Dava, halı meydanda futbol oynadığı sırada, rakip grup oyuncusu olan davalının kasıtlı ve kusurlu hareketi nedeniyle ayak kemiğinin kırılması ve sakat kalması nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemiyle açılmıştır.
Davalı, “Polis Günü” vesilesiyle yapılan halı saha maçında, her iki tarafında topa birebir anda müdahale etmesi ve çarpışması sonucu davacının ayak kemiğinin kırıldığını, kasıt olmadığını, sakatlık durumunun raporla belgelenmesini ve istemin fahiş olduğunu savunmuştur.
Mahallî duruşma, bilirkişi raporu doğrultusunda yaralanmaya neden olan hadise spor oyun kuralları içinde kaldığı, davalının ağır kusurlu ve kasıtlı hareketinin olmadığı ve bu nedenle sorumlu tutulamayacağını kabul ederek davayı reddetmiştir.
Yargıtay ise, “Davacının ayağının muhtelif yanlarından kırılması sonucu ve % 4,3 mütemadi işgücü kaybına uğrayacak formda yaralanması ile sonuçlanan vukuatta davalı hareketinin; futbol oyun kurallarına ters olarak sert ve önemli faul hareketi olup olmadığı, tasvip edilen sertliğin yani adil olmanın hudutlarının aşılıp aşılmadığı, sportmenliğe yahut fair play (spor ahlakı) prensibine uymaz tavır ve davranış olup olmadığı hususu evrak kapsamından yeteri açıklığa kavuşturulmamıştır.” münasebeti ile kararı bozdu.
T.C.
Yargıtay Hukuk Umumi Konseyi
Esas No:2012/4
Karar No:2013/1543
K. Tarihi:6.11.2013
Taraflar arasındaki “manevi tazminat” davasından ötürü yapılan yargılama ahir; Ankara 17. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 28.12.2010 gün ve 2009/514 E.-2010/402 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekilince istenilmesi üzerine, Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 28.06.2012 gün ve 2011/4716 E., 2012/11359 K. sayılı ilamı ile;
(…Dava, haksız fiil nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ilişkindir. Mahkemece dava reddedilmiş; kararı, davacı temyiz etmiştir.
Davacı, halı meydanda futbol oynadığı sırada, rakip kadro oyuncusu olan davalının kasıtlı ve kusurlu hareketi nedeniyle ayak kemiğinin kırılması ve sakat kalması nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemiştir.
Davalı, “Polis Günü” vesilesiyle yapılan halı saha maçında, her iki tarafında topa tıpkı anda müdahale etmesi ve çarpışması sonucu davacının ayak kemiğinin kırıldığını, kasıt olmadığını, sakatlık durumunun raporla belgelenmesini ve istemin fahiş olduğunu savunmuştur.
Lokal duruşma, bilirkişi raporu doğrultusunda yaralanmaya neden olan vukuat spor oyun kuralları içinde kaldığı, davalının ağır kusurlu ve kasıtlı hareketinin olmadığı ve bu nedenle sorumlu tutulamayacağını kabul ederek davayı reddetmiştir.
Evraktaki dokümanlardan tarafların halı meydanda futbol oynamak gayesiyle rakip kadro oyuncuları olmaları nedeniyle bir araya geldikleri ve maç sırasında davalının hareketi nedeniyle davacının ayağından yaralandığı ve % 4,3 daimi işgücü kaybına uğradığı anlaşılmaktadır.
Dava, sportif faaliyet sırasında meydana gelen zararın tazmini istemine ilişkindir. Lokal duruşma hukukçu ve spor eğitimcisinden oluşan iki kişilik bilirkişi heyetinden rapor almış, raporda davalının kasıtlı ve ağır kusurlu hareketi ile davacıyı yaraladığına dair haber ve bulgu elde edilemediği, hadisenin dava konusu spor oyun kuralları içinde kaldığı fakat hadisenin özelliği gereği makul bir tazminata hükmedilmesinin mümkün olduğu, bunun duruşmanın takdirinde olduğu belirtilmiştir.
