarda yerlileştirme önümüzdeki günlerde devreye alınacak.
SIYASET VE AKSIYONLARIN İLERLEME DURUMLARI
Salgının tüm zahmetlerine karşın hareket planında kıymetli bir gerçekleşme sağlandığına işaret eden Albayrak, “Geçen yıl 166 unsurdan oluşan bir aksiyon planı hazırlamıştık. Bunun 77’sinin 2020, 32’sinin 2021 ve 57’sinin 2022’de hayata geçirileceğini takvime bağlamıştık. Eylül 2020 prestijiyle 2020’deki 77 hareketin 52’sini yani yaklaşık yüzde 68’ini hayata geçirdik, başka 25 harekette de kıymetli ölçüde ilerleme kaydettik” dedi.
V TİPİ TOPARLANMA
Salgın devrindeki önlemlerle iktisadın süratli bir olağanlaşma sürecine girdiğini hatırlatan Albayrak, “Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin birçoğundan müspet ayrıştık. Sanayi üretimi, satın alma yöneticileri endeksi, kapasite kullanım oranı, elektrik tüketimi ve inanç endeksi dataları, iktisatta üçüncü çeyrekten itibaren güçlü bir V tipi toparlanma olduğuna ve büyüme oranının olumluya döndüğüne işaret ediyor. Toparlanmanın sürükleyicilerinden birisi de ihracat oldu. Altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 90’a ulaştı” dedi. Albayrak, turizm, ulaşım ve hizmetler kesimindeki toparlanmanın şimdi istenen düzeyde olmadığını lakin bunun için tedbir alınacağı iletisini da verdi.
BÜYÜMEYE ALTERNATİF SENARYO
Bakan Albayrak sunumunda iktisadın 3 yıllık gayelerini de sıraladı. Buna nazaran, 2020’ye süratli başlayan Türkiye iktisadının, Kovid-19 salgının tesiriyle yıl sonunda yüzde 0.3 büyümesi bekleniyor. 2021’de ertelenen tüketim ve yatırımların devreye girmesi ve turizm gelirlerindeki olağanlaşma ile birlikte büyümenin yüzde 5.8 olacağı kestirim ediliyor. Programın geri kalanında ise büyüme yüzde 5 olarak öngörülüyor. Salgın şartlarının iktisattaki toparlanma sürecini sekteye uğratması halinde karamsar senaryo da hazırlandı. Bu senaryo gerçekleşirse, 2020’de iktisat yüzde 1.5 daralacak, 2021’de YEP iddiasının 2.1 puan altında kalarak yüzde 3.7 düzeyinde büyüme gerçekleşecek.
NELER YAPILACAK ?
*Türkiye Varlık Fonu, petrokimya, madencilik ve yerli kaynağa dönük güç üretimi alanlarındaki yatırımlarda yer alacak.
*Türk Eximbank ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası fonlama imkanları KOBİ’ler, ihracatçılar ve ithal ikameye yönelik yatırım projelerinin finansmanında kullanılacak.
*Türkiye Kalkınma Fonu bünyesindeki sermaye yatırım fonlarıyla katma bedelli yerli ve yenilikçi üretim desteklenecek.
*Kredi Garanti Fonu uygulamasında ihracat yapan ve ithalatı azaltan KOBİ’ler önceliklendirilecek.
*Türkiye’nin Memleketler arası Direkt Yatırım Stratejisi hazırlanacak.
CARİ ISTIKRARDA KALICI DÜZGÜNLEŞME
Program cari süreçlerde kalıcı olarak istikrar tesis etmeyi amaçlıyor. Bakan Albayrak, salgınının net turizm gelirleri üzerindeki azaltıcı tesirinin 25 milyar dolar, net altın ithalatı üzerindeki üst istikametli tesirinin ise 12 milyar dolar düzeyinde olduğunu belirterek, “Bu süreksiz tesirler hariç bakıldığında, 2020’de 12.4 milyar dolar, yani ulusal gelirimizin yüzde 1.7’si kadar cari fazla verdiğimizi hesaplıyoruz” dedi. Program mühletince, cari süreçler istikrarının GSYH’ye oranının 2021 ve 2022 yıllarında sırasıyla yüzde 1.9 ve 0.7 açık vermesini, 2023’te ise sonlu fazlaya dönmesi öngörülüyor.
NELER YAPILACAK ?
*Uluslararası alanda rekabetçi ve güçlü istihdam potansiyeli olan öncelikli bölümler desteklenecek.
*2021’de yenilenecek kontratlardaki doğalgaz fiyatları yeni gaz keşfi kaynaklı olarak daha uygun seviyelerde oluşacak, güç ithalatına olumlu katkı yapacak.
*Türk Eximbank’ın yeni yaklaşımı, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası’nın yeni odak alanları ile KOBİ’ler desteklenecek.
*12 ay turizme geçişle turizmde çeşitlilik artacak.
Dilek GÜNGÖR
Memurlar
