Doğu Akdeniz’de güç kaynakları üzerindeki rekabet kızışırken Karadeniz’den gelen 320 milyar metreküplük doğalgaz keşfi haberi hem ekonomik hem de stratejik açıdan Türkiye’nin elini güçlendirdi. Hem maliyetleri hem de bağımlılığı azaltmak için Türkiye’nin son yıllarda kıymetli adımlar attığını, kömür, hidroelektrik, petrol, yenilenebilir güç, nükleer güç santrallerinin inşası üzere alternatifleri devreye sokarak güç kaynaklarında çeşitliliği artırma yoluna gittiğini belirten İstanbul Medeniyet Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Veysel Kurt “Türkiye’nin mecbur kaldığı uzun devirli mutabakatların yenilenme tarihinin yaklaştığı bir periyotta bu rezervin keşfedilmesi, tam da bu istikrar oyununda Türkiye’nin elinin daha fazla güçlenmesi manasına geliyor. Bu tablo, Karadeniz’de keşfedilen doğalgaz rezervinin sırf ekonomik boyutuyla değil, stratejik açıdan da hayli kıymetli ve hasebiyle Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda memleketler arası siyasette alacağı pozisyon açısından da tarihi bir dönüm noktası olduğuna işaret ediyor” dedi.
Güç rezervlerinin keşfedilmesi, ekonomik getirisinin yanında, birebir vakitte stratejik bir kaldıraç niteliğinde. Global boyutta Türkiye’nin rekabet ettiği ve daima dengeleme muhtaçlığı duyduğu ABD ve Rusya’nın, bölgesel seviyede rekabet ettiği İran ve Suudi Arabistan’ın, Türkiye’nin karşısında tertip bozucu rol oynayan BAE’nin değerli ölçüde güç kaynaklarına sahip olduğunu ve bu kaynaklardan elde ettikleri gelirle agresif bir dış siyaset izlediğini kaydeden Veysel Kurt “Keşfedilen doğalgaz rezervlerinin, Türkiye’nin yönelimi açısından bakıldığında, en değerli stratejik katkısı, elbet otonomi tarafında attığı adımları hızlandırması olacaktır. Dış siyasette otonomi, bir ülkenin amaç belirlemesi ve bu amaçlara ulaşmak için gerekli araçlar ve siyasi iradenin öteki ülkelerden bağımsızlaşmasıdır” sözlerini kullandı.
İKİ SEÇENEK SUNUYOR
“Savunma sanayii alanındaki ulusal kapasite artırımıyla birlikte düşünüldüğünde güç kaynaklarına sahip bir Türkiye’nin, Doğu Akdeniz başta olmak üzere birçok bölgede oyun kurucu bir aktöre dönüşmesi artık daha kolay olacaktır” diyen Kurt, şu değerlendirmeyi yaptı: Karadeniz’de keşfedilen rezerv, potansiyelini ve kabiliyetlerini sergileyen Türkiye’nin karşısında, Doğu Akdeniz’de varlık gösteren rakiplerine iki seçenek sunuyor: Birincisi, Türkiye’den yana duydukları tasa üzerine şurası gerginliği artırma yoluna gitmeleri; ikincisi ise Türkiye’nin bu potansiyelinden faydalanmak üzere hakkaniyetli paylaşım üzerine şurası iş birliğine kapı aralamaları. Bugüne kadar birinci yolu tercih eden rakip ülkelerin yeniden bu seçeneği tercih etmeleri durumunda kıymetli bir kazanım elde etmeleri mümkün değil. İkinci yolu tercih etmeleri durumunda ise ‘kazan-kazan’ formülünün işlemesi mümkün olacaktır.
