Milliyet’ten His Erdoğan’ın haberine nazaran: Marttan bu yana geçen 4 ayda pirinç, kuru fasulye ve al mercimek fiyatlarında market raflarında dikkat çeken artışlar görülüyor. Bu süreçte pirinçte 2-2.5 lira, al mercimekte 3 lira, kuru fasulyede ise kalitesine nazaran 4-6 lira arasında fiyat artışı yaşandı. Pirinç ve kuru fasulyede fiyat artışında etken olarak ‘sezon sonu’ işaret ediliyor. Lakin eksperler bu artışlarda pandeminin sürmesi ve besine olan talebin artmasını bekleyenlerin ziraî emtia yatırımlarının tesirli olduğunu, ayrıyeten stok yapılan eserlerin fiyat yükseldikçe piyasaya sunulacağını vurguluyor. Temel besin eserleri olarak bakliyatın ehemmiyetine dikkat çeken eksperler, ziraî üretimle ilgisi olmayan, yalnızca pandemi periyodunda yatırım maksadıyla bu sahası kullananların ayıklanması gerektiğini belirtiyor!
Türkiye’de birinci yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakasının akabinde hem online alışveriş siteleri, hem de market raflarından çektiğimiz fotoğraflarla bugünkü fiyatları karşılaştırdığımızda bakliyat markalarının yükselen fiyatları göze çarpıyor. Pirinç, al mercimek ve kuru fasulyede fiyat artışı yaşanırken; bulgur, nohut ve yeşil mercimek fiyatları tıpkı kalmış.
Üç nedeni var
Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, tüm dünyada besine olan talebin ‘endişeyle’ artışına devam ettiğini anlatırken, bakliyattaki fiyat artışlarının esas üç nedenini ise şöyle açıkladı:
“Mesela nohut için yapılan çalışmalar meyvelerini verdi. Üretim arttı, ithalat bitti diyebiliriz. Kişisel planlar yapıldı, destek verildi, ekim ortamları sağlandı. Pirinç, al mercimek ve münhasıran fasulyede üretim taleple birebir nispette artmıyor. Bu birinci sorun. Muhtaçlığın kalan kısmı için ithalat yoluna gidiliyor. Burada ise hem dövizdeki artış, hem de salgın nedeniyle ithalatın daha maliyetli hale gelmesi direkt fiyatlara yansıyor. Son olarak ise, mahsusen salgınla vakaların ve kayıpların daha yüksek olduğu devirlerde kuru azığa olan ağır talebi gördük. Pandeminin sürmesiyle bu talebin devam etmesini öngörüp depolayanlar olduğu haberleri geliyor. Fiyat artışıyla piyasaya sürecekleri eserlerden daha fazla kazanacaklar. Bunlar üreticiler değil; üretici esasen hasat yapar yapmaz satmak zorunda kalıyor. Borçlarını ödemesi, geçinmesi lazım.”
Müspet ayrımcılık
Türkiye, al mercimek ve kuru fasulyedeki üretimi artırmak için çalışmalar yapıyor. Bu kapsamda desteklemelerde ‘pozitif ayrımcılık’ uygulanacak. Bulunduğu coğrafyada baklagil üretimi, ticareti ve endüstrisinde önder konumunda olan, sürece ve paketleme tesislerinde ileri teknolojileri kullanan Türkiye, global baklagil üretiminde 3 büyük üretici arasında mahal alıyor. Türkiye tıpkı devirde nohut ve mercimeğin gen merkezlerinden biri konumunda bulunuyor. Gelecek devirde münhasıran al mercimekte destekler sayesinde kıymetli üretim artışları bekleniyor.
Hasat ağustos sonu
Kuru fasulye üretiminin değerli merkezlerinden biri Konya. Ağustos sonu, eylül başında yeni hasat gelecek. Bu sayede fiyatları bir ölçü gevşeyebileceği bekleniyor. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Talim Üyesi Süleyman Soylu, “Sezon sonu olmasıyla piyasada eser daha az olabilir. Yerde ekim ortamlarında bir ölçü artış da var. Bir salgın süreci yaşıyoruz. Emtialar arasında bu eserlere yatırım bile yapılmış olabilir. Zira tüm dünyada talep yüksek. Piyasaya, depolara da fazla eser gelmediğini görüyoruz” dedi.
‘Az eser geliyor’
Ulusal Baklagil Kurulu Yöneticisi Abdullah Özdemir, pirinçte ve kuru fasulyede dönem sonu olduğunu hatırlatırken, yeni hasatla makul bir seviyeye geri dönmesini beklediklerini söyledi. ‘Yerli al mercimek ise enteresan biçimde yükseldi’ diyen Özdemir, “Bölgelerde stokçuların spekülasyonuyla arttı diyebiliriz. Az eser geliyor. Fiyatın artacağını öngören eseri piyasaya sunmuyor. Mesela fasulye ise dünyada da pahalı. İthal getirmek bile pahalıya geliyor. Vesair taraftan bakliyat beşerler için erişilebilir kıymetli bir protein kaynağı. Bereketli eserlerdir. Bağışıklığı korurlar. Her vakit artırmaya odaklandığımız üretim ve makul fiyatlar ile tüketiciye ulaşmaya ehemmiyet veriyoruz” tabirlerini kullandı.
Ton fiyatları yükselmiş
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) günlük piyasa ve borsa fiyatlarının konum aldığı 10 Temmuz bültenine nazaran, geçen yıl ile karşılaştırıldığında yurt içi fiyatlarda ton/TL olarak al (iç) mercimek 3 bin 650 lira iken 7 bin lira olarak kayıtlara geçmiş. Fasulye ise ortalamada 6 bin 500 lira iken 10 bin lira olmuş. Osmancık pirinçte 5 bin 400 lira bandı, 6 bin 600 lirayı aşmış. Milletlerarası ihracat fiyatlarında ise Kanada mercimeğinde yıllık artış yüzde 37 olarak görülüyor. ABD pirincinde ise yüzde 12 yükseliş var.
Memurlar
