Soru: Toplumsal Hizmet Uzmanıyım. Kamuda, hastanede çalışmaktayım. Tıpkı vakitte Aile Müracaat sertifikam var. Çalıştığım hastanede nöbet yolu çalışıyorum. 24 saat çalışıp 3 gün evdeyim. Sorum şu: kamu da çalıştığım için mesai saatlerimin dışında aile müracaat merkezinde çalışabilir miyim, aile müşavere merkezi açabilir miyim?
Yanıt: 657 sayılı Kanunun 99. unsurunda cumartesi ve pazar günleri tatil olmak kaydıyla memurların genel olarak haftalık çalışma mühleti 40 saat olarak belirlenmiş, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınarak yönetmeliklerle farklı çalışma müddetleri tespit edilebileceği karar altına alınmıştır.
Kanunun 101. unsurunda ise günün yirmidört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve halleri kurumlarınca düzenleneceği karara bağlanmıştır. Bu karar kapsamında birtakım memurlar için kurumlarca 12-24, 12-36 yahut 24-48 saatlik mesai sistemi oluşturulmuştur. Bu mesai tertibinde örneğin 24 saat kesintisiz mesai yapan bir memur 48 saat işe gitmemekte, iki gün müddetle dinlenmektedir.
Memurların memuriyet dışında yapabilecekleri ve yapamayacakları işler 657 sayılı Kanunun 28. hususu ile özel kanunlarda belirlenmiştir. Mezkur unsur kararında, “Memurlar Türk Ticaret Kanununa nazaran (Tacir) yahut (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi kuruluşlarında vazife alamaz, ticari mümessil yahut ticari vekil yahut kollektif şirketlerde ortak yahut komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları vazifeler hariç). Memurlar, mesleksel faaliyette yahut özgür meslek icrasında bulunmak üzere ofis, ofis, muayenehane ve gibisi yerler açamaz; gerçek bireylere, özel hukuk hükmî bireylerine yahut kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin rastgele bir iş yerinde yahut vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla yahut Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulmuş yardım sandıklarının idare, kontrol ve disiplin heyetleri üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen vazifeler bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan yahut mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.” denilmektedir. Unsur kararı ile yasaklanan işleri memurun kendisi yapamayacağı üzere eşi, reşit olmayan yahut mahcur çocukları bu faaliyetleri yapan memurlar da kurumlarına bildirimde bulunma yükümlülüğüne tabi tutulmuştur.
28. hususta sayılanlar dışında memurlar örnek olarak 5846 sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu kapsamında telif fiyatı alabilmekte, kurumlarının müsaadesiyle 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında özel öğretim kurumlarında ders verebilmekte, hakemlik ve uzmanlık yapabilmektedir.
Başka taraftan kontratlı işçi için de benzeri yasaklar kelam hususudur. Kontratlı Işçi Çalıştırılmasına Ait Asılların 8. hususunda, “Sözleşme ile çalıştırılan işçi dışarıda kar getirici öteki bir iş yapamaz (Avukat, dava vekili, günün yahut haftanın belli saatlerinde çalıştırılacak tabip ve uzman tabip, ilçe ve bucak belediyelerinde çalıştırılacak teknik işçi ve 657 sayılı Kanunun Ek süreksiz 12 ve 13 üncü hususlarında sayılan işçi ile yurtdışındaki Enformasyon Merkezlerinde görevlendirilecek editörler hariç).” kararı yer almaktadır.
Husus kararında sayılan faaliyetler aylıksız müsaade müddeti de dahil olmak üzere memuriyet statüsü devam ettiği sürece yasak kapsamındadır. Yani yalnızca mesai saatleri içinde değil, mesai saatleri dışında da bu faaliyetleri yürütmek disiplin cezası ile yaptırıma bağlanmıştır. “Memurlar, mesleksel faaliyette yahut özgür meslek icrasında bulunmak üzere ofis, ofis, muayenehane ve gibisi yerler açamaz; gerçek bireylere, özel hukuk hükmî bireylerine yahut kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ilişkin rastgele bir iş yerinde yahut vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.” kararı karşısında memur olsun, kontratlı olsun bir toplumsal hizmet uzmanının bu statüsü devam ettiği sürece gerek özel bir aile istişare merkezinde çalışması gerekse bu alanda bir işyeri açmasının mümkün olmadığını değerlendirmekteyiz.
Memurlar
