Türkiye’ye mayıs ayında getirilmesi beklenen, dünyada 60’tan fazla ülkenin tescil ettiği yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısı Sputnik V, iki farklı doz ile antikor üretme yeteneğine sahip olmasıyla dikkati çekiyor.
Rusya’da Gamaleya Ulusal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Enstitüsü tarafından geliştirilen Sputnik V, virüs vektörü usulüyle geliştirilen aşılar ortasında yer alıyor. Aşının çalışmalarını Rusya Direkt Yatırım Fonu destekliyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, geçen yıl 11 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, Sputnik V’nin erken basamaktaki klinik denemelerde kaydettiği olumlu sonuçların akabinde “aşı” olarak tescillendiğini ve yaygın kullanımına başlanacağını duyurmuştu.
Aşı ismini, 1957’de uzaya fırlatılan birinci Sovyet uzay aracı “Sputnik”ten alıyor.
Adenovirüsten alınan bileşenlere sahip
Sputnik V, soğuk algınlığına yol açan bir adenovirüsten (Viral vektör) alınan, farklı dozlar halinde uygulanan iki virüs bileşeni (rAd26 ve rAd5) içeriyor.
Şempanzelerde grip hastalığı yapan bir virüs olan adenovirüsün genetik olarak koronavirüs proteini ile desteklenerek beşere verildiğinde bağışıklık sağladığı teorisi üzerine şurası olan bu tip aşılar, yıllardır ebola, zika, chikungunya üzere viral hastalıklara karşı denendiği için uzun müddettir Faz 3 basamağında bulunuyordu.
Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmanın yanı sıra zayıflatıldıklarından insanlarda hastalık yapmıyor.
Viral vektör aşılarının en avantajlı tarafı 2-8 santigrat derece ortasında, yani rutin kullanılan aşı dolaplarında saklanabilmeleri olarak gösteriliyor. Bu özelliği aşının sevkiyatını da kolaylaştırıyor.
Sputnik V dünyanın en tesirli üç aşısı ortasına girdi
Kelam konusu özelliklere sahip “Sputnik V” aşısının üçüncü evre klinik denemelerinin erken sonuçları, şubat ayında tıp mecmuası “The Lancet”te yayımlandı.
Gamaleya Enstitüsü araştırmacıları, 20 binden fazla deneğe iki doz aşı yapılan denemede, aşının birinci dozunun uygulanmasından 21 gün sonra tüm yaş kümelerinde hastalığı önlemede yüzde 91,6 muvaffakiyet gösterdiğini belirtti.
Böylelikle Sputnik V’nin aktifliğini kanıtlamış Pfizer ve Moderna ile dünyanın en tesirli üç aşısı ortasına girdiği söz edildi.
Aşı adayının kısa süren 1. ve 2. evre klinik denemelerin akabinde Eylül 2020’de, 3’üncü evreye geçildi. Aşı beşerler üzerinde test edilmeye başlandı.
İki farklı dozuyla bağışıklığı güçlendiriyor
Sputnik V, 21 gün ortayla iki doz halinde uygulanıyor. Yapılan birinci doz ile ikinci dozun içeriği, çok az da olsa birbirinden farklılık gösteriyor. Gamaleya Enstitüsü yetkilileri, dozlardaki farklı formüllerle bağışıklık sisteminin daha da güçlendirilmesinin amaçlandığını belirtiyor.
Dünyada 60’ın üzerinde ülkede tescillendi
Sputnik V, dünyada şu ana kadar toplam nüfusu 3 milyara ulaşan 60’ın üzerinde ülkede tescillenmiş durumda. Rusya’da üretimi yapılan aşının dünyanın başka ülkelerindeki firmalarla da ortaklaşa seri üretimi için muahedeler yapıldı. Mutabakat yapılan ülkeler ortasında Hindistan, Güney Kore, Brezilya, Çin, Suudi Arabistan ve Türkiye de bulunuyor.
Sputnik V, geçen yılın sonunda ülkelere gönderilmeye başlandı. Şubat prestijiyle Arjantin, Macaristan, Bolivya, Cezayir, Karadağ, Paraguay başta olmak üzere 20’den fazla ülkede Sputnik V kullanımı başladı. Rusya’nın bu yılın birinci yarısında, 83 milyon doz Sputnik V üretmesi bekleniyor.
DSÖ ve Avrupa Birliği’nin ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı (EMA) uzmanları, Sputnik V aşısına yönelik kıymetlendirme çalışmalarını sürdürüyor. Bir sonraki kıymetlendirme kademesinin 10 Mayıs’ta başlanıp haziranın birinci haftasında bitirileceği kaydediliyor. Gelecek günlerde EMA’dan bir heyetin, Rusya’da Sputnik V aşısının üretim tesislerini denetlemesi planlanıyor.
Mayısta Türkiye’ye gelecek aşının üretimi için de muahedeye varıldı
Rusya’da büyük çoğunluğu Sputnik V olmak üzere 12 milyondan fazla bireye tek doz, 8 milyona yakın bireye ise iki doz aşı yapıldı. Aşılama için ülke genelinde ortalarında alışveriş merkezlerinin de bulunduğu 5 bin 500 nokta kuruldu.
Rusya Direkt Yatırım Fonu (RDIF) ve Viscoran İlaç, 26 Nisan’da Sputnik V aşısının Türkiye’de üretilmesi için muahedeye vardı. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca da dün Türkiye’de iki aşının kullanıma girdiğini hatırlatarak “Üçüncü olarak ise Sputnik V aşısının acil kullanım onayı için son basamağa gelindi ve aşı tedariki için bir mutabakat da yapıldı. Türkiye, Sputnik V aşısından 6 ay içinde 50 milyon doz almak üzere muahedeyi imzaladı. Birinci sevkiyat mayıs ayı içinde gerçekleşecektir. Ayrıyeten bu aşının ülkemizde üretilmesi için de teknoloji transferi yapılacaktır.” tabirini kullandı.
Memurlar
