Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Salgının başlarında, ülkelerin kendi hallerine terk edildiği bir görüntü ortaya çıktı. Böylelikle, yıllardan beri bu kürsüden ısrarla lisana getirdiğim ‘Dünya Beşten Büyüktür’ tezinin haklılığını bir kere daha görmüş olduk. İnsanlığın bahtı hudutlu sayıdaki ülkenin keyfine bırakılamaz” dedi.
75. BM Genel Heyet genel görüşmeleri kapsamında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM ülkelerine seslendi. Mutat olarak birinci sıradaki Brezilya ve mesken sahibi ülke ABD’nin akabinde Genel Konsey Başkanlığını yürüten ülkenin heyet lideri olarak üçüncü sırada konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Genel Heyet Başkanlığını devralan Büyükelçi Volkan Bozkır’ı tebrik etti. Erdoğan, “Büyükelçi Bozkır’ın ülkelerin ezici çoğunluğunun takviyesiyle bu misyona seçilmesi, deneyimli bir diplomat ve siyasetçi olarak şahsi meziyetlerinin yanı sıra, Türkiye’ye duyulan inancın de işaretidir. Birleşmiş Milletler sistemindeki en üst seviyeli vazifesi üstlenen birinci Türk vatandaşı olarak Büyükelçi Bozkır’ın, memleketler arası toplumun sesi ve vicdanı olacağına inanıyorum. Kendisinin vazifesini adil ve şeffaf bir biçimde yürüteceğinden kuşku duymuyorum. Birleşmiş Milletlerin kuruluşunun 75’inci yıldönümü üzere manalı bir tarihte üstlendiği vazifesinde, Sayın Bozkır’a muvaffakiyetler diliyorum” diye konuştu.
“Israrla lisana getirdiğim ‘Dünya Beşten Büyüktür’ tezinin haklılığını bir defa daha görmüş olduk”
Genel Kurul’un “Kovid-19’la uğraş ve çok taraflılık” temasıyla düzenlenmesini isabetli bulduğunun altını çizen Erdoğan, “Türkiye olarak bu mevzudaki taahhütlerimize bağlıyız ve Kovid-19’la uğraşa takviye vermekte kararlıyız. Salgın, dünyayı çeşitli sınamalarla baş etmekte zorlandığı bir devirde yakaladı. Aslında tartışılan globalleşme, kurallara dayalı memleketler arası sistem ve çok taraflılık, salgının tesiriyle artık daha da çok sorgulanıyor. Karşımızdaki fotoğrafa bakarak, bardağın dolu ve boş taraflarını hakikat ve samimi bir halde kıymetlendirmemiz gerekiyor. Bardağın boş kısmında, Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çok taraflı örgütlerin ıslahat muhtaçlığı bulunuyor. Mevcut global sistemlerin bu krizde ne kadar etkisiz kaldığını gördük. O denli ki, Birleşmiş Milletlerin en temel karar alma organı olan Güvenlik Kurulu’nun salgını gündemine alması haftalar, hatta aylar sürdü.
Salgının başlarında, ülkelerin kendi hallerine terk edildiği bir görünüm ortaya çıktı. Böylelikle, yıllardan beri bu kürsüden ısrarla lisana getirdiğim ‘Dünya Beşten Büyüktür’ tezinin haklılığını bir sefer daha görmüş olduk. İnsanlığın mukadderatı hudutlu sayıdaki ülkenin keyfine bırakılamaz. Milletlerarası örgütlerdeki prestij kaybının önüne geçmek için öncelikle zihniyetimizi, kurumlarımızı ve kurallarımızı gözden geçirmeliyiz. Aktif çok taraflılık, aktif çok taraflı kurumların varlığını gerektirir. Güvenlik Kurulu’nun tekrar yapılandırılmasından başlayarak, kapsamlı ve manalı ıslahatları hızla uygulamaya sokmalıyız. Kurulu daha aktif, demokratik, şeffaf, hesap verebilir bir yapıya ve işleyişe kavuşturmalıyız. Tıpkı biçimde, memleketler arası toplumun ortak vicdanını yansıtan Genel Kurul’u da güçlendirmeliyiz. Bardağın dolu tarafında ise, Birleşmiş Milletlerin insanlığın barış, adalet ve refah arayışında bir dönüm noktası olma potansiyelini sürdürmesi bulunuyor. Şimdi salgın krizinin üstesinden gelemediğimizi de göz önünde bulundurarak, çok taraflı işbirliği için elimizdeki kurumları ve sistemleri en faal halde kullanmaya çalışmalıyız” diye konuştu.
