Sabah gazetesi muharriri Dilek Güngör, bugün yayınlanan ‘Yeni eksen Türkiye’ başlıklı yazısında, Türkiye’nin Karadeniz’de doğal gaz keşfi ile sonuçlanan sürecin nasıl başladığını ve atılan değerli adımları kaleme aldı. Güngör, “Uygulanan ulusal siyasetle, sondaj faaliyetlerinde maliyetler de azaldı. Geçmişte ‘pahalı’ olduğu gerekçesiyle yapılamayan ve milletlerarası şirketlerin inisiyatifine bırakılan kuyuların açılma maliyeti TPAO’nun envanterine giren ulusal gemiler ve yerli ekipman sayesinde 15’te bir azaltıldı” dedi.
Güngör’ün yazısı şöyle:
Türkiye dün Lider Recep Tayyip Erdoğan’ın muştusunu verdiği Karadeniz’de bulunan 320 milyar metreküp doğalgaz rezervinden sonra global güç piyasasında yeni bir yola girdi. Başlangıç keşfinin devamı gelecek. Kartların yine dağıtılmasına neden olacak oyunda bundan bu türlü yeni eksen Türkiye. Temelinde bu yolun stratejisi 2017’de çizildi. Tohumlar Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı devrinde ‘Bağımsız Güç, Güçlü Türkiye’ vizyonuyla açıkladığı Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’yle atıldı.
NİSAN 2017’DE START VERDİ
Albayrak, Nisan 2017’de “Hedef ulusal ve bağımsız kaynaklarla gücün itici gücünü kullanıp Türkiye’yi bir üst lige çıkarmak” diyerek orta ve uzun vadeli stratejileri açıklayıp, uygulamaya koydu. Stratejinin hedefi, Türkiye’yi güç tüketiminde yüzde 80’lere varan orandaki dışa bağımlılıktan kurtarmaktı. Çünkü, toplam ithalatın yüzde 25’lerine varan güç ithalatını düşürerek dışa bağımlılığı azaltmak yalnızca ekonomik bağımsızlık olarak değil, dış siyaset ve güvenlik açısından da birçok riski bertaraf edecekti.
ÜÇ SACAYAKLI STRATEJİ
Albayrak’ın açıkladığı strateji üç sacayağından oluşuyordu. Güçte arz güvenliliğinin sağlanması için kaynak çeşitliliği, yerli kaynakların kullanıma alınması ve öngörülebilir piyasa ekseninde çalışmalar süratle başlatıldı. Kış aylarında sık sık gündeme gelen doğalgazda arz kahırlarının önüne geçmek için yüzer sıvılaştırılmış doğal gaz depolama ve tekrar gazlaştırma terminalleri (FSRU) devreye alınmaya başlandı. Tüm vilayetlere doğalgaz ulaştırıldı. 10 milyar metreküp doğalgaz ve 5 milyon ton petrol depolama kapasitesine ulaşmak için adımlar atıldı. “Ararsan bulursun” mottosuyla Akdeniz ve Karadeniz’de petrol ve doğalgaz aramalarına başlandı. Türkiye’nin yenilenebilir güç üretimini artırmak için Yenilenebilir Güç Kaynak Alanı (YEKA) projeleri devreye sokuldu. Nükleer güç santralleri ete kemiğe büründü. Yeni gaz ve petrol boru sınırları yatırımları yapıldı.
ULUSAL TAKIMLAR KURULDU
Albayrak’ın çizdiği vizyonla, petrol ve gaz arama faaliyetlerinde bir dönüm noktası başladı. Evvel Adnan Menderes devrinde kurulan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nda (TPAO) takımlar baştan sonra değiştirildi. Bakan Albayrak’ın Güç Bakanlığı devrinde müsteşar yardımcısı olarak grubuna dahil ettiği Alparslan Bayraktar, değişimde misyon alan değerli isimlerden biri oldu. Albayrak’ın vizyonunu titizlikle takip edip, şirketteki dönüşümü hayata geçirdi.
TPAO’nun başına savunma endüstrisinde uzun yıllar misyon yapmış Melih Han Alım getirildi. 2018’de Berat Albayrak’tan misyonu devralan Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Bakan Yardımcılığı’na getirilen Alparslan Bayraktar, Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’ni kararlılıkla takip etti.
HER ŞEY GEMİ ALINMASIYLA BAŞLADI
Bu süreçte en kıymetli mihenk taşlarından biri TPAO’nun dışarıdan platform kiralamaya son vermesi oldu. Albayrak, daha evvel Exxon Taşınabilir, Madison Oil, Chevron üzere birçok milletlerarası şirketle ruhsatlandırılan bloklarda arama faaliyetleri yürüten TPAO’nun yola ulusal gemilerle devam etmesini sağladı. Türkiye, memleketler arası piyasalarda ihalelere çıkılıp sıkı pazarlıklarla derin denizlerde arama yapacak ulusal gemilerine kavuştu. Barbaros Hayrettin Paşa, Fatih, Yavuz, Yasal ve Oruç Reis gemileriyle aramalara başlandı.
