– TBMM’de kabul edilen yeni toplumsal medya düzenlemesi sayesinde, geçmişe ilişkin, manzara yahut yazılarından oluşan internet içerikleri nedeniyle meşakkat yaşayanlar, “internette unutulma hakkı”nı kullanabilecek.
Günümüz dünyasının en büyük bağlantı ağı internet, milyonlarca kullanıcının gerekli olan bilgiye çabuk ulaşması ve toplumsal bağlantı kurmasını sağlamasının yanı sıra, yarattığı mağduriyetlerle hayatı olumsuz etkileyebiliyor.
Ayrıyeten, çocuklar başta olmak üzere siber mağduriyet yaşayan beşerler, bu durumu gelecekteki hayatlarından yahut tanınmaktan tasa ettikleri için birden fazla vakit yargıya taşımıyor, tıpkı formda aileleri, arkadaşları yahut öğretmenleriyle paylaşmıyor.
Dünyada, internet kullanımıyla paralel biçimde artan siber mağduriyetlerle ilgili birden fazla ABD kökenli arama motorları yahut içerik sağlayıcı siteler, merkez ofislerinin bulunduğu ülkelerde “rahatsızlık-içerik kaldırma” taleplerine daha çabuk cevap verirken, Türkiye’de bu durum çok ağır işliyor.
İnternet siteleri ve toplumsal medya arşivlerinde, şantaj ve baskı yapmak hedefiyle kullanılan fotoğraf, görüntü, yazı yahut içeriklerin sebep olduğu mağduriyetlerin giderilmesi için AB Adalet Divanı’nınca alınan “unutulma hakkı” kararı, üye ülkelerde geçerliyken, Google’nin merkezinin bulunmadığı Türkiye’de uygulanmıyor.
Ağır mağduriyetlerin giderilmesi noktasında internetle ilgili çıkan dar kapsamlı yasalar kâfi olmazken, Türkiye’de yeni bir adım atılarak, “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Cürümlerle Çaba Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, TBMM Genel Heyetinde kabul edildi.
Kanunla, internet kullanıcılarının şahsî müracaatlarında yahut kamu kurumlarının bildirimlerinde yaşanan zorlukların aşılması için toplumsal ağ sağlayıcılarla muhataplık münasebeti kurulması ve mağduriyetlerin süratli bir tahlile kavuşması amaçlanıyor.
– Çıkan fotoğraf yahut haberlerden rahatsız olan beşerler
Kurduğu “e-koruma” sitesiyle bilhassa ticari alanda bu cins mağduriyetlerin muhatabı olan ve problemlere tahlil bulmaya çalışan avukat Kadir Kurtuluş, AA muhabirine, “unutulma hakkı” ve yeni toplumsal medya düzenlemesiyle ilgili değerlendirmede bulundu.
İnsanların haklarında çıkan çeşitli haberlerden ya da fotoğraflarından rahatsız olduklarını ve bununla ilgili hukuk ofislerine müracaatlar yaptıklarını belirten Kurtuluş, “Özellikle çocuklar, ‘Benim rahatsızlık duyduğum bir fotoğrafım-videom var.’ diyerek müracaat yapıyor. Çok önemli sorunlar yaşayan insanları fark ediyoruz. Birçok çocuğun bu şahısların içerik kaldırma hizmetini alabilecek durumları olmadığı ve ailelerine de söyleyemedikleri için aileler de bu türlü bir hizmet için dayanak aramıyor.” dedi.
Kurtuluş, uygunsuz sitelerde paylaşılan imajların kaldırılması için talepte bulunanların, internet arama motorları muhatap olmadığı için mağduriyetlerini giderecek mecra bulamadıklarına dikkati çekti.
Makûs niyetli insanların çocuklardan yararlanmak için “Elimizde görüntülerin var.” halinde tehditlerde bulunması üzere örnekler yaşandığını, endişe yahut tehditle insanların bir biçimde istismar edildiğini söz eden Kurtuluş, “Bize müracaat yapıldığı vakit elimizden geleni yapıyoruz. Lakin bu bir yere kadar kâfi oluyor. İnternet yahut toplumsal medya hesaplarını kullanmayı yasaklamak tahlil değil lakin yeni toplumsal medya düzenlemesi sayesinde muhataplık bağlantısı kuruluyor ve Türkiye’de de Avrupa’da olduğu üzere müracaat mecrası oluşuyor.” diye konuştu.