“Kullanıma hazır hale getirilecek aşılar, insanlığın ortak istifadesine sunulmalıdır”
Meselelerin global olduğu durumlarda, lokal tahlillerin fakat günü kurtarabileceğini söyleyen Erdoğan, “Uzun vadeli tahliller için memleketler arası dayanışma koşuldur. Türkiye olarak, salgın krizinin birinci günlerinden itibaren, tüm milletlerarası platformlarda işbirliği davetinde bulunduk. G-20’de, Türk Kurulu’nda, MİKTA’da, İslam İşbirliği Teşkilatı’nda ve başka platformlarda salgınla çaba emelli çalışmaların en önünde yer aldık. ‘Dost kara günde muhakkak olur’ anlayışıyla, tıbbi gereç yardımı talep eden 146 ülkeye ve 7 milletlerarası kuruluşa elimizi uzattık. Yürüttüğümüz tahliye operasyonlarıyla, 141 ülkedeki 100 binden fazla vatandaşımızın meskenlerine dönüşünü sağladık. Birebir seferlerle 67 ülkeden 5 bin 500’den fazla yabancıyı da vatanlarına kavuşturduk. Tüm bunları ‘Korona virüs diplomasisi’ niyetiyle yapmadık. Yardım ve tahliye çalışmalarımız için kimseden rastgele bir karşılık beklemedik, beklemiyoruz. Mağdurların ve mazlumların yanında olmak, milletimizin mayasında ve teşebbüsçü ve insani dış siyasetimizin özünde vardır. Buradan bir kere daha, tıbbi materyal ve ilaç tedariki ile aşı geliştirme çalışmalarının rekabet konusu yapılmaması davetinde bulunuyorum. Hangi ülkede üretilirse üretilsin, kullanıma hazır hale getirilecek aşılar, insanlığın ortak istifadesine sunulmalıdır. Salgınla birlikte, devlet kapasitesi, aktif yönetişim ve dayanıklılık üzere ögelerin ne kadar hayati role sahip olduğunu daima birlikte bir sefer daha deneyim ettik. Türkiye’nin muvaffakiyet öyküsünün ardında, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle birlikte tesis ettiğimiz faal yönetişim düzenekleri, sıhhat alanındaki altyapı yatırımlarımızın geliştirdiği yüksek kapasite ve yetişmiş insan kaynağı vardır” formunda konuştu.
“Suriye’ye inançlı ve istekli geri dönüşlerin temin edilmesi şarttır”
Salgının dünya genelindeki çatışma dinamiklerini olumsuz etkilediğini ve kırılganlıkları artırdığını söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin, bizim de desteklediğimiz, global insani ateşkes davetinin somut sonuçlar doğurmamış olmasından keder duyuyoruz. Türkiye olarak, ülkemize ve insanlığa yönelen tehditleri, gerektiğinde her türlü inisiyatifi alarak, bertaraf etmenin yollarını arıyoruz. Suriye’de onuncu yılına giren ihtilaf, bölgemizin güvenlik ve istikrarı için tehdit oluşturmaya devam ediyor. Bölgede DEAŞ’a karşı birinci ve en önemli darbeyi vuran ülke olarak, PKK-YPG terör örgütüyle de çabayı sürdürüyoruz. Milletlerarası toplum olarak, tüm terör örgütlerine karşı birebir unsurlu tavrı takınmadan ve kararlı duruşu göstermeden, Suriye sıkıntısına kalıcı tahlil bulamayız. Bu yaklaşım, Suriye’ye inançlı ve istekli geri dönüşlerin temin edilmesi için de kuraldır.
