Dava, Van Ağız ve Diş Sıhhati Merkezinde kendisine yapılan diş tedavisi sırasında çürük dişi yerine sağlam olan dişinin çekilmesi olayında davalı yönetimin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle 50,000,00 TL manevi tazminat istemiyle açılmıştır.
Birinci derece mahkemesi davayı reddetmiştir.
Davacı tarafından, karara temel alınan raporun kabul edilemeyeceği, kâfi inceleme yapılmaksızın karar verildiği, evrakın öncelikle İsimli Tıp Kurumuna sevkinin gerektiği, kararın tatmin edici münasebetten mahrum olduğu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
Danıştay ilgiliyi haklı bulmuştur:
Sıhhat hakkının ihlalinden kaynaklanan zararın tazmini istemiyle açılan tam yargı davalarında olayların oluşumuna ait olarak kanıtları değerlendirmekle misyonlu olan mahkemelerce, somut bilgilere dayanmayan, bilimsel kıymetlendirme içermeyen, sırf varsayıma dayalı olarak görüş bildiren eksper raporlarının karara temel alınması halinde, şahısların anayasal haklarını muhafazaya yönelik kâfi yargısal garanti sağlanmamış olacaktır.
T.C. DANIŞTAY
Onuncu Daire
Temel No: 2019/6318
Karar No: 2020/1611
Temyiz Eden (Davacı): .
Vekili: Av. . Karşı Taraf (Davalı) : Sıhhat Bakanlığı
Vekili: Av. . İstemin Konusu: Van 3. Yönetim Mahkemesinin 21/01/2015 tarih ve E:2013/854, K:2015/70 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Yargılama Süreci:
Dava Konusu İstem: Davacı tarafından, 24/07/2012 tarihinde Van Ağız ve Diş Sıhhati Merkezinde kendisine yapılan diş tedavisi sırasında çürük dişi yerine sağlam olan dişinin çekilmesi olayında davalı yönetimin hizmet kusuru bulunduğundan bahisle 50,000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Birinci Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Van 3. Yönetim Mahkemesinin 21/01/2015 tarih ve E:2013/854, K:2015/70 sayılı kararıyla; tedaviyi yapan doktor hakkında yapılan soruşturma kapsamında alınan rapor ve soruşturma müsaadesi verilmemesi sürecine yapılan itirazın reddine dair karar ile ceza soruşturmasında verilen takipsizlik kararı dikkate alındığında davalı yönetime atfedilebilecek rastgele bir hizmet kusurunun kelam konusu olmadığı kanaatine varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Temyiz Edenin Tezleri:
Davacı tarafından, karara temel alınan raporun kabul edilemeyeceği, kâfi inceleme yapılmaksızın karar verildiği, belgenin öncelikle İsimli Tıp Kurumuna sevkinin gerektiği, kararın tatmin edici münasebetten mahrum olduğu ileri sürülmektedir.
Karşı Tarafın Savunması:
Davalı yönetim tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Tetkik Hakimi:
Tülay Güler Fikri:
Davacının temyiz isteminin kabulü ile eksik inceleme sonucu verilen Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ İSMİNE
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki evraklar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İnceleme ve Münasebet:
Maddi Olay:
Davacı, 24/07/2012 tarihinde ağrıyan iki dişinin tedavisi için Van Ağız ve Diş Sıhhati Merkezine başvurmuş, yapılan tetkikler ve panoramik sinema çekimi sonucunda diş çürüğü tanısı konulmuş ve üç adet diş çekimi yapılmıştır.
Davacı tarafından, kendisine iki adet dişinin çürüdüğünün söylendiği, diş doktorunun ezkaza çürük dişlerinden biri yerine sağlam dişlerinden birini çektiği, kendisinin bu durumu doktorun yanından ayrıldıktan sonra fark ettiği, tekrar tabibin yanına gittiğinde başka çürük dişinin de çekildiği, böylece iki adet çürük dişinin çekilmesi gerekirken sağlam bir dişi ile birlikte ezkaza üç adet dişinin çekildiği savıyla uğranıldığı argüman edilen 50,000,00 TL manevi zararın karşılanması talebiyle 08/03/2013 tarihinde davalı yönetime müracaatta bulunulmuş, talebin reddi üzerine görülen dava açılmıştır.
