Bilindiği üzere, 2547 Üniversite Kanunu’nun 3 üncü unsurunun (j) fıkrasında; “Tatbik ve Araştırma Merkezleri“; “Üniversite kurumlarında eğitim talimin desteklenmesi maksadıyla çeşitli ortamların pratik gereksinimi ve kimi meslek kısımlarının hazırlık ve destek faaliyetleri için eğitim – talim, tatbik ve araştırmaların sürdürüldüğü bir üniversite kurumudur.” formunda tanımlanmıştır.
Öte yandan, mezkür Kanunun 7 nci unsurunun 2/d fıkrasında; “Üniversite kurumları içinde kısım, anabilim ve anasanat kolları ile pratik ve araştırma merkezi açılması, birleştirilmesi yahut kapatılması; konservatuvar, meslek yüksekokulu yahut destek, hazırlık mektep yahut üniteleri kurulması ile ilgili olarak direkt yahut üniversitelerden gelecek teklifler üzerine karar vermek,” nokta alan düzenlemeye nazaran pratik ve araştırma merkezi açılması, birleştirilmesi ve kapatılması hizmeti Üniversite Şurasının hizmetleri arasında sıralanmıştır.
Yukarıda mekan verdiğimiz mevzuat çerçevesinde, 20 Haziran 2020 tarihi itibarıyla Üniversite Şurasının web sahifesinde taraf alan Üniversite Haber Idare Sistemi (https://istatistik.yok.gov.tr/) adresi üzerinden temin ettiğimiz donelere nazaran, birtakım başlıklar üzerinden bir grup doneleri sizlerle paylaşalım.
Statü | Merkez Sayısı |
Devlet Üniversiteleri | 3008 |
Vakıf Üniversiteleri | 720 |
Yekun | 3728 |
Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Yekun Tatbik ve Araştırma Merkezi Sayısı
Tablo:1
Devlet Üniversitesi Ismi | Merkez Sayısı |
Sıhhat Bilimleri Üniversitesi | 89 |
Hacettepe Üniversitesi | 88 |
Ankara Üniversitesi | 78 |
İstanbul Üniversitesi | 75 |
Akdeniz Üniversitesi | 63 |
Dokuz Eylül Üniversitesi | 61 |
Selçuk Üniversitesi | 56 |
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi | 51 |
ODTÜ | 50 |
Süleyman Demirel Üniversitesi | 50 |
En çok pratik ve araştırma merkezi bulunan 10 devlet üniversite kurumu
Tablo:2
Vakıf Üniversitesi Ismi | Merkez Sayısı |
Üsküdar Üniversitesi | 39 |
İstanbul Aydın Üniversitesi | 36 |
Bahçeşehir Üniversitesi | 32 |
Başşehir Üniversitesi | 26 |
Koç Üniversitesi | 24 |
İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi | 23 |
İstanbul Gedik Üniversitesi | 22 |
İstanbul Haber Üniversitesi | 20 |
İstanbul Gelişim Üniversitesi | 18 |
Maltepe Üniversitesi | 18 |
En çok pratik ve araştırma merkezi bulunan 10 vakıf üniversite kurumu
Tablo:3
Yıllar | Merkez Sayısı |
2006 | 11 |
2007 | 25 |
2008 | 88 |
2009 | 561 |
2010 | 113 |
2011 | 170 |
2012 | 218 |
2013 | 271 |
2014 | 298 |
2015 | 237 |
2016 | 178 |
2017 | 272 |
2018 | 293 |
2019 | 341 |
2020 | 167 |
Yıllara Nazaran Kurulan Merkez Sayısı
(“Her ile bir üniversite” siyasetinin başlangıç süreci olan 2006 yılından itibaren listelenmiştir.)
Tablo:4
Yukarıdan nokta alan olgular üzerinden bakıldığında, başta devlet üniversite kurumlarında olmak üzere çok önemli sayıda pratik ve araştırma merkezinin varlığı olduğunu görüyoruz. Münhasıran 2006 yılından sonra üniversiteler bünyesinde, 3 bin 243 pratik ve araştırma merkezinin kurulduğu görülmektedir. Mevcut merkezlerin %86’sı anılan tarihten sonra kurulmuştur.
Evet bu nokta pratik ve araştırma merkezi sayısının artması üniversitede istenilen ilmî kaliteyi getirmiş midir ? Elbette hayır!
Merkezlerin isimlerine bakıldığında birçoğu tedrisat üyelerinin bilirkişilik meydanlarına yönelik “şahsî alakalarla” açılmış, açıldıktan sonra ise işçi ve mali kaynak zayıflığı sebebiyle üretkenliği epeyce düşük kalmış, ne pratiğin ne de araştırmanın yapıldığı birer akademik üniteye dönüşmüştür.
Başkaca üniversitelerde eğitim talim için oluşturulan sayısız laboratuvar varken bu merkezler için de başkaca laboratuvarlar oluşturulmaya çalışılması kamu kaynaklarının tesirli ve verimli kullanılamamasına da neden olmaktadır. Deneye dayalı araştırmaların mevcut laboratuvar imkanları ile yapılması, şayet üretim sürecine dönüşmesi gereken bir araştırma var ise bunların da teknokentler aracılığı ile mekanına getirilmesi daha münâsib bir yaklaşım olacaktır.
Rektörlerin basına verdiği açıklamalarda 30 tane tatbik ve araştırma merkezimiz var demesi mi manalıdır? Yoksa 5 merkezimizde yürütülen ilmî çalışmalarda 10 girişim başvurusu ve 50 ilmî makale yayımlandı mı demek daha yanlışsız olur? Üzücü bir durum fakat niteliğin, daha ehemmiyetli olduğunu düşünen bir üniversite yapısına ulaşamamış olmak hala varlığını koruyor!
Malum pandemi durumundan ötürü, aklımıza birinci gelen hususlardan birisi de; “AŞI” sözünün geçtiği kaç tane tatbik ve araştırma merkezi bulunduğu oldu. Bakıldığında, yalnızca Selçuk ve Erciyes Üniversitelerinde bu isimle tatbik ve araştırma merkezi olduğu görülmektedir. Bu üniversitelerin sürece ne kadar ek sağladığı da ayrıyeten takip edilmesi gereken bir durumdur.
Son olarak, sayıları her geçen gün anlamsız bir formda artan bu merkezlerin yönetmelikle kurulup kapanması nedeniyle, Resmi Gazetenin birtakım günler yalnızca bu merkezler için yayımlandığı izlenimi oluşmaktadır.
Memurlar