Spor faaliyetinin hukuka münasipliği konusunda bilirkişilerce sırf spor oyun kurallarına münasebetli davranılıp davranılmadığı irdelenmiş ise de, spor faaliyeti sırasında hukuk kurallarına uymak bir türel mecburilik olduğundan somut vukuatın tahlilinde öncelikle Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ait 41 ve devamındaki unsurlarında düzenlenen kararlarının göz önüne alınması ve spor hukukunun münferit ve bağımsız bir hukuk kısmı olmadığının gözetilmesi gerekir. Tekrar uyuşmazlığın tahlilinde göz arkası edilmemesi gereken bir sair kurallar silsilesi ise sportif davranış kurallarıdır. Çünkü bu davranış kurallarına karşıtlık da aksiyonun hukuka tersliği sonucuna varılmasını sağlayabilir. Şu durumda, lokal mahkemece anılan unsurlar ve kurallar çerçevesinde, davada dinlenen tüm tanık beyanlarının tek tek irdelenmesi suretiyle üç kişilik bilirkişi heyetinden rapor alınmak suretiyle davalının sorumluluğu olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Anılan yanların gereğince incelenmeden davanın reddine ait olarak verilen kararın bozulması gerekmiştir…)
gerekçesiyle bozularak belge tarafına geri çevrilmekle tekrar yapılan yargılama ahir, mahkemece evvelki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davacı vekili
HUKUK UMUMI HEYETI KARARI
Hukuk Umum Konseyi’nce incelenerek direnme kararının müddetinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve evraktaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, spor müsabakası sırasında önlemsiz ve dikkatsizlik nedeniyle uğranılan manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davacı vekili, davalı S. S.’nin 10.4.2005 tarihinde halı alanda futbol müsabakası sırasında, müvekkili M. Ş.’ye çok sert bir formda vurmak suretiyle ayağının muhtelif mekanlarından kırılması ve ağır noktada yaralanmasına sebebiyet verdiğini, davalının sorumlu olduğunu, müvekkilinin yaralanmadan ötürü ağır bakımda yattığını, kırılan bölgelere 4 adet platin çiviler takıldığını, 4 aydır çalışamadığını, 4 aydır duruşmaları takip edemeyen müvekkilinin işlerinin aksadığını, müvekkilinin kasıtlı ve kusurlu aksiyondan ağır yaralanmasından ötürü büyük aşamada acı ve üzüntüye boğulduğunu ileri sürerek, 5.000,00 TL maddi ve 5.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan öğrenimine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili; Ankara Emniyet Müdüriyeti Çevik Kuvvet Bürosu Müdüriyetinde yaklaşık 2 yıldır polis olarak hizmet yaptığını, davacının ayağının kırılmasına yol açan durumun 10 Nisan 2005 tarihinde yapılan 2. maçta gerçekleştiğini, maç esnasında defanstan aldığı topla karşı ekipten iki kişiyi çalımlayarak kaleye akıllıca yöneldiği sırada ikisinede eşit aralıkta olan davacının süratle hamle yaptığını ama tarafından daha evvel topa müdahale edilmesi sonucu topun aradan çıktığını ve topa iki tarafın da yapmış olduğu bu hareketin ivmesi sonucu çarpışmanın meydana geldiğini ve çarpışma sonucu davacının kaval kemiğinin kırıldığını, hadisenin oluşunda davacının argüman ettiği üzere kasta dayanmadığını ileri sürerek bölgesiz açılan davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Mahkemece, spor müsabakalarında meydana gelen yaralanma yahut mevt hadisesinde tüzel yahut cezai bir sorumluluğun doğabilmesi için, bu sonucun o spor kısmının kurallarına ters bir hareket sonucu oluşması, bu hareketin hukuka muhalif olması ve hareketi yapanın kusurlu bulunması, zararla sonuç arasında makul illiyet bağının bulunması gerektiği, davacının yaralanmasına yol açan vukuatın spor oyun kuralları içinde kaldığı, davalının ağır kusurlu yahut kasıtlı bir hareketinin olmadığı bu nedenle hukuksal sorumluluğunun bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin temyizi üzerine karar, Hususî Daire’ce yukarıda başlık kısmında gösterilen nedenlerle bozulmuştur.
