Hürriyet müellifi Fulya Soybaş, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının Türkiye’deki seyriyle ilgili olarak eksperlerle konuştu.
‘Virüsle uğraşta rakamların dili’ başlığıyla yayımlanan yazısında laflarına “En son 11 Haziran’da vaka sayısı binin altındaydı, sonrasında 1500’lere kadar çıktı. ‘Eyvah artıyor!’ diye düşünürken 33 gün sonra bir birinci yaşandı ve rakam yeniden binin altına, 992’ye düştü. Önümüzde Kurban Bayramı var, sonrasında mektepler açılacak. Haliyle akıllarda ‘Virüsle savaşta hangi aşamadayız’ sorusu var. Vaka sayıları ne vakit düşer? 2. dalga kapıda mı? Eksperlere sordum, örneklerle yanıtladılar” başlayan Soybaş, şöyle devam etti:
‘1000’in altına düşmesi değil sıfırlanması önemli’
“Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Illetleri Ana Bilim Kısmı Yöneticisi Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, 2 gün evvel 33 günün akabinde vaka sayısının birinci defa 992’ye düşmüş olmasının sevindirici olduğunu lakin uğraşın bittiği meali taşımadığını söylüyor. ‘1000 ile 900 arasında aslında bir fark yok’ diyerek virüsün hala sanıldığından tesirli olduğuna dikkat çekiyor ve ‘Mücadeleyi günlük rakamlar üzerinden kıymetlendirmek yanlış olur. En azından birer haftalık bloklar halinde düşüş yaşanmalı ki ‘İyi yoldayız’ diyebilelim. Yoksa günlük olguyla konuşmak yanıltabilir. Daha evvel de 700’leri gördük lakin akabinde artmıştı. Ne vakit sıfırı göreceğiz, o devir ‘oh’ diyeceğiz’ diyor.
‘Kurban Bayramı riskli’
Ceyhan şöyle devam ediyor: ‘Bütün kalabalıklar riski arttırır. Kişilerin denetimsiz formda bir arada olması, sarılmaları, arayı ayarlayamamaları az ya da çok lakin kesinlikle bir risk oluşturur. Bu noktadan bakacak olursanız Kurban Bayramı oldukça riskli, hele ki eski bayramlar üzere kutlayacaksak. Mekteplerin açılmasını da mesela ben büyük bir risk olarak görüyorum. Bunlara nazaran tedbirler alınmalı. Vatandaşa da büyük hizmet düşüyor. Sonuçta meskenlerinin içindeki riski azaltmak da onların elinde.’
‘Mesajı ısrarla almayan bir küme var’
Prof. Dr. Ceyhan, ‘Aylardır biz anlatıyoruz, Sayın Bakan anlatıyor, devlet anlatıyor, Cumhurbaşkanı çıkıyor, maske ve aralığın ne kadar kıymetli olduğunu söylüyor. Ancak ısrarla ve inatla iletisi almayan bir küme var’ diyerek kuralları hiçe sayanlara dikkat çekiyor. Ceyhan vaka sayılarının tıpkı noktada dirençli olmasının da mümkün bir 2. dalganın da iletisi almayan bu ısrarcı küme nedeniyle olabileceğinin altını çizerken ‘Belki Diyanet’i, tahminen lokal başkanları devreye sokarak o kişilere ulaşmak gerekiyor. O kümesi etkileyebilecek yeni formüller geliştirilmeli ki sayılar düşsün. Yoksa savaş kalıcı olmaz’ diyor.
‘Salgın şimdi sürat kesmiş değil’
Bilim Konseyi üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü’ye nazaran vaka sayısının binin altına düşmesi elbette sevindirici lakin umumi tablo şimdi karanlık. Özlü, ‘Bin rakamı ruhsal hudut, o nedenle sayının düşüyor olması sevindirici ama öteki taraftan ağır bakım ile entübe hasta sayımızda artış var. Mevt nispetlerinde da azalma yok. Günlük vaka sayısına bakıp da ‘Oh! Bu iş bitti, rahatladık’ dememek lazım zira tek parametre bu değil. Salgın şimdi sürat kesmiş değil. Bir karar gidiyoruz işte. Önlemlere harfiyen uymak, gevşememek lazım’ diyor.