– “Hukukla çaba etmek istemedikleri için hata içeriklerini kaldırıyorlar”
Kurtuluş, istenmeyen içerikler kaldırılmasına karşın bazen ekran imgelerinin Google arama sayfalarında kalabildiğine ve içerik sağlayıcı kişinin bunu tekrar yayımlayabildiğine işaret ederek, caydırıcılık sağlayacak hukuk yolu düzeneğiyle yola çıkıldığında şirketlerin bu riski gördüğünü ve hukukla uğraşmak istemedikleri için bu içerikleri kaldırdıklarını kaydetti.
Avrupa Birliği (AB) Adalet Divanı’nda, “Gonzales kararı” diye bir karar çıktığını ve bunun “unutulma hakkı” olduğunu anlatan Kurtuluş, “Yani şahıslar ‘unutulma hakkı’ kapsamında, haklarında çıkmış haberleri kaldırabiliyorlar, bir müracaatla. Ancak Google bunu AB ülkelerine uygularken Türkiye’ye uygulamıyor. Kaldı ki bizim Yargıtayımızın bununla ilgili içtihatları da olmasına karşın uygulamıyor. Lakin bu bir özgürlüğün kısıtlanmasıdır.” sözünü kullandı.
Kurtuluş, “Unutulma hakkı çok kıymetli bir şey. Bu mecraların Türkiye’deki insanların da ‘unutulma hakkı’ kapsamındaki müracaatlarını kabul etmesi gerekiyor.” değerlendirmesini yaptı.
AB Adalet Divanı’nın verdiği bir karar olduğu için Türkiye’de şimdi bununla ilgili bir içtihat bulunmadığını ve kelam konusu şirketlerin ülkede merkez bulundurma çabasına bile girmediklerini lisana getiren Kurtuluş, “Bu şirketlerle alakalı rastgele bir aksiyon almak istediğiniz vakit yurt dışına tebligat yapmanız gerekiyor. Burada bir arama motorunun (Google) bir şirketi var ancak o, ‘Bu bizim pazarlama şirketimiz yalnızca.’ diyor. Sizin yurt dışına tebligat yapmanız gerekiyor. Nerede İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi, hak arama hürriyeti?” halinde konuştu.
– “Sosyal medya düzenlemesi çok önemli”
Yeni medya toplumsal düzenlemesinin çok kıymetli olduğunu ve geç kalınmasına karşın mağduriyetlerin giderilmesi açısından birçok açığı kapatabileceğini söyleyen Kurtuluş, “Önemli olan muhatap bulabilmek zira muhatap varsa lakin o vakit caydırıcı olabilirsiniz. Düzenlemede, temsilcilik açılması artık rastgele bir ihlalde, bu ihlalden sorumlu olacak birilerinin olması manasına geliyor.” dedi.
Temsilcilik sayesinde maliyenin vergi için savcılıkların ve duruşmaların çeşitli ihlaller için karşısında bilgi alabileceği ya da gerektiğinde ceza uygulayabileceği bir muhatabının olacağını aktaran Kurtuluş, “Bu sayede, örneğin hukukumuzda yer alan ‘unutulma hakkı’ uygulanmadığı vakit, ‘Neden uygulamadın?’ diyebileceğiz ve uygulamamanın cezasını verebileceğiz.” diye konuştu.
Bilgi Teknolojileri ve Irtibat Kurumunun (BTK) yeni yayınladığı bir konsey kararında, “unutulma hakkı” müracaatlarının kabul edileceği ve ilgili internet şirketlerine yönlendireceğinin belirtildiğini söyleyen Kurtuluş, “Eğer yeni kanunla temsilcilik gelmeseydi, büyük internet şirketleri BTK kararını uygulamayacaktı. Zati bir arama motorunun herkese açık olan şeffaflık raporunda, BTK’den gelen talepleri yerine getirmediklerini kendileri yazmışlar. Lakin temsilcilik olduğu vakit, keyfi uygulamalara karşı caydırıcı olabileceğiz.” tabirini kullandı.