Suriye’de terör örgütlerinden kurtardığımız bölgelere 411 binin üzerinde Suriyeli kardeşimizin dönmesi bunun en açık göstergesidir. Tıpkı halde, inançlı hale getirdiğimiz bölgeler sayesinde, İdlib başta olmak üzere, ülkenin çeşitli yerlerinden milyonlarca Suriyelinin de vatanlarından ayrılmalarının önüne geçtik. Türkiye yıllardır, 4 milyona yakın Suriyeli sığınmacıyı, tüm muhtaçlıklarını karşılayarak kendi topraklarında barındırıyor. Bir o kadar Suriyelinin gereksinimlerini da, hududumuza yakın yerler başta olmak üzere, denetim altında tuttuğumuz bölgelerde, yerinde karşılıyoruz. Son olarak bu kardeşlerimiz için İdlib’te ve öbür yerlerde onbinlerce briket konut inşa ediyoruz. Bütün bu faaliyetleri, milletlerarası toplumdan ve memleketler arası kuruluşlardan kayda kıymet bir takviye almadan, kendi imkanlarımızla ve halkımızın takviyesiyle yürütüyoruz. Suriye’deki ihtilafın Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun 2254 sayılı Kararı’ndaki yol haritası temelinde çözülmesi, hepimizin önceliği olmalıdır. Bunun için Birleşmiş Milletlerin himayesinde başlatılan, Suriyeliler tarafından da sahiplenilen ve yönlendirilen siyasi sürecin muvaffakiyetle sonuçlandırılması gerekiyor. Suriye’nin, toprak bütünlüğü ve siyasi birliği korunmuş olarak kalıcı bir barışa ulaşabilmesi, lakin bu formda mümkündür. Bu maksat gerçekleşene kadar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğü ile ulusal güvenliğimize kasteden terör örgütlerini engellemekte kararlıyız. Bugün dünyada en çok sığınmacıya konut sahipliği yapan Türkiye üzere ülkeler, yaptıkları fedakarlıkla tüm insanlığın onurunu kurtarıyor. Buna karşılık, ortalarında kimi Avrupa ülkelerinin de yer aldığı kimi devletler, maalesef, sığınmacıların ve göçmenlerin haklarını ihlal ediyor. Cenevre Mukavelesi’ni ve milletlerarası insan hakları sistemini aşındıran bu ihlaller karşısında Birleşmiş Milletlerin güçlü bir tutum almasının vakti gelmiştir. Libya’da, darbecilerin geçen yıl legal Ulusal Mutabakat Hükümeti’ni devirmek için başlattığı ataklar, bu ülkeye yalnızca acı ve yıkım getirmiştir. Milletlerarası toplum, yapılan katliamların, insan hakları ihlallerinin ve bilhassa Tarhuna kentinde bulunan toplu mezarların hesabını ne darbecilerden, ne de destekçilerinden sorabilmiştir.
