Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK) Toplantı Özeti’nde, enflasyon beklentilerinin mart ayında yükseldiği aktarılarak, “Kurul, enflasyon beklentilerindeki bu seyrin, fiyatlama davranışlarına ve orta vadeli enflasyon görünümüne yönelik riskleri artırdığının altını çizmiştir.” denildi.
Konseyin, 18 Mart’ta gerçekleştirdiği toplantıya ait yayımlanan özette, şubat ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,91 arttığı, yıllık enflasyonun 0,64 puan yükselerek yüzde 15,61 seviyesinde gerçekleştiği hatırlatıldı.
Yıllık enflasyondaki artışın alt kümeler geneline yayılırken, en bariz katkının temel mal ve güç kümelerinden geldiği belirtilen özette, bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarının yükselmeye devam ettiği, eğilimlerinin ise bir ölçü gerilediği bildirildi.
Özette, besin ve alkolsüz içecek fiyatlarının şubatta yüzde 2,57 yükseldiği, küme yıllık enflasyonunun 0,29 puan artışla yüzde 18,40 olduğu anımsatılarak, bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 19,72’ye yükselen işlenmiş besin fiyatlarının tesirli olduğu, işlenmemiş besin enflasyonunun ise 1,07 puan azalışla yüzde 17,01’e gerilediği vurgulandı.
Bu devirde, taze meyve-sebze enflasyonu bir ölçü gerilerken, başka işlenmemiş besin kümesinde et fiyatlarındaki artışların sürdüğüne işaret edilerek, şunlar kaydedildi:
“Çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli tesirleri süt fiyatlarında gözlenmeye devam etmiştir. Mart ayı öncü göstergeleriyle değerlendirildiğinde, çiğ süt referans fiyatında ocak ayında kaydedilen artışın birinci çeyrek genelinde tüketici enflasyonu üzerindeki tesirinin hayli bariz olduğu izlenmektedir. İşlenmiş besin fiyatları aylık yüzde 2,27’yle süratli artış eğilimini korumuştur. İşlenmemiş besin kümesindeki ilgili kalemlere paralel olarak, işlenmiş et eserleri ile peynir ve öteki süt eserleri öne çıkan kalemler olmuştur. Başka yandan, milletlerarası piyasalardaki gelişmelerin yansımasıyla, katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir. Öncü göstergeler besin yıllık enflasyonunun işlenmemiş besin fiyatları öncülüğünde yavaşlayabileceği istikametinde sinyal vermektedir.
Özette, güç fiyatlarının şubatta yüzde 0,25 arttığı ve küme yıllık enflasyonunun yüzde 8,82 olduğu belirtilerek, “Bu periyotta doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları, sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 yükselmiştir. Memleketler arası ham petrol fiyatlarındaki yükselişe karşın, TL’deki pahalanma ve eşel taşınabilir uygulamasının etkin bir formda kullanılmasıyla, akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0,16 ile sonlu kalmıştır.” denildi.
Petrol fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin mart ayında da sürdüğü, lakin eşel taşınabilir sisteminin bu kanaldan gelen tesirleri sınırladığı bilgisi verilen özette, “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 17 Mart’taki kararı uyarınca, iki ay müddetle vilayet bazında tavan fiyat uygulamasına geçilmesiyle akaryakıt fiyatlarında düşüş gerçekleşmiştir. Eşel mobilin sınırlayıcı tesirine karşın, önümüzdeki iki ayda güç kümesi yıllık enflasyonunun bir evvelki yıldaki düşük baz nedeniyle bariz biçimde yükseleceği not edilmiştir.” değerlendirmelerinde bulunuldu.
– “Enflasyon beklentileri martta yükseldi”
PPK özetinde, temel mal fiyatlarının şubatta yüzde 0,12 gerilediği, küme yıllık enflasyonunun 1,52 puan artışla yüzde 21,70’e yükseldiği söz edildi.
