Milliyet’ten Aylin Rana Aydın’ın haberine nazaran: Dünya plastikleri bertaraf etme yolunda ilerlerken Kovid-19 salgınıyla karşılaştı. Hijyen hassasiyeti nedeniyle tüketicilerin pl
astik tasarrufu tekrar arttı. Buna karşın başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere pek çok memlekette plastiği sıfırlamaya dönük amaç devam ediyor. Almanya da geçtiğimiz günlerde pipet, çatal, bıçak, kaşık üzere tek tasarrufluk eserlerin yasaklanmasına yönelik önergeyi kabul etti. Kullanma mühleti 10 dakika olan pipetin tabiatta çözünme müddeti ise 450 yıl.
Türkiye’de Sıfır Atık Girişimi iyi bir formda ilerlemesine karşın Kovid-19 nedeniyle işyerleri, AVM’ler üzere yerlerde tek tasarrufluk eserlere yönelindi. Tüketim artışı yüzde 25’i buldu. Mevzunun eksperleri tek tasarrufluk eserlerden ziyade cam, seramik üzere eserlerin su ve deterjanla dezenfekte edilerek çoklu tasarruf yapılabileceğini söylüyor.
KOVİD-19 ATIĞI
Etraf ve Şehircilik Bakanlığı eski müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, Kovid-19’un atıkları tetiklediğini açıkladı. Salgından sonra oluşan atıklara ‘Kovid-19 Atığı’ dediklerini belirten Öztürk, “Maskeler, eldivenler, önlükler, tek tasarrufluk eserler çıkıyor. Dünyada yüzde 30 seviyesinde atık nispeti azaldı, lakin bu devirde münhasıran plastik atıklarda bir artış oldu. Türkiye’de yüzde 20’lerde artış oldu. Plajlarda anormal bir formda maske atıkları görülüyor. Bu eserler tabiatta 450 yıl kalıyor” diye konuştu.
Öztürk, şöyle devam etti:
“Salgınla birlikte arttığı iddia ediliyor. Avrupa’da bilim kişileri açıklama yaptı. Tek tasarrufluk plastiklere yönelik. Çok tasarrufluk eserlerin su ve deterjanla dezenfekte edildiği belirtildi. Çok tasarrufluk eserlere yönelmemiz gerekiyor. Bu formda devam ederse okyanusları çöplüğe dönüştüreceğiz.”
Öztürk, maskelerin de çok tasarrufa münâsib özellikte üretilmesi gerektiğini vurguladı.
YÜZDE 95’İ PLASTİK
DenizTemiz Derneği/TURMEPA, geçen yıl Etraf ve Şehircilik Bakanlığı önderliğinde Sıfır Atık Mavi girişimini hayata geçirdi. DenizTemiz Derneği/TURMEPA Umumî Yöneticisi Semiha Öztürk, “Her yıl denizlere 8 milyon tonu aşkın plastik atılıyor. Marmara Denizi’ndeki her 10 çöpün 1 tanesi plastik, her 7 plastiğin de 4 tanesi kara kökenli” dedi. Karadeniz’deki 10 çöpün 5 adedinin plastik olduğunu söyleyen Öztürk, “Akdeniz’deki atıkların yüzde 95’i plastiklerden oluşuyor. Harekete geçilmezse 2050 yılında denizlerde balıktan çok plastik olacak” diye konuştu. Öztürk, bir yılda 40 bini aşkın şahsa eğitim verdiklerini belirtti.
2019’DA 230 BİN TON PLASTİK ATIK TOPLANDI
Mayıs 2019 itibarıyla 18.750 kamu kuruluşu Sıfır Atık Girişimi’ne dahil oldu. Atıkların geri dönüştürme orantısı AB’de yüzde 46, Türkiye’de ise yüzde 13 seviyelerinde. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geçen yıl yurt umumunda 230 bin ton, 2020’nin birinci 4 ayında ise 93 bin ton plastik ambalaj atığı toplandı. Yaklaşık 100 milyon lira ekonomik bedeli olan 93 bin ton plastik atığın, 45 bin tonunu plastik poşetler, içecek şişeleri, paklık ve kozmetik eser şişeleri oluşturdu. Girişimde 2023 gayesi devlet umumunda atıkların yekun geri dönüşüm orantısı yüzde 35, plastik ambalaj atıkları özelindeki yekun geri dönüşüm orantısı ise yüzde 55 olarak belirlenmişti. 2021’de depozito sistemine geçilmesi planlanıyor.