Libya’nın yasal hükümetinin yardım davetine somut yanıt veren ve dayanak sağlayan tek ülke Türkiye olmuştur. Libya’da kalıcı siyasi tahlilin, Libyalılar tarafından yürütülecek kapsayıcı ve kapsamlı diyalog yoluyla tesis edilebileceğine inanıyoruz. Yemen’de beş yılı aşkın müddettir akan kanın durdurulması ve insani krizin önüne geçilmesi de, milletlerarası toplumun sorumluluğundadır. Bölgede nüfuz kazanma niyetiyle, Yemen’in egemenliğine, siyasi birliğine ve toprak bütünlüğüne göz dikenleri ve Yemenlilerin ıstırabının sürmesine göz yumanları tarih affetmeyecektir. Irak’ın dış güçlerin çatışma alanına dönüşmemesi, bölgemiz için istikrar ve refah üreten bir pozisyona gelmesi samimi isteğimizdir. Komşumuz Irak’a her alanda takviye olurken, bilhassa terörle uğraşta daha yakın işbirliği yapmak istiyoruz. Tıpkı DEAŞ üzere, Irak’ta yuvalanan PKK terör örgütünün kökünü kazıma konusunda, milletlerarası toplumdan ve bu ülkeden samimi işbirliği bekliyoruz. Bölgenin terör örgütlerinden temizlenmesi, insanlığın en kadim coğrafyasına evsahipliği yapan Irak’ın geleceğinin aydınlanmasına katkı sağlayacaktır. İran’ın nükleer programıyla ilgili konuların milletlerarası hukuk dikkate alınarak, diplomasi ve diyalog yoluyla çözülmesinden yanayız. Tüm tarafların, bölgesel ve global güvenliğe önemli katkılar sağlayan Kapsamlı Ortak Aksiyon Planındaki yükümlülüklerine riayet etmeleri davetimizi tekrarlıyorum. İnsanlığın kanayan yarası olan Filistin’deki işgal ve zulüm nizamı, vicdanları acıtmaya devam ediyor. Üç büyük dinin kutsallarına mesken sahipliği yapan Kudüs’ün mahremiyetine uzanan kirli el, cüretini giderek artırıyor. Filistin halkı, İsrail’in tüm baskı, şiddet ve yıldırma siyasetlerine yarım asırdan uzun bir müddettir göğüs geriyor. ‘Asrın Anlaşması’ ismi altında Filistin tarafına dayatılmaya çalışılan teslimiyet dokümanı reddedilince, İsrail bu sefer işbirlikçilerinin yardımıyla ‘kaleyi içeriden fethetme’ teşebbüslerine sürat vermiştir. Türkiye olarak, Filistin halkının istek göstermediği hiçbir plana dayanak vermeyeceğiz. Kimi bölge ülkelerinin bu oyuna ortak olması, İsrail’in temel milletlerarası parametreleri aşındırma eforlarına hizmet etmenin ötesinde mana taşımıyor.
Birleşmiş Milletler kararları ve memleketler arası hukukun hilafına Kudüs’te büyükelçilik açma niyetini beyan eden ülkeler, bu tutumlarıyla yalnızca ihtilafın daha da çetrefil hale gelmesine hizmet ediyor. Filistin sorunu lakin, 1967 sonları temelinde başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız, hâkim ve coğrafik devamlılık içinde bir Filistin Devleti’nin kurulmasıyla çözülebilir. Bunun dışındaki tahlil arayışları beyhudedir, tek taraflıdır, adaletsizdir. Temmuz ayında Azerbaycan topraklarına saldıran Ermenistan, Güney Kafkasya’da kalıcı barış ve istikrarın önündeki en büyük mani olduğunu bir kere daha ispatlamıştır. Üst Karabağ sorunu başta olmak üzere bölgedeki ihtilafların Azerbaycan ve Gürcistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliği ile Birleşmiş Milletler ve AGİT kararları doğrultusunda bir an önce çözülmesinden yanayız. Güney Asya’nın istikrar ve barışı için de kilit kıymet taşıyan Keşmir sorunu hala tahlil bekliyor. Cammu-Keşmir’in özel statüsünün ilgasının akabinde atılan adımlar sorunu daha da karmaşıklaştırdı. Bu sorunun, diyalog yoluyla, Birleşmiş Milletler kararları çerçevesinde ve bilhassa Keşmir halkının beklentileri doğrultusunda çözülmesinden yanayız” sözlerini kullandı.
“Bölgesel bir konferans düzenlenmesini teklif ediyoruz”
Doğu Akdeniz’de bir müddettir yaşanan tansiyonun gerisinde, “kazanan hepsini alır” anlayışıyla hareket eden ülkeler bulunduğunun altını çizen Erdoğan, “Ülkemizi dışlama emelli beyhude adımların muvaffakiyet bahtı muhakkak yoktur. Bizim ne Doğu Akdeniz’de, ne de diğer bir bölgede, kimsenin hakkında, hukukunda, legal çıkarlarında gözümüz bulunmuyor. Lakin, ülkemizin ve Kıbrıs Türklerinin haklarının çiğnenmesine, çıkarlarının yok sayılmasına da göz yumamayız. Bölgede bugün yaşanan meşakkatlerin sebebi, Yunanistan ile Kıbrıs Rum bölümünün 2003’ten beri maksimalist taleplerle attıkları tek taraflı adımlardır. Türkiye, Doğu Akdeniz’deki her türlü olumsuz gelişmenin yükünü tek başına omuzlamak durumunda bırakılan bir ülkedir. Buna karşılık, bölgedeki doğal kaynaklar sözkonusu olduğunda ülkemizin yok sayılması ne akıl ve vicdanla, ne de memleketler arası hukukla izah edilebilir.
