Duyurusuz ve imtihansız işçi alımları ile şahıslara özel duyurular nasıl sonlandırılacak?
Bugünlerde üniversitelerin ya da belediyelerin yayınlamış oldukları işçi alım duyurularının adrese teslim özellikler taşıdığı yahut hoşluk müsabakasına katılanların meslek danışmanı olarak duyurusuz ve imtihansız olarak işe başlatıldığı basına yansımaktadır. Bir de basına yansımayanlar düşünüldüğünde işin nasıl bir basamağa geldiği açıkça görülecektir. Bu yazımızda bu meselelerin nasıl sonlandırılabileceğinin üzerinde durmaya çalışacağız.
10 no.’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi duyurusuz işçi alımını çözebilir mi?
10 No.’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 5’inci hususunda; “Kamu kurum ve kuruluşları, işçi alımına ait tüm duyurularını (ihtiyacını okullara öğrenci almak suretiyle karşılayanlar dahil), Resmi Gazete ile Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kurumun internet sitesi ve kendi internet sitelerinde duyurur” kararına yer verilmiştir. Bu karara nazaran kamu kurumları ve kuruluşları işçi alımına ait tüm duyurularını Resmi Gazete’de yayımlamak zorundadır.
Bu kadar açık karara karşın kamu kurum ve kuruluşları nasıl oluyor da imtihansız işçi alabiliyor diye bir soru sorulabilir. Doğrusunu söylemek gerekirse düzenleme eksik yapılmıştır. Çünkü, unsur metninde duyurudan bahsedilmektedir. Hasebiyle da bütün işçi alımı duyuruyla yapılmamaktadır. Yani kararname duyurusuz işçi alımlarını kapsamıyor.
Mevzuyu örnekle açıklamak gerekirse; Bir kamu kurumu istinai memuriyet takımını duyuru etmek zorunda mıdır? Elbette 10 No.’lu Kararname’ye nazaran istisnai memuriyet takımlarına yapılacak işçi alımlarını duyuruyla yapmak zorunda değildir. Keşke kaliteyi arttırmak için bu takımlara da duyuruyla işçi alımı yapılabilse. Birebir halde birçok kamu kurum ve kuruluşu duyurusuz ve imtihansız kontratlı yahut emekçi işçi alabilmekte ve Kararnamede bu durumu kısıtlayıcı bir düzenleme de bulunmamaktadır.
Başka yandan, yalnızca duyuruyla işçi alımına ait tek bir mecburilik emekçi alımlarına ait mevzuatta bulunmaktadır. Bu bağlamda, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Emekçi Alınmasında Uygulanacak Yol ve Temeller Hakkında Yönetmelik’in 2’nci hususuna nazaran; yönetmelik kapsamı dışındaki personel alım duyurularının kuruma bildirilmesi zarurî olup, bu duyurular kurum internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen irtibat araçları ile kamuoyuna duyurulacağı karar altına alınmıştır. Ayrıyeten, kamu kurum ve kuruluşlarının personel alımının adil ve şeffaf bir halde yapılmasını sağlayacak öbür önlemleri de almak zorunda olduğu belirtilmiştir. Görüleceği üzere, burada da personel alım duyurularından bahsedilmektedir. Hasebiyle birçok kamu kurumu emekçi alımlarını duyuruyla yapması halinde duyurunun yayınlanmak zorunda olmadığını düşünerek duyurusuz alım yapmalarını kendi mevzuatlarına dayandırmakta ve sınavsız/ilansız olarak işçi alma kolaycılığına gitmektedirler.
Lakin, Türkiye İş-Kurumu gerekli denetimleri gereğince yapmadığı için kamu kurum ve kuruluşlarının duyurusuz işçi alımları son hız devam etmektedir. Halbuki kamu kurum ve kuruluşlarına gönderecekleri resmi bir yazı ile duyurusuz ve imtihansız personel alımlarını bildirmelerini isteselerdi bir daha hiçbir kamu kurumu bu yolu tercih etmezdi. Hakikaten duyurusuz ve imtihansız işçi alımının önemli bir nakdî cezası bulunmaktadır.
Belediyeler duyurusuz ve imtihansız işçi alımlarını nasıl yapıyorlar?
Üstte yer verdiğimiz 10 No.’lu Kararname’nin 5’inci hususundaki karara nazaran 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu unsuruna yeterince KPSS puanı aranmadan duyurusuz olarak belediyelerin kontratlı işçi alabilmelerini kısıtlamak mümkün değildir. Zira, kararnamede yer alan konu işçi alım ilanlarıdır. Yani kararnameye nazaran her türlü işçi alımının duyuruyla yapılmasının zarurî olduğu anlaşılmamaktadır. Bu nedenle kurumlar, işçi alımını duyuruyla yapmayınca duyuru yapmak zorunda olmadıklarını düşünmektedirler. Bu fikir 10 No.’lu Kararname’ye ters değildir. Lakin, duyurusuz işçi alımını şeffaf kamu idaresine muhalif bulabiliriz ve etik ihlali olduğunu düşünüyorsak da Etik Kurul’a şikayet edebiliriz.