İlgili Mevzuat:
Anayasanın 125. hususunda, yönetimin her türlü aksiyon ve süreçlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, yönetimin kendi aksiyon ve süreçlerinden doğan ziyanı ödemekle yükümlü olduğu karara bağlanmış, 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 2/1-b unsurunda ise, idari hareket ve süreçlerden ötürü ferdî hakları direkt muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava çeşitleri ortasında sayılmıştır.
Genel manası ile tam yargı davaları, yönetimin faaliyetlerinden dolayı, hakları ziyana uğrayanlar tarafından yönetim aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu cins davalarda mahkeme, hem olayın maddi istikametini, öteki bir sözle ziyanı doğuran süreç yahut hareketleri, hem de bundan çıkabilecek tüzel sonuçları tespit edecektir.
Yönetim kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen ziyanları tazminle yükümlü olup; idari hareket ve/veya süreçlerden doğan ziyanlar, yönetim hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru yahut kusursuz sorumluluk prensipleri gereği tazmin edilmektedir.
Tam yargı davalarında, öncelikle ziyana yol açtığı öne sürülen idari süreç yahut aksiyonun hukuka uygunluğunun denetlenmesi temel alındığından, olayın oluşumu ve zararın niteliği irdelenip, yönetimin hizmet kusuru olup olmadığının araştırılması, hizmet kusuru yoksa kusursuz sorumluluk prensiplerinin uygulanıp uygulanmayacağının incelenmesi, tazminata hükmedilirken de her halde sorumluluk sebebinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
Yönetimin yürütmekle vazifeli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde yahut işleyişindeki objektif nitelikli bozukluk, aksaklık yahut boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin makûs işlemesi, geç işlemesi yahut hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve yönetimin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda hizmet kusuru, özel hukuktaki manasından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim bir niteliğe sahip, bağımsız karakteri olan bir kusurdur. Hizmet kusurundan ötürü sorumluluk, yönetimin sorumluluğunun direkt ve asli nedenini oluşturmaktadır.
Öbür taraftan, yönetimlerin kamu hizmetlerinin gereği üzere işlemesini sağlayacak tertipleri yaparak kâfi araç ve gereçle donatılmış bina, tesis ve araçlarda hizmetin özelliğine uygun olarak seçilen ve yetişmiş işçiyle hizmeti yürütmek yükümlülüğünün bulunduğu da tartışmasızdır.
Ziyan gören kişinin hizmetten yararlanan durumunda olduğu ve hizmetin riskli bir nitelik taşıdığı sıhhat hizmetinde, yönetimin tazmin yükümlülüğünün doğması için; zararın, yönetimin hizmet kusuru sonucu meydana gelmiş olması gerekmektedir.
Manevi tazminat, mal varlığında meydana gelen bir eksilmeyi karşılamaya yönelik bir tazmin aracı değil, tatmin aracıdır. Olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi emeller. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın zenginleşmeye yol açmayacak biçimde belirlenmesi gerekmektedir. Manevi zararın varlığı, yalnızca gurur, haysiyet ve onur kırıcı süreç ve aksiyonlara ya da bireylerin beden bütünlüğünde meydana gelen sakatlık haline yahut vefat nedeniyle ağır bir elem, ıstırap duyulması kaidesine bağlı olmayıp, yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetini gereği üzere eksiksiz olarak sunamaması nedeniyle ilgililerin kâfi hizmet alamamalarından ötürü ıstırap ve sorun duymaları manevi zararın varlığı ve manevi tazminata hükmedilmesi için kâfi bulunmaktadır.