Uyuşmazlıkların samimi bir diyalogla, memleketler arası hukuk temelinde, hakkaniyete uygun biçimde tahlili öncelikli tercihimizdir. Lakin, aksi taraftaki hiçbir dayatmaya, tacize, hücuma asla müsamaha göstermeyeceğimizi de açıkça tabir etmek istiyorum. Doğu Akdeniz’deki kıyıdaş ülkeler ortasında diyalog ve işbirliğini tesis etmeye yönelik davetimizi burada tekrarlamak istiyorum. Bu emelle, tüm bölge ülkelerinin hak ve çıkarlarının göz önünde bulundurulduğu, içinde Kıbrıs Türklerinin de yer aldığı bölgesel bir konferans düzenlenmesini teklif ediyoruz. Bölgedeki krizin sebeplerinden biri de, 1968 yılından bu yana aralıklarla devam eden müzakerelerde Kıbrıs sorununa adil, kapsamlı ve kalıcı bir tahlil bulunamamasıdır. Tahlilin önündeki yegane mani, Rum tarafının uzlaşmaz, hak tanımaz, şımarık yaklaşımıdır. Memleketler arası mutabakatları hiçe sayan Rum tarafı, Kıbrıs Türklerini kendi yurtlarında azınlık yapmayı, hatta tümüyle adadan tasfiye etmeyi amaçlıyor. Garantör ülke sıfatıyla, Kıbrıs Türk halkını haklı davasında hiçbir vakit yalnız bırakmadık, bundan sonra da bırakmayacağız. Kıbrıs sorununda tahlil, fakat Kıbrıs Türk halkının Ada’nın ortak sahibi olduğu gerçeğinin kabul edilmesiyle mümkündür. Kıbrıs Türk halkının güvenliğini ile Ada’daki tarihî ve siyasi haklarını kalıcı biçimde teminat altına alacak her tahlili destekleyeceğiz” dedi.
“Uluslararası toplumun kitle imha silahlarının tamamını ortadan kaldırması gerekiyor”
Bu sene, Hiroşima ve Nagasaki’ye atom bombası atılmasının 75’inci yıldönümü olduğunu hatırlatan Erdoğan, “Silahsızlanma, global barış ve güvenliğin sağlanması bakımından hayati kıymete sahip. Buna karşılık silahların denetimi mimarisi, son yıllarda değerli hasarlar aldı. Memleketler arası toplumun bu bahiste eşitlik ve adalet temelinde ilerleyerek, kitle imha silahlarının tamamını ortadan kaldırması gerekiyor. Daima birlikte hareket etme mecburiyetimizin bulunduğu bir başka değerli husus iklim değişikliğidir. İnsanoğlunun tabiatın istikrarlarına müdahale etmesinin nasıl ağır bedellere yol açabileceğini görüyoruz. Bu makus gidişatı durdurmak ve bilakis çevirmek mecburiyetindeyiz. Türkiye olarak, gelinen noktadaki tarihi mesuliyetimiz yok denecek kadar az olmasına karşın, bu gayrete içtenlikle takviye veriyor ve yükümlülüklerimizi yerine getiriyoruz. Yakın geçmişte, Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Gayret Mukavelesi Taraflar Konferansı’na evsahipliği yaptık. Afrika başta olmak üzere pek çok bölge ve ülkeyle verimli bir işbirliği yürüttük. Biyolojik Çeşitlilik Mukavelesi’nin 2022’de yapılacak 16’ncı Taraflar Konferansının da mesken sahipliğini üstlendik. Artık de, insanlığı tehdit eden lakin nedense görünmez sayılan bir meseleye dikkatinizi çekmek istiyorum. Irkçılık, yabancı aykırılığı, İslam düşmanlığı ve nefret söylemi vahim boyutlara ulaştı. Salgın sürecinde, yabancı düşmanlığı ve ırkçılık iyice artarken, göçmenler ve