Miss Turkey CHP Gençlik Kolları Bşk Yrd. imtihansız meslek danışmanı olursa
Vazifeye gelmeden evvel “İşe alımlarda şeffaflığı ve liyakati getiriyoruz. Belediyenin ve iştiraklerinin işçi alımlarını ve kriterlerini açıkça duyuru edecek, iş arayan vatandaşlarımız meslek sayfamıza online olarak başvurup tüm süreci takip edebilecekler” diyenler koltuğa oturduktan sonra sistemin açıklarını sonuna kadar kullanmaya başlamışlardır. Gerçekten Miss Turkey Hoşluk Yarışı’na katılan 24 yaşındaki CHP Büyükçekmece Gençlik Kolları Lider Yardımcısı’nın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki İstanbul Işçi Idare A.Ş.’de duyurusuz ve imtihansız meslek danışmanı olarak misyona başlaması üzere hadiseler işin boyutunu göstermektedir. Moda ve Dokuma Kısmı mezunu bir hanım nasıl oluyor da imtihansız meslek danışmanı oluyor? Bunun ismine tek sözle utanmazlık denir ve hiçbir savunması olamaz. Bu sözlerimiz, kamu kaynağı kullanarak tıpkı yollarla Miss Turkey gibisi şahısları duyurusuz ve imtihansız olarak işe alan herkes için geçerlidir. Buradan Kamu Vazifelileri Etik Şurası’nı vazifeye çağırıyoruz.
Halbuki, emekçi alımını düzenleyen yönetmeliğin 2’nci unsuruna nazaran, vilayet özel yönetimlerinin, belediyelerin ve bunların kurdukları yahut üye oldukları mahalli yönetim birlikleri ile bağlı kuruluşlarının Türk Ticaret Kanunu kararlarına nazaran kurdukları şirketler ile kooperatifler yönetmelikte öngörülen adap ve asıllara nazaran işçi almak zorunda olmamakla birlikte bu kapsamdaki emekçi alım duyurularının Türkiye İş-Kurumu’na bildirilmesi zaruridir. Ayrıyeten, bu duyurular kurum internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen irtibat araçları ile kamuoyuna duyurulmak zorundadır. Tekrar kamu kurum ve kuruluşları emekçi alımının adil ve şeffaf bir halde yapılmasını sağlayacak öbür önlemleri de almakla yükümlüdür. Mevzuat bu türlü söylerken duyurusuz ve imtihansız hoşluk müsabakasında dereceye giren hanımın işe alınmasındaki adalet ve şeffaflık nerede kaldı. Bu ve benzeri öbür hususların İş-Kur tarafından kontrole alınması gerekmektedir.
Şahsa mahsus duyurular nasıl sonlandırılacak?
Gelelim kamu kurum ve kuruluşlarının şahsa mahsus imtihan duyurularına. Bilhassa belediyelerin ve birtakım kurumların ısrarları sonucunda memur alımlarının imtihanlarını kendilerinin yapmaya başlamasından sonra bireye has imtihan duyuruları yaygınlaşmaya başlamıştır. Yeniden kontratlı işçi alımının yaygınlaşması sonucunda üniversiteler de şahsa has duyuruları yaygın olarak görmeye başladık. Tıpkı biçimde personel alımlarında yaşanan bireye mahsus duyurular yıllardan beridir devam etmektedir. Şikayet olmadığı sürece de bireye has duyurular son hız devam etmektedir. Kamuya girmek isteyen birisinin de yapılan haksızlıkları şikayet konusu yapması o denli kolay bir şey değildir.
Bu çerçevede, yıllardır mülga Devlet Işçi Başkanlığı’nın denetiminden geçerek ÖSYM aracılığıyla yapılan merkezi yerleştirme duyurularında hiçbir vakit bu cins şikayetlere ve etik dışı uygulamalara rastlanılmamıştı. Ne gariptir ki merkezi duyurular dışında kalan işçi alım duyurularında bireye mahsus imtihan duyuruları sıradan hale gelmeye başlamıştır.
Sonuç olarak;
1- Gelinen süreçte bireye mahsus imtihan duyuruları ile yaşanan etik dışı davranışlar adeta kanıksanmıştır. Bu bağlamda bu sürecin bu türlü geldiğini ancak bu biçimde devam etmesinin hem ahlaki olmadığını hem de kamu vicdanını rahatsız ettiğini söz etmemiz gerekmektedir. Öyleyse sorunun tahlili için kontratlı işçi, memur ve çalışanlar için merkezi duyurular kaçınılmaz hale gelmiştir.
2- 10 No.’lu Kararname’nin 5’inci hususu ile personel alım yönetmeliğinin ilgili unsurlarının kuşkuya yer vermeyecek ve açık kapı kalmayacak biçimde yine düzenlenmesi gerekmektedir. Tahlil nasıl olmalı derseniz? 10 No.’lu Kararname’nin 5’inci hususuna “Kamu kurum ve kuruluşlarının istisnai memuriyet takımlarına yapılacak atamalar dışındaki her türlü işçi alımı duyuruyla kamuoyuna duyurulmak suretiyle yapılır” sözünün konulması gerekmektedir. Aksi takdirde bu çeşit meselelerin üstesinden gelinmesi mümkün değildir.
Memurlar
