Tohumculukta Tarım Şurası kararları uygulanıyor mu?
III. Tarım şurasında, özelde 3 unsur ile genelde ise en az 10 husus ile ilişkili olarak ele alınan tohumculuk konusunda bir an evvel eksikliklerin giderilmesi ve yanlışsız bir strateji belirlenmesi gerekirken hala beklemede tutulması düşündürücü!
Ülkemiz kaidelerinde ıslah edilerek, yerli tohum bölümünün, resmi yahut özel bir üyesince Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğünde tescil ettirilerek ticarete mevzu edilen tohum çeşitleri yerli tohum çeşitleri olarak isimlendirilmektedir. Bitkisel üretimde kendimize yetebilmemiz büyük ölçüde buna bağlıdır.
Yerli tohum ıslah etme ve geliştirme çalışmalarında çoklukla Araştırma Enstitüleri ve üniversiteler başı çekmektedir. Son devirlerde az sayıda özel firma da bu alanda çalışma yapmaya başlamıştır. Tohumculuk dalında özel firmaların büyük çoğunluğu dışarıdan yabancı tohum çeşidi getirerek yerli üretime dahil etmeyi tercih etmektedirler. Firmaların bu tercihleri yerli tohum çeşitlerimizin gelişmesinin önündeki pürüzlerin en büyüğüdür. Lakin bu durumun oluşmasında tohumculuk mevzuatı başta olmak üzere birçok kıymetli etken vardır. Ve bu etkenler gerçek kullanılamadığı ve kurgulanamadığı için yerli tohumculuğumuzun ve münasebetiyle tarımımızın gelişmesini maniler hale gelmiştir. Bu maniler aşılmadan tohumculuğun ve münasebetiyle bitkisel üretimin sisteme girmesi, tarımın yerli yüklü bir kimlik kazanması ve kendimize kâfi olmamız hayli güçtür.
Yerli tohum çeşitlerinin ve bitkisel üretimin gelişmesinin önündeki pürüzler
Mevzuat pürüzü; sık sık gündem edilmesine karşın gerekli düzenlemelerin bir türlü yapılmadığı, yerli tohumculuğu geliştirmenin lehine kararların yerinde ve vaktinde alınmadığı mevzuat konusunda; çiftçilerin yahut üreticilerin hala kendi ismine tescil yaptıramama karmaşası ve bu bölümün tohumculukta geri planda bırakılması sorunu hala devam etmektedir.
Bu alanda Ziraat mühendislerinin sorumluluklarının ve yetkilerinin kısıtlanması devam etmektedir.
Yabancı tohum çeşidine tescil sürecinden evvel üretim müsaadesi verilmesi handikapı devam etmektedir.
Bitki ıslahçıları ortasında haksız rekabeti ve ayrımcılığı körükleyen ıslahçı hakkı uygulaması devam etmektedir.
Tescil ve sertifikasyon kurumundaki uyumsuzluklar ve donanım eksikliği, yönetimsel eksiklikler ve karmaşa, iş ve süreçleri sahiplenmedeki eksiklikler devam etmektedir. Bunun yanında bu kurumlardaki Laboratuarlar ve çalışma ortamları günümüz koşullarına ve ülkenin tohumculuk kapasitesine uygun değildir. Çünkü 60 yıldır tıpkı binada her geçen gün artan iş hacmiyle çalışılmaktadır. Bu koşullarda artık kurumun şimdiki kalibresi bile yapılamamaktadır. Ayrıyeten tohumculuğu temsil eden bu üzere hassas kurumlarda ve enstitülerde yönetim-personel çekişmesi daima teftişlik olmaktadır. Bu kurumların bağlı bulunduğu Genel Müdürlükler kendilerine yansıyan sıradan, kolay işçi sıkıntılarını bile çözmekte aciz kalmakta ve çabucak devayı teftişe başvurmakta aramaktadırlar. Böylelikle sıkıntılar kişiselleştirilmekte, kurumlar yıpratılmakta, hizmetler aksatılmakta, işçi küstürülmekte, performanslar düşmekte, iç çekişme körüklenmekte ve birçok vakit adalet de ıskalanmaktadır.