Mahallî Mahkemece, davacının yaralanmasına yol açan vakanın, spor oyun kuralları içinde kaldığı, davalının ağır kusurlu yahut kasıtlı bir hareketinin olmadığı bu nedenle türel sorumluluğunun bulunmadığı gerekçesiyle evvelki kararda direnilmiş; kararı temyize davacı vekili getirmiştir.
Hukuk Umumi Şurası önüne gelen uyuşmazlık; davalının spor müsabakası sırasındaki hareketi sonucu, davacıda meydana gelen 4,3 orantısındaki maluliyet nedeni ile tazminat sorumluluğunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Çeşitli spor kısımları ile ilgili oluşturulan federasyonlardan biri olan Türkiye Futbol Federasyonu Idare Heyeti tarafından kabul edilen 01.08.2013 tarih ve 31 sayılı Futbol Disiplin Talimatı’nın “manevi unsur” başlıklı 5. unsuru ile bilakis açık bir düzenleme bulunmadığı sürece fiilin kasten yahut taksirle işlenmesi halinde cezalandırılacağı kabul edilerek, verilecek disiplin cezası için kusurlu bir davranışın bulunması aranmıştır. Yeniden tıpkı talimatın “sportmenliğe münafi hareket” başlıklı 35. hususunda ise sportmenliğe yahut spor ahlakına ters hareket eden, tavır ve davranışların cezalandırılması kabul edilmektedir. Başkaca “kural dışı hareketler” başlıklı 42 hususunda ise futbol oyun kurallarına ters olarak sert ve önemli faul hareketlerinin cezalandırılmasının gerektiği kabul edilmiştir. Başkaca 24.08.1993 tarih ve 21678 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, Türkiye Futbol Federasyonu Fair Play Talimatı’nın “fair play tanımı” başlığını taşıyan 5 hususunda “Futbol oyununu dürüstlük içinde oynama, rakibine sportmence davranma kanısından hareketle, müsabakalara katılan kulüpler, oyuncular, hakemler, teknik başkan, öğretici ve eğiticiler ve seyircilerin:
a-oyun ve müsabaka kurallarına riayet etmeleri,
b-karşı kadro oyuncularına, maçı yönetenlere, maçla ilgili vesair hizmetlilere, seyircilere, basın ve yayın temsilcilerine sportmence davranmaları ve bu hususta her türlü çabayı harcamaları,
c-maçlara katılan herkesin, maçtan evvel, maç sırasında ve maç sonrasında, maçın sonucuna ve maçı yönetenlerin verdiği kararlara saygılı davranmaları, fair play hareketleridir.” biçiminde fair playin tarifi yapılmıştır.
Bu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, şahısların spor hakkına diğerlerince yapılan haksız tecavüzlere karşı sporcunun korunması amaçlanmaktadır. Bu nedenle sporcular spor müsabakaları sırasında yapılan haksız hücum sonucu uğradıkları maddi ve manevi zararların tazmini maksadı ile açtıkları tazminat davasının dayanağı olan 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 41.maddesinde “Mesuliyet Şartı” başlığı altında: “Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyüp yahut tedbirsizlik ile haksız bir surette gayrı kimseye bir zarar ika eden şahıs, o zararın tazminine mecburdur.
Ahlaka mugayir bir fiil ile öteki bir kimsenin zarara uğramasına bilerek sebebiyet veren şahıs, kezalik o zararı tazmine mecburdur.”
