Soru: Ulusal Eğitim Müdürlüğünde memur olarak vazife yapıyorum. İnşaat mühendisliği mezunuyum. Mühendis takımına vekaleten atanabilir miyim? Bu türlü bir atama mali haklar bakımından bana avantaj sağlar mı?
Yanıt: 657 sayılı Kanunun “Vekalet misyonu ve aylık verilmesinin şartları” başlıklı 86. unsurunda, “Memurların yasal müsaade, süreksiz misyon, disiplin cezası uygulaması yahut misyondan uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden süreksiz olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden yahut öbür kurumlardan yahut açıktan vekil atanabilir.
Bir vazifenin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır.
Lakin, ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık, köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik, vaizlik, Kur’an kursu öğreticiliği, imam-hatiplik ve müezzin-kayyımlığa ilişkin boş takımlara Maliye Bakanlığının müsaadesi (mahalli yönetimlerde müsaade kaidesi aranmaz) ile, açıktan vekil atanabilir.
Birebir kurumdan ayrılmalar dolayısiyle atanan vekil memurlara vekalet misyonunun 3 aydan fazla devam eden mühleti için, kurum dışından yahut açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık misyonuna atananlara misyona başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir.
Bu Kanuna tabi kurumlarda çalışan veteriner tabip yahut hayvan sıhhat memurları, veteriner doktor yahut hayvan sıhhat memuru bulunmayan belediyelerin veterinerlik yahut hayvan sıhhat memurluğu hizmetlerini ifa etmek üzere bu hizmetlerle ilgili takımlara vekalet aylığı verilmek suretiyle atanabilirler.
Üstte sayılan haller dışında, boş takımlara ilişkin vazifeler gerek görüldüğü takdirde memurlara fiyatsız olarak vekaleten gördürülebilir…” denilmektedir.
Bu karara nazaran, dolu yahut boş takıma birebir kurumda yahut farklı kurumlarda misyon yapan memurlar vekaleten görevlendirilebilmektedir. Ayrıyeten, dolu takımlar ile unsurda sayılan boş takımlara memur olmayan bir kişinin açıktan vekil olarak atanması da mümkündür. Bu bağlamda farklı takımda vazife yapmakla birlikte tahsille mühendis unvanını ihraz etmiş 657 sayılı Kanuna tabi bir çalışanın tıpkı yahut farklı kurumdaki dolu yahut boş bir mühendis takımına vekaleten atanmasına mani bir durum bulunmamaktadır.
Lakin Devlet Işçi Başkanlığı geçmişte; birinci sefer kamu hizmetlerine işçi alımı yahut unvan değişikliği yoluyla doldurulabilecek, idari sorumluluk ve yetki kullanımı gerektirmeyen, boş kaldığı takdirde idari işleyişte ve kamu hizmeti sunumunda aksamaya yol açmayacak nitelikteki takımlara ilişkin vazifelerin vekaleten gördürülmesi yerine birinci sefer kamu hizmetlerine işçi alımı yahut unvan değişikliği yoluyla doldurulmasının uygun olacağı istikametinde görüşler vermiştir. Bu görüşler uygulamanın hukuka ters olduğunu değil, bu biçimde vekaleten görevlendirmenin yerinde olmadığını söz etmesi bakımından kıymetlidir.
Öteki taraftan, vekalet vazifesini yerine getirenlere ödenecek aylık fiyatı ile aylığın ödeme kaideleri 657 sayılı Kanunun 175. hususunda düzenlenmiştir. Unsur kararına nazaran vekalet aylığı ödenebilmesi için temel unsur vekilin asilde aranan kuralları taşımasıdır. Husus kararında asilde aranan koşullar ibaresi kullanılmakla birlikte asilde aranan kuralların ayrıntısına yer verilmemiş, bahis muğlak bırakılmıştır. Asli takım unvanı ile vekalet edilen takım unvanı için belirlenen artırım ve tazminatların farklı olması durumunda ortadaki farkın ödenmesine ait yöntem ve asıllar yan ödeme kararnamesinin 9. unsurunda düzenlenmiştir. Birebir formda her iki takım için belirlenen ek ödeme meblağlarının farklı olması halinde ortadaki fark 375 sayılı KHK’nin ek 9. hususunda yer alan metot ve asıllar çerçevesinde ödenecektir. Hem artırım ve tazminat farkı hem de ek ödeme farkından vekil memurun yararlanabilmesi için;
– Vekaletin, 657 sayılı Kanunun 86 ncı hususuna binaen yapılması ve bu konunun onayda belirtilmiş olması,
– Vekaletin, Bakanlar Heyeti kararı yahut müşterek karar ile atama yapılması gereken takım yahut misyonlar için ilgili Bakan, öbür takım yahut misyonlar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,
– Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm kaideleri (asaleten atanmada imtihan kuralı aranılan takım yahut misyonlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir ortada taşımaları,
gerekmektedir. Fakat,
– Temel ve yönteme ait olarak üstte belirtilen koşulları bir ortada taşımayanlara,
– Mehil süresi, yıllık müsaade, mazeret müsaadesi, hastalık müsaadesi, süreksiz misyon, vekalet, misyondan uzaklaştırma, hizmetiçi eğitim, kurs yahut seminer nedeniyle vazifelerinden ayrılanlara vekalet edenlere,
– Vekaletleri esnasında yıllık müsaade, mazeret müsaadesi, hastalık müsaadesi, vekalet vazifesine ait olmayan süreksiz vazife, misyondan uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs, seminer ve gibisi nedenlerle vekalet misyonuna orta verenlere (ara verdikleri günler için),
bu ödemeler yapılamayacaktır.
Sonuç olarak vekalet konusunda mülga Devlet Işçi Başkanlığınca uygulamanın yerindeliği bakımından üstte yer verilen görüşlere katılmakla birlikte, hukuka uygunluk bakımından mühendis diplomasına sahip olup farklı takımda misyon yapan bir memurun tıpkı yahut farklı kurumdaki dolu yahut boş bir mühendis takımına vekalet edebileceğini, şartları taşıması halinde vekalet aylığı ile asli takımı ile mühendis takımı için belirlenen artırım, tazminat ve ek ödeme farkının kendisine ödenmesi gerektiğini değerlendirmekteyiz.
Memurlar