Bayramda özdenetim koşul
Prof. Dr. Özlü şöyle devam ediyor: ‘Kurban kesme ortamlarında, konutlarda ya da bayram namazı sonrasındaki bayramlaşmalarda kişilerin maske takıp, araya uyacakları konusu bana pek gerçekçi gelmiyor. Bayramı artış olmadan atlatırsak ne ala. Vekaletle kurban kesilmesini öneriyorum lakin biliyorum alışkanlıklar da var. İlla kurbanını kendi alacak, kendi kesecek. Haydi büyükşehirleri denetlediniz diyelim. Köyler, kasabalar, oralara nasıl yetişilecek? O kişilere ulaşmak, kurallara riayet etmelerini sağlamak çok güçlükle. Kavurmalar yapılacak, mangallar yanacak, birlikte masaya oturulacak. İnanın çok büyük risk var. Bu süreç iyi yönetilemezse vaka sayısının artacağını düşünüyorum.’
‘İsteyen 1 sene çocuğunu mektebe göndermeyi erteleyebilirse yoğunluğun önüne geçilebilir’
Münhasıran anasınıfları ile ilkokullarda teftişin oldukça sıkıntı olacağını belirten Prof. Dr. Özlü, ‘Mesafe, maske konusunu çocuklara uygulatmak çok çetin olacak. Bu noktada tahminen bir periyot hibrit eğitim yapılabilir. Kısmen mektepte kısmen dışarıda ya da dönüşümlü, bir gün boş bir gün dolu, uzaktan eğitim takviyeli bir sistem uygulanabilir. Başkaca aileler için gönüllülük esası da bir tahlil olabilir. İsteyen 1 sene çocuğunu mektebe göndermeyi erteleyebilirse yoğunluğun da önüne geçilebilir’ diyor.
Bir soru bir karşılık
Soru: Bayramda kurban kesip ziyarete gidecek misiniz? Ailenizle nasıl bir arada olacaksınız?
Yanıt: Rastgele bir formda bayramlaşmaya gitmeyi düşünmüyorum. Kurbanımı da bir kurum aracılığıyla bağışta bulunarak kesmeyi düşünüyorum. Umarım herkese de örnek olur.
Soru: Bayrama sayılı günler kaldı. Sizin planınız nedir, pekala?
Karşılık: Bugüne kadar kurbanımı daima vekaletle kestim. Bu yıl da o denli olacak. Aile büyüklerimizi ve dostlarımı ise çok özledim fakat ziyarete gitmeyeceğiz ve bu bayram da ziyaretçi kabul etmeyeceğiz.
‘Tedbiri elden bırakmayın’
Bilim Şurası üyesi Prof. Dr. Levent Yamanel: ‘Vaka sayılarında az da olsa bir düşüş var fakat istediğimiz bu değil. Biraz ağır gidiyoruz açıkçası. Her ne kadar alınan tedbirler birden fazla vatandaşımız tarafından benimsense de kurallara uymayan, umursamaz bir kitle de var. Gerçi bu tüm dünyada bu türlü lakin işte bunun sonucu olarak sayılarda keskin bir düşüş yaşayamıyoruz. En kritik viraj bayramda dönülecek. Önlemi elden bırakmamak gerek. Yoksa beklenenden büyük artışlar yaşayabiliriz.’
Bir soru bir karşılık
Soru: Bu kadar örnek verdiniz. Sakıncası yoksa bu bayram planınızı sormak isterim.
Yanıt: Önlem gereği uzaktan kesim yapacağım. Yüz yüze bayramlaşma da yok. Toplumsal medya ve telefonla. Mümkün olduğu kadar da konuttan çıkmayacağım.”
Memurlar