EVVEL AKDENİZ SONRA KARADENİZ
Dün gaz rezervinin keşfini gerçekleştiren Fatih Sondaj Gemisi 2017’de TPAO envanterine kazandırıldı. Güney Kore menşeili geminin, sondaj ekipmanları, kuyu denetim sistemleri, dinamik pozisyonlama sistemleri, gemi iticileri ve gemi jeneratörlerine varıncaya kadar gerekli tüm teknik aksamı yenilendi. Fatih, 29 Ekim 2018’de Akdeniz’de kuyu sondajına başladı. 4 derin deniz kuyusunu muvaffakiyetle tamamlayarak, 29 Mayıs 2020’de Karadeniz’e geçti.
6 NİSAN 2017
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Güç Bakanlığı devrinde açıkladığı Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’yle startı verdi. Alınacak arama sondaj gemileriyle Karadeniz’de yılda en az 2, Akdeniz’de 2 tane kuyu kazılacağını müjdeledi.
9 HAZİRAN 2017
Barbaros Hayrettin Paşa Gemisi’ni ziyaret eden Berat Albayrak, denizlerde kendi mühendislerimiz ve kendi gemilerimizle sismik çalışmalara başladıklarını duyurdu.
12 EKİM 2017
TPAO Güney Kore üretimi DeepSea Metro 2 isimli derin deniz sondaj gemisini alarak yeniledi. Yıl sonunda envantere giren geminin 6 ayda hazırlık çalışmaları tamamlandı.
31 MAYIS 2018
Türkiye’nin birinci sondaj gemisi Akdeniz’e uğurlandı. Periyodun Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, ‘vira bismillah’ diyerek Türk petrol ve gaz arama sondajcılığında yeni bir çağ açacağını söyledi.
30 EKİM 2018
Ulusal sondaj gemisi Fatih, Akdeniz’de birinci derin deniz sondaja start verdi. Alanya-1 isimli kuyuda birinci sondajı yaptı. Akabinde ikinci sondaj için Finike-1 alanına geçti. Akdeniz’de 4 kuyuda çalışmalar tamamlandı.
29 MAYIS 2020
Fatih’in, İstanbul’un fethinin 567. yıl dönümünde ise Türkiye’nin birinci ulusal sondaj gemisi Karadeniz’e uğurlandı.
21 AĞUSTOS 2020
Lider Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin bahtını değiştirecek Fatih Sondaj Gemisi’nin keşfettiği gaz rezerviyle ilgili açıklama yaptı.
2023’TE ŞEBEKEDE
Uzmanlar, Karadeniz’de keşfedilen rezervin çıkarılmasının daha kolay olduğunu belirtiyor. Keşfedilen gaz tabana çok yakın. Üstelik, kuru gaz. Yani içinde ağır gazların olmadığı pure gaz. Bu da gazın çıkarılmasına ait süreçte maliyetlerin iddialardan çok daha düşük olacağını gösteriyor. Bulunan rezervin büyük bir potansiyeli var. Birinci etapta 65 milyar dolardan fazla bir büyüklükten bahsediliyor. 3 yıl içinde gazın şebekeye verilmesi bekleniyor. Yani Cumhuriyet’in 100’üncü yılı olan 2023’te Türkiye yeni bir sayfa açmaya başlayacak.
KRİTİK ZAMANLAMA
Türkiye’nin keşfettiği doğalgazın çıkarılma tarihi kritik bir zamanlamayı da işaret ediyor. Çünkü, ülkenin 90’lı yıllarda ‘al ya da öde’ denilerek kullanmadığı gazın dahi parasını ödemeye mahkum bırakıldığı kontratların yüzde 30’u 2022’de sona eriyor. Nijerya (LNG), Cezayir (LNG), Rusya (Balkan Rotası) kontratları 2021’de tamamlanacak. Azerbaycan ile mutabakat da 2022’de bitecek. Yani boru sınırlarına yönelik yapılan 20-25 yıllık mukavelelerin bitiş tarihi keşfedilen doğalgazın çıkarıldığı tarihe denk gelecek. Böylelikle yüksek fiyatlardan geçmişte yapılan mutabakatlar için yine ülkelerle pazarlık masasına oturmaya gerek kalmayacak. Türkiye kendi kaynağını kendi üretiyor olacak.
