17 Ağustos 1999’da meydana gelen sarsıntının akabinde yüzlerce bina yıkılıp, binlercesi de ağır hasar alınca, gözler yapıları büyük sarsıntılara sağlam hale getirecek teknolojilere çevrildi. Yapılarda sarsıntıdan kaynaklanan tesirlerin azaltılması yahut yerden gelen sarsıntı tesirlerinin yapıya geçmesinin engellenmesini sağlayan “sismik izolasyon” da bu teknolojilerden birisiydi.
Tokyo Üniversitesi Maden Mühendisliği profesörlerinden John Milne tarafından 1876 yılında ortaya atılan “sismik izolasyon” kavramı, birinci olarak 1921 yılında Amerikalı Mimar Frank Lyond Wright tarafından Tokyo’daki Imperial Hotel’in temellerinde kullanıldı. Wright tarafından inşa edilen otel, 1923 yılında meydana gelen Tokyo zelzelesini hasarsız biçimde atlattı.
Dünyadaki birinci kauçuk sismik izolasyonlu yapı ise 1969 yılında İsviçreli mühendisler tarafından Makedonya’nın Üsküp kentinde bir ilkokul binasında uygulandı.
– Kamu binalarının akabinde konut projelerinde de yaygınlaşıyor
Türkiye’deki sismik izolasyon kullanımına ait AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Sarsıntı İzolasyon Derneği Lideri Mehmet Emre Özcanlı, 17 Ağustos zelzelesinin akabinde Sıhhat Bakanlığı kararıyla Türkiye’de inşa edilen devlet hastanelerinde sismik izolasyon kullanımının zarurî hale getirildiğini kaydetti.
Sismik izolatör firmalarının bugüne kadar devlet ve kent hastanelerinin temellerine sismik izolatör yerleştirdiğini belirten Özcanlı, ayrıyeten birtakım veri merkezleri, server’ların bulunduğu binalar ve kimi bankalarda da izolasyon çalışması gerçekleştirildiğini anlattı.
Türkiye’de son periyotta yapılan karayollarında ve Osmangazi Köprüsü ile Dilovası ortasındaki viyadüklerin temellerinde zelzele izolatörü bulunduğuna dikkati çeken Özcanlı, şöyle konuştu:
“15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nde ve Mecidiyeköy Viyadüğü’nde güçlendirme emelli kullanıldı. Kamu binaları ve karayollarının akabinde artık konut kesiminde de sarsıntı izolatörleri kullanılmaya başlandı. Konut dalında bu manada bir uyanış var. İstanbul’daki toplu konut projelerinde satışı artırmak için sarsıntı izolatörü kullanıldığı bilhassa belirtiliyor. Zelzele nedeniyle riskli bulunan birtakım binalarda da izolatör sayesinde güçlendirme yapıldı. Bu sayede binalar, kat kaybı olmadan güçlendirildi. Zelzelenin hasar verme riski bulunan değerli tarihi yapılar da zelzele izolatörüyle müdafaa altına alındı.”
– “Bina tekerler üzerindeymiş üzere gidip geliyor”
Zelzele meydana geldiğinde yer çok yüksek frekansta sallanırken, üstteki binanın daha yavaş sallandığını anlatan Özcanlı, “Temelinde zelzele izolatörü bulunan bina zelzele anında güya tekerler üzerindeymiş üzere gidip geliyor. Örneğin bir yerde 7,5 büyüklüğünde bir zelzele meydana gelmişse, sarsıntı izolatörü olan binada bulunan kişi bu zelzelesi 5 büyüklüğü üzere hissediyor.” dedi.
Mehmet Emin Özcanlı, Türkiye’de insanların zelzelenin akabinde yalnızca binadan sağlam canlı çıkmayı önemsediğini, halbuki zelzelenin akabinde binaya girmeden geçirilecek her anın hem kişi hem de ülke için “ekonomik zarar” hanesine yazıldığını anlattı.
Binalarda zelzele izolatörü kullanımının üretim maliyetlerine tesirinin, toplam bina maliyetinin yüzde 1-3’ü ortasında olduğunun altını çizen Özcanlı, “Yani binada İtalyan seramik yapmayıp zelzele izolatörü yapmayı tercih edebilirler.” tabirlerini kullandı.
Türkiye’nin, sarsıntı izolatörlerinin akredite edildiği test laboratuvarı bulunan dünyadaki sayılı ülkelerden biri olduğunu da vurgulayan Özcanlı, laboratuvarın Eskişehir Teknik Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösterdiğini kelamlarına ekledi.
Memurlar