sığınmacılar başta olmak üzere, savunmasız bireylere yönelik şiddet hareketleri sürat kazandı. Önyargılardan ve cehaletten beslenen bu tehlikeli eğilimlere en çok da Müslümanlar maruz kalıyor. Bu tehlikeli gidişin en kıymetli sorumluları, oy uğruna popülist telaffuzlara yönelen siyasetçiler ile söz özgürlüğünü suiistimal ederek nefret telaffuzunu legalleştiren marjinal bölümlerdir. Tüm milletlerarası kuruluşları ivedilikle bu zihniyete karşı uğraşta daha somut adımlar atmaya davet ediyorum. Yeni Zelanda’da Müslümanlara yönelik terör saldırısının yıldönümü olan 15 Mart tarihinin, Birleşmiş Milletler tarafından “İslam Düşmanlığına Karşı Memleketler arası Dayanışma Günü” olarak duyuru edilmesi çağrımı tekrarlıyorum. Birleşmiş Milletlerden sonra en büyük ikinci milletlerarası kuruluş olan İslam İşbirliği Teşkilatı, bu günü resmen kabul etmiştir” diye konuştu.
“Dijitalleşmenin dönüştürücü gücünden yararlanmalıyız”
Salgın ve onunla ilişkili olarak tırmanan ekonomik krizin sürdürülebilir kalkınma ve 2030 gayeleri bakımından da olumsuz tesirlere yol açtığının altını çizen Erdoğan, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:
“Gelişmekte olan ülkeler ile düşük gelir seviyesine sahip ülkeler, bu krizden daha fazla etkileniyorlar. Esasen, salgın devrinde yaşananlar bize, sürdürülebilir kalkınma amaçlarının her türlü global krizle uğraşta değerli bir yol gösterici olabileceğini gösterdi. Krizden çıkışın ekonomik reçetelerini tasarlarken, dijitalleşmenin dönüştürücü gücünden de yararlanmalıyız. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Dijital İşbirliği Haritasını destekliyoruz. Global ve bölgesel problemleri ele almak üzere tasarladığımız birinci ‘Antalya Diplomasi Forumu’nun temasını da, dijital çağda diplomasi olarak belirledik. Ayrıyeten, en az gelişmiş ülkeler için Birleşmiş Milletler Teknoloji Bankası’na da evsahipliği yapıyoruz. En doğudaki Avrupalı ve en batıdaki Asyalı olmak, her alanda Türkiye’nin özgül tartısını artırıyor. Tarihin sarkacının tekrar Asya’ya hakikat kaydığı bu devirde, ‘Yeniden Asya’ teşebbüsümüzle, bağlarımıza yeni bir dinamizm kazandıracağız. Coğrafik yakınlığımızı perçinleyen beşeri ve tarihi bağlara sahip olduğumuz Afrika ile münasebetlerimizde de önemli ivme yakaladık. Önümüzdeki yıl Türkiye’de düzenlemek istediğimiz Türkiye-Afrika Birliği Iştirak Doruğu’nun üçüncüsünde, Afrika’nın kapasitesini güçlendirmeyi amaçlayan projeleri hayata geçirmeyi planlıyoruz. Sözlerime son verirken, içinden geçtiğimiz bu hassas devirde çok taraflılığa verdiğimiz güçlü takviyenin süreceğini belirtmek istiyorum. Salgına karşı elbette arayı korumalıyız, fakat, milletlerarası toplumu tehdit eden tüm imtihanlara karşı ortaklaşa gayret ve işbirliğinde safları sıkılaştırmak mecburiyetindeyiz. Tarih boyunca dünyanın en beğenilen kentlerinden olan İstanbul’un, Birleşmiş Milletler merkezi haline gelmesi istikametindeki uğraşlarımızı sürdüreceğiz.”
Memurlar