SİLBAŞTAN RÖNTGEN ÇEKİLDİ
Ulusal sondaj gemilerinin sağladığı imkanlar ve Türk mühendislerinin hesapları doğrultusunda, Karadeniz’deki rezerv alanları tekrar tespit edildi. Alanda 1 yıl süren sismik araştırmaları pahalandıran TPAO mühendisleri elde edilen bilgilerle haritaları güncelledi. Geçmişte memleketler arası güç şirketlerinin gemileriyle aranan 7 bölgenin dışında silbaştan denizlerin röntgeni çekildi. Karadeniz’de sığ deniz arama faaliyetleri ulusal sondaj gemileriyle birlikte derin deniz aramalarına döndü. Barbaros sismik araştırma gemisinin yaptığı çalışmalarda Batı Karadeniz’de güçlü rezerve sahip doğalgaz yatakları tespit edildi. Fatih gemisi de Karadeniz’deki birinci sondajına hain darbe teşebbüsünün yıldönümü olan 15 Temmuz’da, Ereğli açıklarındaki Tuna-1 lokasyonunda başladı. Denizin derinliği yaklaşık 2 bin metre, sondaj derinliği 3.500-4.000 metrede arama faaliyetleri yürütüldü.
ROMANYA YILLARDIR ÇIKARIYOR
Batı Karadeniz’de Romanya ve Bulgaristan yıllardır Tuna Bloğu’ndan doğalgaz çıkarıyor. Şu anda açıklanan rezerv ölçüsü 320 milyar metreküp. Yıllık 45-46 milyar metreküp tüketim düşünüldüğünde bu ölçü, Türkiye’nin yaklaşık 7 yıllık doğalgaz muhtaçlığını karşılayacak kapasite… Önümüzdeki günlerde blokta öbür rezervlere de rastlanabileceği belirtiliyor.
KARADENİZ’DE MUTABAKATLAR TAMAM
Karadeniz, Türkiye’nin varlıklı güç kaynaklarına ulaşması bakımından daha kolay bir alan. Çünkü, Karadeniz’de kıyısı bulunan başka ülkelerle deniz yetki alanları mutabakatları bulunuyor. 1982 Türk Karasuları Kanunu’na nazaran Ege Denizi’ndeki kara sularımız 6 mil, Karadeniz ve Akdeniz’de ise 12 mil olarak belirlenmişti. Ankara, 1986’da Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge duyuru etti. Münhasır Bölge, karasularının ölçülmeye başladığı temel sınırdan itibaren, 200 deniz milinin ötesine geçmeyecek halde ayarlanmış bir bölgeyi tabir ediyor. Duyuru edilmesi yahut rastgele bir mutabakat ile ortaya çıkarılması gerekiyor. Türkiye 5 Aralık 1986’da Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge duyuru etti. Karadeniz’deki bütün ülkelerin münhasır ekonomik bölge duyuruları yapıldı. Hasebiyle kıyıdaş ülkelerle Ege ve Akdeniz’deki üzere meselelerle da müsabaka imkanı da bulunmuyor.
MALİYETLER 15’TE BİR AZALTILDI
Uygulanan ulusal siyasetle, sondaj faaliyetlerinde maliyetler de azaldı. Geçmişte ‘pahalı’ olduğu gerekçesiyle yapılamayan ve milletlerarası şirketlerin inisiyatifine bırakılan kuyuların açılma maliyeti TPAO’nun envanterine giren ulusal gemiler ve yerli ekipman sayesinde 15’te bir azaltıldı.
GÜÇTE OYUN KURUCU ÜLKE
Gelelim, doğalgaz keşfinin manasına. İstikrarlı ve sürdürülebilir bir ekononik kalkınma için ülkelerin kendi güç siyasetlerini geliştirmeleri ve güçte dışa bağımlılığı azaltmaları kaide. Bağımsızlığın temel unsuru ekonomik yeterliliğin sağlanması, ülkenin muhtaçlığını karşılayacak güce sahip olmasına bağlı. İşin dış siyaset ve güvenlik manasında da yararı var. Kaynak keşfi bir taraftan güç arz güvenliğinin sağlanmasını sağlarken başka yandan Türkiye’yi global güç arenasında oyuncu yapacak. Artık İran, Rusya, Nijerya üzere ülkelerin kapısında gaz almak için beklemek yerine güç ticareti yapmaya başlayan bir ülke statüsüne çıkılacak. Bulunan gaz, başlangıç rezerviyle kalsa bile Türkiye’nin 7 yılda cebinde kalacak para 105 milyar dolar. Keşifle yılda en az 15 milyar doları bulan gaz ithalatı faturasının önüne geçilecek. Türkiye artık cari açık veren değil, cari fazla veren ülkeler ortasında yer almaya başlayacak.
Memurlar