Yıllık enflasyonun, giyim ve ayakkabı ile sağlam mal kalemlerinde artış sergilerken, başka temel mallarda yatay seyrettiğine değinilen özette, “Giyim ve ayakkabı fiyatlarında gözlenen dönem indiriminin bu yıl düşük olmasıyla küme yıllık enflasyonu bariz bir halde yükselmiştir. Memleketler arası emtia fiyatlarındaki yükseliş, arz taraflı kısıtlar ve güçlü iç talep kaynaklı olarak yıllık enflasyonu yüksek seyreden güçlü tüketim mallarında, birikimli döviz kuru tesirlerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışları sürat kesmiştir.” değerlendirmeleri yapıldı.
Özette, öbür temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 gerilerken, yıllık enflasyonun yatay seyrettiği aktarıldı.
Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık bazda yüzde 6,09 artan ilaç fiyatlarının bu kümede daha olumlu bir görünümün önüne geçtiğine işaret edilen özette, ilaç fiyatlarındaki artışın mart ayına sarkan kısmının daha yüksek olacağı ve öbür temel mal enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam edeceği öngörüsüne yer verildi.
Özette, Kurul’un salgına bağlı zayıf talep şartlarının sınırladığı giyim enflasyonuna yönelik üst taraflı risklere yaptığı vurguyu koruduğundan bahsedilerek, şunlar kaydedildi:
“Hizmet fiyatları şubatta yüzde 1,04 yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,22 puan artışla yüzde 11,74 olmuştur. Yıllık enflasyon, haberleşme hizmetleri ve lokanta-otelde yükselirken, kira ve öteki hizmetlerde yatay seyretmiş, ulaştırma hizmetlerinde ise gerilemiştir. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonundaki artışta özel bağlantı vergisindeki düzenleme belirleyici olurken, tesirin mart ayına da sarktığı gözlenmektedir. Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta yemek hizmetleri kalemi öne çıkarken, bu gelişmede besin fiyatları ve minimum fiyat artışının tesirli olduğu kıymetlendirilmektedir. Öte yandan, öteki hizmetler kümesi fiyatları alt kalemler bazında farklı eğilimler sergilemeye devam etmiştir. Sıhhat ve bakım-onarım kalemlerinde yıllık enflasyon yüksek seyrederken, paket çeşit, eğlence-kültür ve eğitim üzere faaliyetleri salgından olumsuz etkilenen kalemlerde ölçülü seyir sürmüştür. Bununla birlikte Konsey, öncü göstergeler ışığında, denetimli olağanlaşma sürecinin birtakım hizmet fiyatları üzerindeki üst istikametli tesirine dikkat çekmiştir. Faaliyetin kesintiye uğradığı mühlet boyunca biriken maliyetlere ek olarak kapasite sınırlayıcı önlemlerin, lokanta-otel kümesi başta olmak üzere, makul kesimlerde ünite maliyet kaynaklı enflasyonist tesirleri not edilmiştir.”
Enflasyon beklentilerinin mart ayında yükseldiği vurgulanan özette, “Gelecek 12 aya ait enflasyon beklentisi 0,11 puan artışla yüzde 10,47’ye, gelecek 24 ay beklentisi ise 0,15 puan artışla yüzde 9,18’e yükselmiştir. Bu periyotta tahvil getirilerinden elde edilen enflasyon telafilerinde de artış görülmüştür. Konsey, enflasyon beklentilerindeki bu seyrin, fiyatlama davranışlarına ve orta vadeli enflasyon görünümüne yönelik riskleri artırdığının altını çizmiştir.” sözleri kullanıldı.
– “Küresel enflasyon baskıları, para siyasetlerinde erken bir sıkılaşmaya neden olabilir”
PPK özetinde, genişleyici mali ve mali siyasetler ile aşılama sürecinde yaşanan olumlu gelişmelerin tesiriyle global büyüme görünümünde iyileşme ve memleketler arası emtia fiyatlarında artış görüldüğü belirtildi.
Devam eden aşılama çalışmalarına rağmen, aşılama süreci ve salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin sürmesinin global iktisada ait riskleri canlı tuttuğu vurgulanan özette, Avrupa ülkelerindeki salgına bağlı kısıtlamaların, daha çok hizmetler kesimi üzerinde kısıtlayıcı tesirinin belirginleştiği, imalat endüstrinin gücünü koruduğu kaydedildi.