Öte yandan, 2659 sayılı İsimli Tıp Kurumu Kanunu’nun 1. hususunda; adalet işlerinde uzmanlık misyonu yapmak üzere Adalet Bakanlığına bağlı İsimli Tıp Kurumu kurulduğu, 2. unsurunda, İsimli Tıp Kurumunun, mahkemeler ile hakimlikler ve savcılıklar tarafından gönderilen isimli tıp ile ilgili mevzularda bilimsel ve teknik görüşlerini bildirmekle yükümlü olduğu, 15. unsurunda, İsimli Tıp Üst Heyetlerinin, isimli tıp ihtisas şuraları ve ihtisas daireleri tarafından verilip de mahkemeler, hakimlikler ve savcılıklarca kapsamı prestijiyle gereğince kanaat verici nitelikte bulunmadığı, sebebi de belirtilmek suretiyle bildirilen işleri, isimli tıp ihtisas heyetlerince oybirliğiyle karara bağlanamamış olan işleri, isimli tıp ihtisas heyetlerinin verdiği rapor ve görüşleri ortasında ortaya çıkan çelişkileri, isimli tıp ihtisas heyetleri ile ihtisas dairelerinin rapor ve görüşleri ortasında ortaya çıkan çelişkileri, isimli tıp ihtisas konseyleri ile İsimli Tıp Kurumu dışındaki sıhhat kuruluşlarının heyet halinde verdikleri rapor ve görüşler ortasında ortaya çıkan çelişkileri bahis ile ilgili uzman üyelerin iştirakiyle inceleyeceği ve kesin karara bağlayacağı düzenlenmiştir. 703 sayılı “Anayasada Yapılan Değişikliklere Ahenk Sağlanması Emeliyle Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Kararında Kararname” ile anılan kararlar yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte, 15/07/2018 tarih ve 304794 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 4 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 2, 3 ve 16. unsurlarında üstte yer verilen kararlar tıpkı formda yine getirilmiştir.
Türel Kıymetlendirme:
Uyuşmazlıkta, davacının şikayeti üzerine dava konusu olay ile ilgili olarak hazırlanan araştırma raporunda, eksper olarak görüşüne başvurulan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Anabilim Kısmı Başkanlığında vazifeli. tarafından; “hastanın panoramik röntgen incelemesi sonucunda dişlerin üzerinde bulunduğu alveol kemik kaybının şiddeti göz önüne alınarak ağız içinde bulunan dişlerin birçoğunda esasen çekim endikasyonu mevcut olduğu, hastanın şikayetçi olduğu dişlerin çekiminin uygun olarak yapıldığı, şikayet konusu oluşturacak rastgele bir durumun tespit edilmediği” istikametinde değerlendirmede bulunulduğundan, anılan rapora dayanılarak ilgili işçi hakkında rastgele bir disiplin ve idari bir sürecin tayinine gerek olmadığı görüş ve kanaatine varılmıştır.
Bireylerin maddi ve manevi varlığını müdafaa hakkına ait olan tıbbi ihmale dayalı tam yargı davalarında, hizmet kusurunun tespitine yönelik olarak derece mahkemelerince yaptırılan uzman incelemesinde, uzmanın somut tıbbi dataları kullanarak, sahip olduğu tıbbi bilgilerden hareketle her türlü kuşkudan uzak, objektif bir sonuca varması ve buna nazaran de somut münasebetlerle kanaat bildirmesi gerekmekte olup, ekspere başvurulmasındaki gayenin, hukuka uygun karar verebilmek için gerekli bilgilere ulaşmak olduğu göz önünde tutulduğunda, eksperlerin uyuşmazlık konusunda özel ve teknik bilgiye sahip olan şahıslar ortasından seçilmesi gerektiği kuşkusuzdur.
Bununla birlikte eksper yahut uzmanlarca düzenlenen raporda, sorulara verilen yanıtların kuşkuya yer vermeyecek biçimde açık, rapor içeriğinin ise karara temel alınabilecek nitelikte olması gerekmektedir.