RUSYA VE İRAN’DAN GAZ İTHALATI DÜŞTÜ
Güç Piyasası Düzenleme Kurumu bilgilerine nazaran bu yılın ocak-haziran devrinde Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı 2019’un tıpkı devrine nazaran yüzde 3,5 azalarak 22 milyar 483 milyon 46 bin metreküpe geriledi. Bu periyotta boru çizgileriyle ithal edilen gazın ölçüsü yüzde 24,8 azaldı, LNG ithalatı ise yüzde 44,8 artış gösterdi. Türkiye, bu yılın birinci yarısında ülke bazında en yüksek ölçüde doğalgazı 5 milyar 444 milyon 99 bin metreküple Azerbaycan’dan ithal etti. Bu ülkeden alınan gazın ölçüsü geçen seneye göre yüzde 23,4 arttı. Tıpkı devirde Rusya’dan ithal edilen gazın ölçüsü yüzde 41,5 düşüşle 4 milyar 678 milyon 66 bin metreküpe geriledi. Yılın birinci yarısında İran’dan alınan doğal gazın ölçüsü ise yüzde 46 azaldı ve 2 milyar 29 milyon metreküp düzeyinde gerçekleşti. İran’dan nisan, mayıs ve haziran aylarında hiç doğalgaz ithal edilmedi. Ocak-haziran periyodunda Türkiye’nin doğalgaz tüketimi 2019’un tıpkı periyoduna nazaran yüzde 3,8 azalışla 24 milyar 305 milyon 94 bin metreküpe geriledi.
TÜRKİYE’NİN ELİ ÇOK GÜÇLÜ
Türkiye’nin açık deniz platformu konusunda büyük bir birikimi olmadığını ama vakitle bu birikimi elde edebileceğini lisana getiren Birol, şu bilgileri paylaştı: Dünyada bu işi yapan birçok şirket var. Türkiye, bu şirketlerle iş birliği de yapabilir, kendisi de çıkarabilir. Türkiye için daha hoş bir vakit olamazdı. Mühendislik servisi veren şirketler şu anda binlerce kişiyi işten çıkardı zira bu alanda yatırım yok. Bu yüzden Türkiye’nin bundan sonraki süreçte yabancı şirketlerle iş birliği yapması durumunda da eli çok güçlü.
EKONOMİK PAHASI 80 MİLYAR DOLAR
Milletlerarası Güç Ajansı (IEA) Lideri Fatih Birol, Türkiye’nin Karadeniz’deki son doğalgaz keşfinin Türkiye iktisadı ve güç bölümü için son derece kıymetli olduğunu belirterek “Hesaplamalarımıza nazaran, alandaki gazın potansiyel ekonomik bedeli mevcut fiyat trendleriyle 80 milyar dolar düzeyinde. Bu büyüklükte bir gazın üretime geçmesi için yaklaşık 6 milyar dolar yatırım gerekiyor. Buradan senede 10-15 milyar metreküp üretim sağlanabilir. Bu da Türkiye’nin doğalgaz tüketiminin üçte birini karşılayacak bir sayı. Türkiye’nin 2023’te üretime geçme gayesi epey tezli fakat imkansız değil. Emsal alanlara baktığımızda iki üç yılda bitirildiğini söyleyebiliriz. Lakin Türkiye’nin burada önceliklerini çok iyi belirlemesi ve bürokratik süreçleri olabildiğince hızlandırarak ekonomik olarak öncelik vermesi durumunda üç sene içinde üretime geçmek imkansız değil” değerlendirmesini yaptı. Birol “Türkiye’nin bu keşfi dünyada son periyotlarda yapılan en kıymetli keşiflerden de birisi. Karşılaştırma yapacak olursak bu keşif, Kuzey Denizi’nde 2010’dan bu yana Norveç’in bulduğu bütün gaz alanlarının toplamına eşit” bilgisini paylaştı. Birol, bu keşfin Türkiye’nin milletlerarası gaz kontrat görüşmelerine ve hasebiyle tüketici gaz fiyatlarına olumlu yansımasını beklediğini kaydetti.-
Memurlar