Kararı taraf almakta;
Tıpkı Kanunun “Şahsi Menfaatlerin Haleldar Olması” başlıklı 49.maddesinde ise;
“Şahsiyet hakkı hukuka ters bir formda tecavüze uğrayan kişi, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat namıyla bir ölçü para ödenmesini dava edebilir.
Hakim, manevi tazminatın ölçüsünü tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı ve başka toplumsal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır.
Hakim, bu tazminatın ödenmesi bölgesine, gayri bir tazmin sureti ikame yahut ek edebileceği üzere tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararın basın yolu ile ilanına da hükmedebilir.”
Düzenlemesine mahal verilmektedir.
Borçlar Kanunu’nda sorumluluk nedenleri arasında düzenlenen haksız fiil ise hukuka münafi bir hareketle gayrısına zarar verilmesidir.
Haksız fiilden kelam edilebilmesi için, şu dört ögenin birlikte bulunması mecburidir: Öncelikle ortada hukuka münafi bir fiil bulunmalı; bu fiili işleyenin kusurlu olmalı; kusurlu formda işlenen ve hukuka hilâf olan bu fiil nedeniyle bir zarar doğmalı ve sonuçta doğan zarar ile hukuka uymaz fiil arasında nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu ögelerin tümünün bir arada bulunmadığı, bir yahut birkaç ögenin eksik olduğu durumlarda, haksız fiilin varlığından kelam edilemez.
Bir fiil hukuka muhalif olsa bile, hukuka tersliği ortadan kaldıran hukuka münasiplik nedenlerinden birinin bulunması halinde, sorumluluktan laf edilmesi mümkün değildir. Somut hadise bakımından hareketin halı meydanda oynanan futbol müsabakası sırasında meydana gelmiş olması nedeniyle, spor müsabakaları bakımından hukuka müsaitlik nedenleri olarak, Türk Borçlar Kanunu’nun 52. unsurunda düzenlenen yasal müdafaa hali, BK 44 unsurunda düzenlenen mağdurun müsaadesi ve birlikte kusur hali, kanunun verdiği salahiyetin kullanılması ile zararı göze alma olarak sayılabilir.
Spor müsabakaları hukuka iyilik nedeni bakımından değerlendirildiğinde; Kanun’un verdiği salahiyetin kullanılması bakımından, bir sporcu, ilgili spor kurallarının kendisine verdiği yetkiyi kullanmaktaysa, yaptığı hareketler sonucu bir zarar doğmuş olsa bile bu zarar nedeniyle sporcunun sorumluluğuna gidilmesi mümkün olmayacaktır. Çünkü oyun kurallarına münasip hareket etmiş olması nedeniyle sporcunun hareketi hukuka makul kabul edilecektir. Bununla birlikte sporcunun aksiyonu oyun kuralları içinde kalsa bile spor ahlakı denilen “fair play” kurallarına alışılmamış olması halinde de BK 41/2 unsuru uyarınca hukuka ters sayılmalı ve rakip sporcuya bu formda davranan sporcunun sorumlu olacağının kabul edilmesi gerekmektedir (Ş. Ertaş, H. Petek, Spor Hukuku, Ankara-2005 s, 313). Mağdurun isteği ile ilgili hukuka tutarlılık nedenine gelince, emredici hukuk kurallarına, ahlak ve kişilik haklarına muhalif olmadığı takdirde, mağdurun isteği hareketi hukuka elverişli hale getirecektir. Fiil emredici hukuk kurallarına, ahlaka ve kişilik haklarına münafi ise, mağdurun isteği olsa bile hukuka makul hale gelmeyecektir. Spor müsabakalarında sporcular, oyun kuralları içersinde kalması koşuluya rakiplerinin müdahalelerine müsaade verdikleri kabul edilmektedir. Burada sporcuların rakiplerine verdikleri müsaade kendilerini yaralaması konusunda olmayıp, oyun kuralarının müsaade verdiği müdahalelerdir. Bu nedenle aksiyonun oyun kuralları içersinde kalan bir fiil olduğunun tespiti kıymetli olacaktır. Zararı göze alma konusuna gelince, spor yahut şov hedefli oyun ve müsabakalara katılan insanların, katıldıkları oyun ve yarışlardan doğabilecek yaralanmaları ve emsal sonuçları göze alarak katıldıkları kabul edilir. Burada verilen müsaadeden kasıt oyunda yaralanmaya açıkça müsaade değil, yarışlardan doğabilecek yaralanma ve emsal sonuçlarını görüp göze alıp oyuna ve yarışa katılmasıdır. Sporcu oyuna ve yarışa katılırken, oyun kuralları çerçevesinde meydana gelebilecek alışılagelmiş yaralanmalara müsaade verdiğinin kabulü gerekir, yoksa oyun kurallarına uymayan hareketlerle karşıdaki sporcuya verilen zararlar için müsaadeden bahsedilmesi mümkün olmayıp laf konusu aksiyon sporcunun kişilik haklarına yapılan bir atak olarak kabul edilmesi gerekmektedir. (Ertaş,/Petek, a.g.e. s, 63).