Direkt sıhhat hakkını ilgilendiren bu çeşit davalarda, olayların oluşumuna ait olarak kanıtları değerlendirmekle vazifeli olan mahkemelerce, somut bilgilere dayanmayan, bilimsel kıymetlendirme içermeyen, sırf varsayıma dayalı olarak görüş bildiren eksper raporlarının karara temel alınması halinde, şahısların anayasal haklarını müdafaaya yönelik kâfi yargısal teminat sağlanmamış olacaktır.
Hakikaten, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Aydoğdu-Türkiye kararında “yalnızca suçlanan yönetimin yahut hekimin tabirlerine dayanan ve soyut, gerekçelendirilmeyen ve desteklenmeyen tezler içeren bir raporun sağlam olmadığı” belirtilmiştir. Mahkeme, anılan kararda bu cins davalarda, sırf haklı gerekçeli bir sonuç içeren ve somut olayda ileri sürülen meselelere karşılık getiren, ayrıntılı ve bilimsel olarak desteklenen raporların, bireylere adalete itimat telkin etmelerini sağlayabildiğine değinmiştir. (Başvuru No:40448/06, 30/08/2016) Yönetim Mahkemesince, yargılama sırasında eksper incelemesi yaptırılmaksızın davalı yönetim tarafından yapılan ön incelemeye temel eksper raporuna dayanılarak karar tesis edildiği görülmektedir.
Dava evrakı incelendiğinde ise, davacının 24/07/2012 tarihinde diş doktoru muayenesinin yapıldığı, panoramik röntgen sinemasının çekildiği, saat 10.36’da 14 ve 15 numaralı dişlerinin çekiminin yapıldığı, tıpkı gün 15.41’de ise 13 numaralı dişinin çekildiği hasta kayıtlarından anlaşılmaktadır. Davacı tarafından ise, tabip tarafından kendisine iki adet dişinin çürüdüğünün söylendiği, doktorun birinci evvel iki dişini çektiği, yanından ayrıldıktan sonra bahsedilen çürük dişlerinden birinin hala durduğunu fark ettiği, tekrar yanına girdiğinde ise başka çürük dişinin çekildiği, böylelikle sağlam dişlerinden birinin kazara çekildiği argüman edilmekte olup, tezlerin hasta kayıtları ile örtüştüğü anlaşılmaktadır.
Yönetim Mahkemesince karara temel alınan raporda, hastanın panoramik röntgen incelemesi sonucunda dişlerinin üzerinde bulunduğu alveol kemik kaybının şiddeti göz önüne alınarak ağız içinde bulunan dişlerin birçoğunda zati çekim endikasyonu mevcut olduğu istikametinde görüş bildirilmekle birlikte, davacının anılan tarihte 13, 14 ve 15 numaralı dişlerinin çekildiği göz önüne alındığında, panoramik röntgeni dikkate alınarak çekimi yapılan dişlerinde çekim endikasyonu bulunup bulunmadığının açık ve net olarak değerlendirilmediği görülmektedir. Bu durum, davalı yönetim tarafından yapılan ön incelemeye temel eksper raporunun, kâfi, objektif, bilimsel açıklama ve değerlendirmeleri içermediğini ve karara temel alınabilecek nitelikte bulunmadığını göstermektedir.
Bu nedenle, davacının muayene ve tedavi sürecine ait belgedeki tüm evrakların İsimli Tıp Kurumuna gönderilerek, ilgili uzmanların oluşturduğu İhtisas Dairesi Konseyinden üstte belirtilen konular ile taraf tezlerinin açık, anlaşılır formda cevaplandığı bir rapor alınarak, olayda davalı yönetimin hizmet kusuru bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekirken, uyuşmazlığın tahlili için kâfi olmayan eksper raporuna dayalı olarak eksik inceleme sonucu verilen Yönetim Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Karar Sonucu:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddine ait temyize mevzu Van 3. Yönetim Mahkemesinin 21/01/2015 tarih ve E:2013/854, K:2015/70 sayılı kararının bozulmasına,
3. Tekrar bir karar verilmek üzere evrakın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
2577 sayılı Kanun’un (geçici 8. unsuru uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. hususunun birinci fıkrası uyarınca bu kararın bildirim tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 04/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Memurlar