‘KULLAN-AT’IN ALTERNATİFİ VAR
“Üret-kullan-at nizamına son verilmeli” diyen Semiha Öztürk, tek tasarrufluk eserlerin alternatiflerini hatırlattı:
Tek tasarrufluk maske konumuna yıkanabilir maske,
Kağıt havlu bölgesine tekrar kullanılabilecek el bezleri ve havlular,
Pet şişe konumuna matara,
Tek tasarrufluk kahve bardakları yanına termos ya da mug,
Yiyeceklerin korumasında cam saklama kapları,
Plastik ve kağıt masa örtüleri, yüzey kaplayıcıları yanına yıkanabilir eserler,
Plastik kulak çubukları konumuna çevreci gereçlerden yapılmış eserler…
‘GERİ DÖNÜŞÜME YOĞUNLAŞALIM’
Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Lideri Selçuk Gülsün, Türkiye’nin yıllık 10 milyon ton plastik sürece kapasitesiyle dünyanın 7’nci, Avrupa’nın 2’nci sırada geldiğini söyledi. Gülsün, “Plastikleri geri kazanmak öbür eserlere nazaran daha kolay. Münasebetli ayrıştığında yüzde 100 geri kazanılabiliyor” dedi.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu, tüketicilerin artık çok tasarrufluk eserleri kullanmak istemediğini, bu eserlerin tüketiminde yüzde 25’e yakın artış olduğunu kaydetti. Eroğlu, “Türkiye tek tasarrufluk eserlerde Çin ve İtalya’dan sonra üçüncü sırada. Plastik tek tasarrufluk eser üreten fabrikalar tam kapasite çalışıyor. Türkiye 2019’da 2.1 milyar liralık tek tasarrufluk plastik eser üretti. Salgınla birlikte bez torbayla alışveriş yapmak bölgesine, plastik poşetler tercih edildi. Poşet üreticilerinin işleri de poşet kısıtlamasının öncesine nazaran bir epey üstüne çıktı” diye konuştu.
Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Lideri Zeki Sarıbekir ise Türkiye’de ambalaj tüketiminin kişi başı yıllık 260 dolar olduğunu belirtti. Sarıbekir, geri dönüşüme ağırlaşmak gerektiğini kaydetti.
‘GÜNEŞ IŞIĞINA MARUZ KALMASIN’
Bahçeşehir Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi Talim Üyesi Prof. Dr. Berrin Pehlivan, plastiklerin içeriğinde bulunan Bisfenol A (BPA) hususunun güneşte ya da ısıtılmasıyla birlikte yiyeceklere daha çok geçtiğini belirtti. Plastik şişedeki eserlerinin sıcakta bekletilmeden tüketilmesine değinen Pehlivan, mikrodalgada plastik unsurlarda yiyeceklerin ısıtılmaması gerektiğini lisana getirdi. Pehlivan, plastiklerin vücutta belirlik bir seviyenin üzerinde birikmesinin sıhhati olumsuz etkilediğini vurguladı.
PİPET, KULAK ÇUBUĞU, ÇATAL, KAŞIK, BIÇAK…
AB, geçen yıl onayladığı yönetmelik ile okyanuslardaki plastik atıkların azaltılması maksadıyla belli başlı tek tasarrufluk eserlerin yasaklanmasını amaçlıyor. Tasarrufu yasaklanacak eserlerin içinde, kulak çubuğu, pipet, çatal, kaşık, bıçak, balon çubukları, tek tasarrufluk eserler, oxo biyobozunur üzere birçok eser mahal alıyor. AB üyesi devletlerin 3 Temmuz 2021’e kadar kendi kanunlarındaki ekleme ve değişiklikleri yaparak yürürlüğe koymaları gerekiyor. Almanya da bu kapsamda tek tasarrufluk plastik eserlerin yasaklanmasını öngören düzenlemeyi kabul etti. Memlekette park ve kamusal sahalardan toplanan çöpün yüzde 20’sini tek tasarrufluk plastik eserlerin oluşturduğu belirtiliyor.
Memurlar
