– Denizli’nin Buldan ilçesindeki Tripolis Antik Kentinde gün yüzüne çıkarılan yaklaşık 2 bin yıllık 40 kişi kapasiteli genel tuvalet, kanalizasyon ve pak su sisteminin ziyaretçilerin ilgisini çekmesi bekleniyor.
Tripolis Antik Kenti Hafriyat Heyeti Lideri ve Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bahadır Duman, AA muhabirine kentte devam eden hafriyat ve onarım çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Kuruluşu MÖ 3. yüzyıla uzanan, en parlak devrini Roma İmparatorluğu periyodunda yaşayan ve günümüze sağlam ulaşan mimari yapısıyla dikkat çeken kentin sıklıkla sarsıntı yaşadığını anlatan Duman, toprak altında kalan çok sayıda yapıtı gün yüzüne çıkarmak için çalıştıklarını anlattı.
Duman, kentte 2018’de buldukları 31 metre uzunluğunda 7 metre genişliğinde ve yaklaşık 15 metre yüksekliğindeki anıtsal çeşmenin akabinde tıpkı bölgede genel tuvalet ve kanalizasyon sistemi de tespit ettiklerini aktardı. Duman, hafriyat çalışması sonucu tuvaletlerin sağlam bir halde bugüne geldiğini gördüklerini tabir etti.
Antik tuvalet hafriyatlarının arkeologlar için çok değerli olduğunu belirten Duman, şu bilgileri verdi:
“Kare planlı ve ortasında havuz bulunan tuvalet 40 kişilik kapasiteye sahip. Toplumsal hijyenin sağlanması açısından Roma periyodunda tuvaletler kentin merkezinde yer alıyor. Genel tuvaletler ve kanalizasyonlar üzere etkileyici sıhhi muvaffakiyetler, salgın hastalıkları önleyici olması açısından kent ömrü için hayli kıymetlidir. 2 bin yıl evvel de salgın hastalıklardan kurtulmak hedefiyle toplu tuvaletlerin yapıldığını söyleyebiliriz.”
– Bireye özel taharet çubuğu
Tuvaletlerin onarımı için proje hazırlandığını, onayların akabinde çalışmanın başlayacağını gelecek yaz döneminde tamamlayarak ziyarete açmayı planladıklarını aktaran Duman, bu kısmın epey ilgi çekeceğini düşündüklerini söz etti.
Antik devrin tuvalet kültürüne ait bilgiler de veren Doç. Dr. Bahadır Duman, şöyle konuştu:
“O periyotta tuvaletler birer toplumsallaşma yeriydi. Beşerler muhtaçlıklarını giderirken sohbet edebiliyorlardı. Antik devirde beşerler yan yana oturarak tuvalet gereksinimini gideriyordu.
Buradaki genel tuvalet duvar cephelerine yerleştirilen mermer ve traverten bloklar üzerine açılan deliklerden oluşuyor. Bu deliklerin 2 metre altında kanalizasyon sınırı bulunuyor. Tuvaletin gerisinde bulunan anıtsal çeşmede kullanılan suyun bu kanallardan geçtiğini, böylece kanalizasyondan daima akan su sayesinde atıkların bertaraf edilerek hijyenik bir ortam sağlandığını söylememiz mümkün. Tuvalette insanların oturduğu kısmın çabucak önünden de paklık için daima suyun aktığı küçük bir kanal tespit edildi.
O periyotta tuvalet kağıdı yerine herkesin kendisine ilişkin, ucunda sünger takılı olan taharet çubuğu vardı. Bu çubuk ve kanaldan geçen suyla taharet alıyorlardı.”
Doç. Dr. Duman, kanalizasyon sisteminin altındaki topraktan alınan çeşitli örneklerle o periyoda yönelik beslenme kültürü, yaygın hastalıklar üzere mevzularda da bilgi sahibi olmayı hedeflediklerini kelamlarına ekledi.
Memurlar