– “Sosyal medya şirketlerinin keyfiliği nedeniyle duruşmalardan adalet isteniyor”
Almanya’nın Türkiye’nin de yasa yaparken faydalandığı muhakkak kuralları çoktan kabul ettirdiğine, büyük toplumsal medya ve internet şirketlerine uygulattığına dikkati çeken Kurtuluş, şu değerlendirmeyi de yaptı:
“AB temsilcilik ve verinin AB’de olması koşulu getiriyor. Münasebetiyle Türkiye’yi kısıtlayıcılıkla suçlayanların, öncelikle getirilen mevzuata dikkatle bakmasını tavsiye ediyorum. AB mevzuatlarınının kısıtlayıcılığından azı var, fazlası yok. Lakin onların savunması AB duruşmaları adil, Türk duruşmaları değil. ‘Türk duruşmaları taraflı karar verir.’ diye düşünüyorlar. Bu muhakkak haksız ve mesnetsiz bir yaklaşım. Burada Türk adalet teşkilatının kararlarını itibarsızlaştırmak emeliyle hareket ediliyorsa, buna müsade etmemeliyiz.
Biz biliyoruz ki Türkiye’de hiçbir hakim, kolay kolay erişim mahzuru kararı vermiyor. Ancak toplumsal medya şirketlerinin keyfiliği ve Türkiye’den gelen taleplerde ihmalkar olması nedeniyle insanların duruşmalardan adalet istemesi kadar doğal bir şey olamaz. Zira öbür bir muhatap bulamıyorlar. Bu kanunla toplumsal medya şirketleri, çoktan yapmaları gereken düzenlemeleri yapınca beşerler da mağdur olmadan ve duruşmalara gitmeden karşılarında muhatap bulacak, çok kıymetli mağduriyetlerin önüne geçilecektir.”
– Edebi, sanatsal tabir yahut gazetecilik kapsamındaki ferdî datalar
Avukat Elvan Kılıç ise, “unutulma hakkı”nın her ne kadar kişinin, şahsî bilgilerini muhafaza altına almak için kullanabileceği bir hak olsa da, özel kararlara muhalif olmamak şartıyla, tarihî, istatistiksel yahut bilimsel maksatlarla ferdî bilgilerin işlenmesine devam edilebildiğini söyledi.
Kılıç, ayrıyeten edebi yahut sanatsal söz yahut gazetecilik gayeleri kapsamında işlenen şahsî dataların de “unutulma hakkı”nın kapsamı dışında kaldığını söz etti.
“Unutulma hakkı”nın Anayasa’da açıkça düzenlenmediğine ve 5. unsurla devlete bir yükümlülük yüklendiğine dikkati çeken Kılıç, “Anayasa’da açıkça düzenlenmeyen ‘unutulma hakkı’, internet vasıtasıyla ulaşılması kolay olan ve dijital hafızada bulunan haberlere erişimin engellenmesi için Anayasa’nın ilgili unsurlarının (17-20) doğal bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır.” halinde konuştu.
Yargıtay Hukuk Genel Şurası’nın 17 Haziran 2015 tarihli kararında “unutulma hakkı” terimini kullandığı ve Anayasa Duruşması’nın 3 Mart 2016 tarihli bir kararında da bu tabirden kelam edildiği bilgisini veren Kılıç, AB Adalet Divanı’nın 13 Mayıs 2014 tarihli Google içtihatıyla dünyaca bilinirliği artan bu hakkın, birçok ülke hukukunu etkilediği ve güçlü normatif destekler kazandırdığını lisana getirdi.
Avukat Kılıç, “unutulma hakkı”nı kullanmak isteyen Türkiye’deki bireyler için yeni toplumsal medya düzenlemesinin, Avrupa ülkelerinde görülen normatif destekleri kazandıracağını kaydetti.
Memurlar
