Koronanın üzerinden tam bir yıl geçti: Ekonomi salgını yendi

Türkiye’de 11 Mart 2020’de görülen birinci korona hadisesinin akabinde tam bir yıl geçti. Çin’in Vuhan kentinden çıkıp bütün dünyaya yayılına koronanın dünya ekonomilerine maliyeti trilyonlarca doları buldu. O denli ki, salgının ekonomik sonuçları İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki en büyük kriz olarak kayıtlara geçti. Salgın, Türkiye iktisadını de derinden etkiledi. Salgının birinci günlerinde beşerler marketleri yağmalarken besin unsurlarının fiyatları çok taleple yükseldi. İş yerlerinde uzaktan çalışma sistemine geçilirken eğitim online’a taşındı. Salgından en çok AVM ve yeme içme kesimi olumsuz etkilendi. Restoranlar, kafeler, müzeler, dershaneler, kurslar, alışveriş merkezleri, berber, kuaför ve hoşluk merkezleri, kahvehaneler, spor salonları, konser yerleri, gece kulüpleri ve düğün salonları süreksiz müddetliğine kapatıldı. Pandemin ağır hasar verdiği öbür bölüm ise turizm ve seyahat oldu. Rezervasyonlar iptal edildi, oteller boş kaldı. Yüz binlerce kişiyi istihdam eden bölüm, tarihinin en sıkıntı günlerini geçirdi. Başta Türk Hava Yolları olmak üzere bütün hava yolu şirketlerinin yurt dışı ve yurt içi uçuşları durduruldu. Uçaklar havalanamazken, havayolu kesimi kargo nakliyeciliği ile bir nebze olsun nefes almaya çalıştı. Kentler ortası seyahatler valilik müsaadesine bağlandı, toplu taşıma araçlarında seyrek oturma sistemi uygulaması başlatıldı. Yüzlerce yerleşim yeri, köy ve kasaba Covid-19 önlemleri çerçevesinde karantina altına alındı, hafta sonu dışarı çıkma yasağı uygulandı. Pandeminin ekonomik tesirlerini azaltmak için birçok düzenlemeye gidildi ve takviye paketleri açıklandı.

HAKİKAT REÇETE İLE BÜYÜDÜK

İktisat idaresi yanlışsız teşhis ve tedavi ile koronanın tesirlerini en aza indirgemeyi başardı. Bu devirde Hazine ve Maliye Bakanlığı birçok kalemde vergileri düşürdüğünü, ertelediğini yahut feragat ettiğini açıkladı. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından kanun uyarınca patronlara işten çıkarma yasağı getirildi. Esnafa, turizme özcesi gerçek dala verilen dayanakların tesiriyle Türkiye iktisadı, bu süreci Covid-19’a karşın az hasarla atlattı. Nisan, mayıs ve haziran aylarında alınan önlemler ve uygulanan sınırlamaların tesiriyle 2020’nin ikinci çeyreğinde ülke iktisadı yüzde 10,3 daralmıştı. 1 Haziran’da başlayan olağanlaşma sürecinin tesiriyle iktisat tekrar ivme kazandı. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6,3, dördüncü çeyreğinde de yüzde 5,9 büyüme kaydedildi. Böylece Türkiye iktisadı, geçen yıl yüzde 1,8 büyürken OECD ülkeleri ortasında yüzde 5,9 ile müspet büyüme kaydeden tek ülke oldu. G20 ülkeleri ortasında ise Çin’den sonra ikinci sıraya yerleşti. Öte yandan 2020 yılında kişi başına GSYH de cari fiyatlarla 60 bin 537 TL, dolar cinsinden 8 bin 599 olarak hesaplandı. Türkiye pandemiye karşın emin adımlarla ilerlerken OECD, Türkiye’nin 2021 büyüme beklentisini ikiye katladı ve yüzde 5,9’a yükseltti.

İHRACATTA AMAÇLARI AŞTIK

Türkiye geçen yılının tamamında 169,5 milyar dolar ihracatla 165,9 milyar dolarlık Orta Vadeli Program gayelerini aştı. 2021 yılına da süratli başlayan kesim, rekor üstüne rekor kırmaya devam ediyor. Ocak ayında 15 milyar dolar ihracatla bütün vakitlerin rekorunu kıran Türkiye, şubat ayında 16 milyar 12 milyon dolar ihracata ulaşarak cumhuriyet tarihinin en yüksek şubat sayısına ulaştı. Aralık ayı ile birlikte son üç aydır üst üste rekora imza atan ihracatçılar, yıl sonu amacını 200 dolara çıkardı.

