Milyonlarca işçiyi yakından ilgilendiren fazla mesai kararı geçtiğimiz günlerde Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nden çıktı. Fazla çalışma yaptığını sav eden çalışanın bu tezini ispatla yükümlü olduğuna dikkat çeken Yüksek Duruşma, personelin imzasını taşıyan bordronun, geçersizliği ispat edilinceye kadar kesin kanıt olduğuna dikkat çekti.
Özel bir inşaat şirketinde çalışan usta, kıdem ve ihbar tazminatı ödenerek işten çıkarıldı. İş Duruşması’nın yolunu tutan mağdur emekçi, haftanın 7 günü, ulusal bayram ve genel tatillerde dahil çalıştığını, her gün saat 06.00’da patron tarafından temin edilen servis araçlarıyla alınıp şantiye alanına götürüldüğünü, saat 07.00’de işe başladığını belirtti. Orta dinlenmenin 30 dakika olduğunu, çalışmasının akşam 19.30 yahut 20.00’ye kadar devam ettiğini, fazla çalışmalarının karşılığının ödenmediğini, çalıştığı sürece bütün resmi tatillerde, bayramlarda çalıştığını, lakin karşılığının ödenmediğini ileri sürdü. Fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ve taban geçim indirimi alacaklarının karar altına alınmasını talep etti. Duruşmada savunma yapan şirket avukatı ise dava konusu alacakların vakit aşımına uğradığını, davacıya kıdem ve ihbar tazminatının tam olarak ödendiğini, yolda geçen mühletin çalışma mühletinden sayılamayacağını, davacı ile aylık 270 saat çalışma üzerinden kontrat imzalandığını, davacının fiyat bordrolarını ihtirazi kayıt koymadan imzaladığını belirterek, davanın reddini talep etti. Duruşma, davanın kısmen kabulüne hükmetti.
Kararı davacı personel temyiz edince devreye Yargıtay 22. Hukuk Dairesi girdi. Taraflara bildiri edilen kararda; milyonlarca işçiyi ilgilendiren emsal nitelikte tabirler yer aldı. Fazla çalışma yaptığını argüman eden çalışanın bu argümanını ispatla yükümlü olduğunun vurgulandığı kararda şu sözlere yer verildi:
“Ücret bordrolarına ait kurallar burada da geçerlidir. Personelin imzasını taşıyan bordro geçersizliği ispat edilinceye kadar kesin kanıt niteliğindedir. Bir diğer anlatımla bordronun düzmeceliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, bilhassa işyerine giriş çıkışı gösteren evraklar, iş yeri iç yazışmaları kanıt niteliğindedir. İmzalı fiyat bordrolarında fazla çalışma fiyatı ödendiği anlaşılıyorsa, emekçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Lakin, emekçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu istikametindeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü kanıtla yapılabilir. Emekçiye bordro imzalatılmadığı halde, fazla çalışma fiyatı tahakkuklarını da içeren her ay değişik ölçülerde fiyat ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda, ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olması, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının yazılı kanıtla ispatlanması gerektiği sonucunu doğurmaktadır.”
Somut hadisede, imzanın davacıya ilişkin olup olmadığı belirlenmeksizin yazılı formda verilen karar yanılgılı olup, bozmayı gerektirdiği kararda şu cümleler de yer aldı:
“Davacı dava dilekçesinde işverence ortalarında kararlaştırılan fiyatın ödendiğini, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının ödenmediğini, patron tarafından düzenlenen maaş bordrolarında fiyatın bir kısmının fazla mesai olarak gösterildiğini tez etmiştir. Evraka sunulu bordroda sondajlama yordamı yapılan incelemeye nazaran davacı çalışana aylık brüt fiyatın 1/10’una tekabül eden kısmının fazla mesai olarak ödendiği tespit edilmiştir. Bu prestijle, davacının imza inkarına ait üstte yapılan açıklamalarla birlikte davacının bordrolarda gösterilen fiyatın yanılgılı olduğuna dair savının kıymetlendirilerek davacının fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil çalışmaları hakkında bir karar vermek gerekirken eksik inceleme ile yazılı formda karar verilmesi yanılgılı olup bozmayı gerektirmiştir.”
Hususla ilgili çalışanların çok dikkat etmesi gerektiğini belirten Toplumsal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, “Fazla mesai konusu Türkiye’de çalışanları ilgilendiren çok kıymetli ayrıntıdır. Zira personel ve patron ortasındaki en çok yaşanan uyuşmazlıklardan bir adedidir. Emekçi işten ayrıldığında benim fazla mesailerim toplumsal güvenlik kurumuna tam olarak bildirilmedi diye dava açabiliyor. Bu mevzuda enteresan kararlar ortaya çıkabiliyor. Yargı örnek teşkil edebilecek bir karara imza attı. Kararda şu yer alıyor. Çalışanın fiyat bordrosuna atacağı imza, o hususta kendisini bağlar. Fazla çalıştığı halde fiyat bordrosunda bu görünmüyor yahut az görünüyorsa imza atarken şerh düşebilir. Bunu yapmaz ise şayet, ileride dava açtığında haksız duruma düşebilir. Şayet şerh düşmüş ise, bu bahiste davayı kazanabiliyor” dedi.
Çalışanlar tarafından fazla mesai yahut başka hakların aranmasının Türkiye’de hayatın olağan akışına aykırı düştüğünü belirten Erdursun, “Çünkü çalışanlar işini kaybetmemek için, fazla mesaisi gösterilmese de, bir kısmı elden verilse de çok fazla sesini çıkartamıyor. Önüne konan maaş bordrosunu imzalıyor. Daha sonra işten ayrıldıktan sonra dava yoluna gitmeye çalışıyor. Bu sebeple, duruşma kararları çalışanların daha uyanık olması gerektiğini vurgulamış oluyor. Çalışanlar fazla mesai, fiyat üzere öbür haklarına çok dikkat etmesi gerekiyor. Yani patron ve personelin maaş bordrosunu okuyup imzalaması gerekiyor. Her iki taraf da haklı olduğu durumda haksız duruma düşebilir” biçiminde ikazda bulundu.
Memurlar