Araştırma Enstitüleri ve kısmen üniversiteler sayısal olarak yeni tohum çeşit tesciline zorlanırken kalite ve ülkenin gereksinim duyduğu çeşit ıslahı göz arkası edilmektedir. Birtakım bitki tiplerinde üretime yansımayan onlarca çeşit geliştirilirken, birtakım tiplerde yabancı çeşide mahkum bir gidişat sürece hakim olmaktadır.
Enstitülerde, teknik ve akademik kuruluşlarda, bu alanda çalışan araştırmacı ve akademisyenler ortasında çalışma kaideleri ve imkanlar istikrarlı bir biçimde sağlanamamıştır. Bu durum birtakım kritik bitkilerdeki çalışmaları olumsuz etkilemektedir. Ve bu kritik bitkilerde ülkenin gereksinimi daima dışarıdan sağlanarak giderilemeye çalışılmaktadır.
Tohumculuk kesiminde kelam sahibi karmaşası bir türlü çözülemiyor!
Tohumculuk dalında bilhassa sivil toplum kuruluşu olarak varlığını sürdüren birlikler, pozisyonlarının ötesinde davranış sergileyerek dalda vakit zaman düzensizliğe sebep olmaktadırlar. Tohumculuk dalında kelam sahibi olma karmaşası bu alanda gelişmeye büyük pürüz teşkil etmektedir. Sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen ve yalnızca Ankara’da konuşlanmış olan birlik yöneticileri tüm ülkenin tohumculuğunu yönetmek ve yönlendirmek istemektedirler. Ziraî sivil toplum kuruluşlarında mecburî üyelik, istekli üyeliğin önüne geçtiği sürece ve üyelik aidatı olağandışı bir halde alınmaya devam ettiği sürece dal bundan ziyan görmeye devam edecektir. Bakanlığın bu mevzuda gerekli iradeyi ortaya koyamaması çiftçinin ve üreticinin performansını olumsuz etkilemektedir.
Yerli firmaların yerli karakteriyle güçlendirilememesi ve illaki yabancı bir dayanağa muhtaçlık duyması yerli tohumculuğun önündeki pürüzlerden öteki biridir.
Tarımda ve tohumda strateji belirleme yetkisi kimde?
Tohumculuk dalında her kesim strateji belirlemede, kendi belirlediği stratejiyi öne sürmektedir. Her kesitin kendi ticari yahut gibisi tasaları ile oluşturduğu tohum ve tarım stratejilerini ülkesel stratejiler üzere sunması en büyük handikaplardan biridir. Bakanlığın ilgili üniteleri bu hususta pasif kalmakta ve üzerine düşen öncülüğü ve yönlendiriciliği gerektiği üzere yapamamaktadır. Bu durumda çiftçi de üretici de karmaşa yaşamaktadır. Çiftçi ve üretici tarımın mevcut gidişini anlayamamakta ve münasebetiyle benimseyememektedir. Görünürde ziraî teşviklerin dışında önemli bir tarım stratejisi oluşturulamamaktadır.
Tarım bölümü, Tarım Bakanlığı öncülüğünde, genel olarak üniversitelerden, lokal idarelerden ve muhakkak jenerikteki sivil toplum kuruluşlarının dışındaki sivil oluşumlardan gereği üzere faydalanamamakta ve olması gereken ortak çalışmalar gereğince yapılamamaktadır.
Tarım kesimi, bu anlatılanlar ışığında, özeliyle resmisiyle bitkisel üretimin temeli olan tohumculukla ilgili, mevzuattan yerli çeşit ıslahına ve tescilden sertifikasyona kadar tüm ziraî faaliyetleri kapsayan teknik ve idari problemleri adım adım çözmek ve pürüzleri aşmak zorundadır. Zira tarımın da, hayvancılığın da gerçek yerde gelişmesi buna bağlıdır.
M. Murat GÜN
Memurlar