Sonuç olarak, zarara sebep olan kişinin oluşan yaralanmaların hepsi için sorumlu tutulması ilgili müsabaka kurallarına uyulmuş olması halinde, her halükarda konumunda olmayıp, sporcuların, lakin tasvip edilen sertliğin ve böylelikle adil olmanın hudutlarının aşıldığı durumlar bakımından yaralanmalar nedeniyle sorumlu tutulmalıdırlar(R.Gülşen, Spor Hukuku, Ankara 2013 s.78) Ağır bir kural ihlalinin ne vakit kabul edilebileceği ise yapılan spor müsabakasının çeşidine bağlı olarak her somut vakanın koşulluları göz önüne alınarak araştırma yapılması gerekmektedir.
Tüm bu açıklamalar ışığında somut vukuat değerlendirildiğinde;
Davacının ayağının muhtelif alanlarından kırılması sonucu ve % 4,3 daima işgücü kaybına uğrayacak biçimde yaralanması ile sonuçlanan hadisede davalı hareketinin; futbol oyun kurallarına alışılmamış olarak sert ve önemli faul aksiyonu olup olmadığı, tasvip edilen sertliğin yani adil olmanın hudutlarının aşılıp aşılmadığı, sportmenliğe yahut fair play (spor ahlakı) prensibine ters tavır ve davranış olup olmadığı hususu belge kapsamından yeteri açıklığa kavuşturulmamıştır. Bu bakımdan, futbol konusunda mütehassıs, futbol hakemi, futbol teknik adamı ve futbol oyuncusundan oluşacak üç kişilik bilirkişi heyetinden rapor alınarak, bu husus açıklığa kavuşturulup varılacak mütenasip sonuca nazaran bir karar verilmesi gerekmektedir.
Hukuk Umumî Heyetindeki görüşmeler sırasında bir kısım üyeler, davalı fiilinin oyun kuralları içersinde kaldığı, bu nedenle direnme kararının tarafında olduğu görüşünü ileri sürmüş iseler de bu görüş, Konsey çoğunluk tarafından kabul edilmemiştir.
Yukarıda belirtilen yasal düzenleme ve maddi olguya ait açıklamalar ve birebir hususlara işaret eden Şahsi Daire kararı dikkate alınmadan, evvelki kararda direnilmesi yöntem ve yasaya alışılmamış olup; kararın açıklanan nedenlerle bozulması gerekmiştir.
Direnme kararı açıklanan nedenlerle bozulmalıdır.
SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve hususî daire bozma kararında gösterilen nedenlerden ötürü 6217 sayılı Kanunun 30. unsuru ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici husus 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Tarzı Muhakemeleri Kanunu’nun 429. hususu yeterince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, birebir kanunun 440/III unsuru uyarınca kararın bildirisinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 06.11.2013 gününde oyçokluğu ile karar verildi.
Memurlar