Özette, gelişmiş ülkelerde büyümeye ait beklentilerde gözlenen iyileşmeye paralel yükselen global enflasyon beklentileri ve uzun vadeli tahvil faizlerinin, gelişmiş ülke para siyasetlerine ait belirsizliklere ve global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açtığı aktarılarak, şu görüşlere yer verildi:
“Merkez bankalarının açıklamalarında, salgın sonrası normalleşmeyle enflasyonun süreksiz olarak yükselebileceği yer almakla birlikte, kelamlı yönlendirmeler gelişmiş ülkelerde düşük faiz ortamının uzun bir müddet devam edeceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte Heyet, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde mevcut öngörülerden daha erken bir sıkılaşmaya neden olabileceğine; global finansal piyasalarda bilgi hassaslığının ve buna bağlı oynaklıkların artacağı bir periyoda girildiği değerlendirmesinde bulunmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin portföy piyasalarına girişler bir evvelki PPK periyodundan bugüne azalmakla birlikte sürmüştür. Bu periyotta, gelişmekte olan ülkeler genelinde borçlanma senedi piyasalarından çıkışlar olurken, pay senedi piyasalarına girişler ise artarak devam etmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki yükselişin sürmesi durumunda gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları olumsuz etkilenebilecektir.”
– “Yıl sonu iddia amacı üzerindeki üst istikametli riskler besbelli halde arttı”
Ham petrol ve endüstriyel metal fiyatlarının yükselmeye devam ettiğine değinilen özette, eşel taşınabilir uygulamasının ham petrol fiyatları kaynaklı olumsuz tesirleri sınırladığından bahsedildi.
Özette, ziraî emtia fiyatları bir ölçü daha ölçülü seyretse de yağlar başta olmak üzere muhakkak eserlerde artış eğiliminin korunduğunun altı çizilerek, “Üretici enflasyonunun yüksek düzeyi ve tedarik zincirlerindeki meselelerin devamı da ek baskı ögesi olmaktadır. Şubat ayında TL’deki kısmi değerlenmeye karşın petrol, kimyasal eserler, besin, ağaç ve mantar, metalik olmayan mineral eserler ve kağıt üzere girdi sağlayıcı bölümlerde yüksek oranlı üretici fiyat artışları devam etmiştir. Konsey, bilhassa ocak ayının sonlarından itibaren kredi ivmesinde gözlenen artış ile ithal maliyetlerdeki yükselişe bağlı olarak, Ocak Enflasyon Raporu’nda paylaşılan yıl sonu varsayım maksadı üzerindeki üst taraflı risklerin besbelli halde arttığı değerlendirmesinde bulunmuştur.” sözleri kullanıldı.
İktisadi faaliyetin güçlü bir seyir izlediği belirtilen özette, 2020’nin son çeyreğinde ulusal gelirin yıllık yüzde 5,9 ve çeyreklik ise yüzde 1,7 arttığı hatırlatıldı.
Özel tüketim talebinin, mal ve hizmet kalemlerinde geniş bir yayılımla güçlü seyrini korurken, kamu tüketiminin yurt içi talebi desteklemeye devam ettiği belirtilen özette, yatırım harcamalarının da makine-teçhizat yatırımlarındaki güçlü artışa karşın inşaat yatırımlarındaki bariz düşüşle büyümeyi sınırladığı kaydedildi.
Kurul’un inşaat hariç tutulduğunda yurt içi talebin geçmiş öngörülerle uyumlu, epeyce güçlü bir ivme sergilediğini not ettiği aktarılan özette, toplam talep şartlarının 2020 son çeyreğinde enflasyonist seviyelerde seyrettiği değerlendirmesinin korunduğunu bildirdi.
