Genel olarak memurların azami misyon yapabilecekleri yaş hadleri bulunur. Örneğin, Başkomiser, komiser, komiser yardımcıları 56, polis memurları 55 yaş, öğretim vazifelileri 67 yaş, Albaylar 60 yaş, Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller 62, gümrük müdafaa memurları 55 yaş, çarşı mahalle bekçileri 60 yaş üzere. Bu yaş hadleri 5434 sayılı Kanun Unsur 40 kararında bulunmaktadır.
Bu yazımızda, memurların isteği dışında mecburî olarak misyonlarıyla ilişiklerinin kesilmesi gereken durumlar olan azami misyon yapılabilecek yaş hadleri ile TSK ve Emniyet işçisinden kadrosuzluk nedeniyle emeklilik durumlarını açıklamaktayız.
Yaş haddi nedeniyle emeklilik nedir?
Yaş haddi ile emeklilik memurların azami misyon yapabilecekleri müddetin belli bir yaş belirlenerek, bu yaş tarihinden daha sonra vazife yapamayacaklarının tespit edilmesidir. Ve bu durum 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu Husus 40 kararında belirlenmiştir, unsur 40 kararı hem 5434 e hem de 5510 a tabi memurlar için uygulanır.
Unsur 40 kararında, belirlenmiş bir yaş kuralına tabi olmayan memurların azami misyon yapabilecekleri yaş hadleri 65 yaşın dolumu olarak belirlenmiştir. Lakin, bu unsurda kimi meslek kümelerinin ve takım vazife unvanlarının yaş hadleri 65 yaşından daha evvelki bir yaş hadleri belirlenirken, kimi meslek kümelerinin ve takım vazife unvanlarının yaş hadleri ise 65 yaşını da geçebilmektedir.
Yaş haddi nedeniyle emeklilikte şahısların şayet hizmetleri aylık bağlanmaya yetiyorsa, ki bu mühlet en az 15 yıldır ve 15 yıl hizmet olması halinde aylık bağlanabilmektedir.
Bu konu 5510 sayılı Kanun Unsur 44 kararında, “5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı hususu yeterince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,… yaşlılık aylığı bağlanır…” formunda belirtilmiştir.
Kadrosuzluk nedeniyle emeklilik nedir?
Kadrosuzluk nedeniyle emeklilik kapsamı yalnızca TSK ve Emniyet mensupları için uygulanmaktadır. Çünkü bu iki misyonda şahısların terfi temeline rütbede bekleme mühletlerine bağlı bir misyonda olup da bir üst rütbeye terfi edeme durumunda misyonlarıyla ilişiklerinin zarurî olarak kesilmesi sürecidir.
TSK çalışanı:
926 sayılı Kanun Unsur 49 kararı bu kuralları belirlemiş ve bekleme müddetleri sonunda terfi edilmeme durumunda şahısların emekliye sevk edileceği belirtilmiştir. Bu halde;
-Bekleme ve vazife mühleti sonunuda emekliye sevk edilen yahut bu mühletler içerisinde kendi isteği üzerine emekliye ayrılan orgeneral-oramiraller,
-Bekleme müddeti sonunda, kadrosuzluk sebebiyle terfi ettirilemeyerek emekliye sevk edilen general ve amiraller,
-Bu unsurun (d) bendi yeterince tıpkı rütbede hizmete devam ettirilerek kadrosuzluk nedeniyle, bir üst rütbeye terfi ettirilmeyip emekliye sevk edilen general ve amiraller,
-47 nci hususun (f) bendine nazaran korgeneral-koramiralliğe yükselemeyen ve bekleme mühleti sonunda emekliye sevk edilen tümgeneral-tümamiraller,
-Yaş haddinden emekliye ayrılan general-amiral ve albaylar ile,
-Kadrosuzluk nedeniyle yaş haddinden evvel emekliye sevk edilen albay, yarbay, binbaşı ve yüzbaşılara,
emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden aybaşından itibaren, orgeneral aylığının (ek gösterge dahil); yüzbaşılara % 30’u, binbaşılara % 50’si, yarbaylara % 55’i, albaylara % 70’i, tuğgeneral-tuğamirallere % 75’i, tümgeneral-tümamirallere % 80’i, korgeneral-koramirallere % 90’ı, orgeneral-oramirallere % 100’ü oranında kadrosuzluk tazminatı rütbelerinin ve makamının yaş haddinden az olmamak üzere 65 yaşına kadar olan müddette ödenmektedir
Emniyet Teşkilatı Işçisi:
3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu Husus 55 kararı bu kuralları belirlemiş ve bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik yahut yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli koşulları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Kıymetlendirme Heyetinin teklifi ve Bakan onayı ile hizmet muhtaçlığı sebebiyle kadrosuzluktan emekliye sevk edilmektedirler.
Bu durumda olanlara en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil); Emniyet Amirlerine %110’u, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine %120’si, Üçüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine %130’u, İkinci Sınıf Emniyet Müdürlerine %140’ı, Birinci Sınıf Emniyet Müdürlerine %150’si oranında kadrosuzluk tazminatı, rütbelerinin ve makamının yaş haddinden az olmamak üzere minimum altmış yaşına kadar olan müddette ödenmektedir.
Kadrosuzluk nedeniyle emeklilikte bireylerin şayet hizmetleri aylık bağlanmaya yetiyorsa, ki bu müddet en az 9000 gündür ve 9000 gün hizmet olması halinde aylık bağlanabilmektedir. Bu konu da 5510 sayılı Kanun Husus 44 kararında, “Özel kanunları mucibince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş koşulu aranmaksızın, prim ödeme gün sayısı 9000 gün olması halinde,… yaşlılık aylığı bağlanır…” formunda belirtilmiştir. Lakin bu durum yalnızca 5510 a tabi vazifeye başlamış olanlar için geçerlidir, 5434 e tabi olanlar için geçerli değildir. 5434 e tabi olanlar şayet hizmet ve yaş itibariyle emeklilik kaidelerini yerine getirmişlerse emekli aylığı bağlanmaktadır. Yani en az 15 yıl hizmet, 20 yıl hizmet + emeklilik yaşı, 25 yıl hizmet + emeklilik yaşı üzere kuralları yerine getirmişlerse kesinlikle 9000 gün hizmet aranmaz.
Sonuç kıymetlendirme;
Yaş haddinden emeklilik genel olarak 65 yaşını doldurmuş memurlar olmakla birlikte, ayrıyeten 5434 sayılı Kanun Husus 40 kararında belirtilen vazifelerde uygulanmaktadır.
Kadrosuzluk nedeniyle emeklilik ise yalnızca TSK ve Emniyet Işçisi hakkında uygulanmaktadır.
Memurlar