– “İktisadi faaliyet üzerindeki riskler kıymetini korumaktadır”
PPK özetinde, iktisadi faaliyetin birinci çeyrekte de kuvvetli bir devirlik ivme sergilediği, geçmiş öngörülerden daha yüksek bir seviyede olmak üzere uzun devirli eğiliminin üzerindeki seyrini koruduğu tabir edildi.
Sanayi üretim endeksinin ocakta bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,0 ve bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 2,3 arttığı anımsatılan özette, “Ara malı ve sağlam tüketim malı bölümleri sanayi üretimindeki artışın sürükleyicisi olmaya devam etmiştir. Ticaret ve inşaat bölümlerinde cirolar ocakta artarken, salgın kısıtlamalarından direkt etkilenen dallardaki zayıf seyre bağlı olarak hizmetler kesimi cirosu yataya yakın bir seyir izlemiştir. Salgına bağlı kısıtlamaların hafifletilmesiyle hizmetler ve irtibatlı kesimlerde iktisadi faaliyetin artması beklenmektedir. Hakikaten yüksek frekanslı bilgiler, kredi gelişmeleri ve denetimli normalleşmeyle birlikte iktisadi faaliyetin güç kazandığına işaret etmektedir. Bununla birlikte, salgının seyrine ait mümkün gelişmelere bağlı olarak iktisadi faaliyet üzerindeki riskler değerini korumaktadır.” denildi.
Özette, iktisadi faaliyetteki güçlü seyrin işgücü piyasasına da olumlu yansıdığı, ocakta mevsimsellikten arındırılmış tarım dışı istihdamın bir evvelki aya nazaran yüzde 2,1 arttığı, toplam ve tarım dışı işsizlik oranlarının sırasıyla yüzde 12,2 ve 14,2 olarak gerçekleştiği bildirildi.
Bu periyotta, istihdamın hizmetler dalında artarken, sanayi ve inşaatta yataya yakın seyrettiğine işaret edilen özette, şunlar kaydedildi:
“İlk çeyreğe ait açıklanan datalar iktisadi faaliyet ve iktisadın döngüsel durumuna ait Ocak Enflasyon Raporu’nda ortaya konulan görünüme kıyasla daha güçlü bir seyre işaret etmektedir. Konsey, salgına bağlı kısıtlamaların sınırlayıcı tesiri de dikkate alındığında, iktisadi faaliyetteki ana eğilimin epeyce güçlü olduğu değerlendirmesinde bulunmuştur. Firma ve hanehalkı anketleri güçlü mallara yönelik talebin hala uzun devir ortalamalarının üzerinde olduğuna işaret etmektedir. Birtakım Heyet üyeleri, enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyelere bağlı olarak ferdi kredi talebinin hala güçlü seyrettiği değerlendirmesini yinelemiştir. Salgın devrinde sağlanan yüksek kredi büyümesinin birikimli tesirleriyle güçlü seyreden iç talebin yanı sıra ithalat fiyatlarındaki artışlar cari süreçler istikrarını olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Yüksek frekanslı datalar, ihracat ve ithalatta artışa işaret ederken, dış ticaret hadlerindeki gelişmelerin dış ticaret açığı üzerindeki tesiri belirginleşmektedir. Öte yandan, altın ithalatı ocak ortasından itibaren tarihî ortalamalarına gerilemiştir. Heyet, bu eğilimin kalıcı bir iyileşmeye işaret etmesi durumunda cari istikrar üzerindeki dış ticaret hadleri kaynaklı risklerin sınırlanabileceği değerlendirmesinde bulunmuştur.”
Özette, finansal şartlardaki sıkılaşmayla yavaşlayan kredi büyümesinin son periyotta bir ölçü yükseliş eğilimi sergilediği belirtilerek, ferdî ve ticari kredilerde görülen bu eğilime rağmen, gerçekleştirilen ilave mali sıkılaştırmayla birlikte kredilerin iç talep ve ithalatı sınırlayıcı tesirinin gelecek devirde daha besbelli hale gelmesinin beklendiği vurgulandı.
PPK özetinde ayrıyeten, Kurul’un, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin ehemmiyetine bir sefer daha dikkat çektiği aktarıldı
Memurlar