DÜNYANIN MASKESİ TÜRKİYE’DEN

Dünyada hastanelerin koridorları inleyen hastalarla dolarken Türkiye iç gereksinimi karşılamakla yetinmedi, bütün dünyaya maske ve tıbbi giysi bağışı yaptı. Türkiye’nin tek kullanımlık tıbbi maske ve kolonya ihracatı geçen yıl yaklaşık 21,6 kat artarak 244,9 milyon dolar oldu. Tek kullanımlık tıbbi maske ihracatı da yaklaşık 123 kat yükselerek 216 milyon 678 bin 896 dolar ile rekor düzeye ulaştı. Tıbbi maskelere en fazla talep Almanya, Fransa, Libya, Çin ve Romanya’dan geldi.

TURİZMDE UMUTLAR TEKRAR YEŞERDİ

Koronavirüs sebebiyle dünyada milletlerarası seyahatte yüzde 74 azalma ile 1 milyar seyahat kaybı yaşanırken turizm kesiminin ziyanı 1,3 trilyon doları buldu. “Güvenli Turizm” uygulamasını başlatan Türkiye’ye gelen yurt dışı ziyaretçi sayısı ise yüzde 69 düşüşle 15 milyon 963 bin 997 oldu. 2020’de Türkiye’nin turizm geliri yüzde 65 azaldı ve 12 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Aşılama ve denetimli olağanlaşma ile kesim bu yıl 20 milyon turist bekliyor. Yabancı turistler ise şimdiden rezervasyona başladı.

HAVACILIKTA EN BERBAT GERİDE KALDI

Global hava yolu dalı geçen yıl 118,5 milyar dolar ziyan etti. Avrupa 56,2 milyar avro kayba uğrarken 6 milyondan fazla uçuş iptal edildi, 190 bin çalışan işinden oldu. Türkiye bu süreci yeniden en az hasarla atlattı. Geçen yıl 82 milyon yolcu hava yolunu tercih ederken THY yolcu sayısında en az düşüş kaydeden hava yolu olmayı başardı. Böylelikle Avrupa’da başkan, dünyada 4. sıraya yerleşen THY, kargo nakliyatında en süratli büyüyen şirket oldu. Uçuşların 2021’de ise yüzde 50,7 artması bekleniyor.

OTOMOTİV PANDEMİDE SÜRAT KESMEDİ

Türkiye otomotiv pazarı pandemide Avrupa’dan olumlu ayrıştı. Avrupa’da 2020’de satışlar düştü, Türkiye’de arttı. Toplam pazar yüzde 61,3 artışla 772 bin 788 adet oldu. Yalnızca arabaya bakıldığında satışlar, 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 57,5 artarak 610 bin 109 oldu. Hafif ticari araç pazarı da yüzde 77,2 büyümeyle 162 bin 679 adede ulaştı. Bölüm 2021 yılına da rekorla başladı. Otomotiv satışları, 2021 yılı Ocak-Şubat devrinde de nazaran yüzde 37,4 artarak 102.232 adet olarak gerçekleşti.

311 MİLYAR LİRA TAKVİYE

Salgından etkilenen esnaf ve şirketler başta olmak üzere borç yapılandırmalarla verilen toplam takviye ve teşvikler 311 milyar lirayı buldu.

Buna nazaran;

Toplumsal Dayanak Programıyla üç faz halinde toplam 6 milyar 430 milyon lira

Biz Bize Yeteriz Türkiye’m kampanyasından 2 milyar 69 milyon lira

Kısa Çalışma Ödeneği’nden 27 milyar 666 milyon lira

Nakdi Fiyat Dayanağı olarak 8 milyar 265 milyon lira

İşsizlik Ödeneği’nden 5 milyar 81 milyon lira

Olağanlaşma takviyesi formunda 3 milyar 206 milyon lira

Esnafa 5 milyar lira hibe dayanağı

Türkiye Bankalar Birliğinden turizme 10 milyar liralık takviye paketi

Pandemi devrinde Hazine taşınmazları üzerinde faaliyette bulunan turizm tesislerinin kesin tahsis, tahsis, irtifak hakkı, kira, hasılat hisseleri, ecrimisil ödemeleri bir yıl müddetle ertelendi. Bu formda toplam dayanak 925 milyon TL’yi buldu.

Halkbank, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği üyesi 10 bin seyahat acentesine 100 bin TL’ye kadar finansman takviyesi için kesenin ağzını açtı.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından işletilen havalimanlarında kiralarda 2020 yılı için iptale, 2021 ve 2022 yılları için yüzde 50 indirime gidildi.

Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından üreticilere kullandırılan ziraî krediler yine yapılandırıldı.

Tekrar yapılandırma kapsamında 1 milyon 770 bin kişinin SGK’lının 90 milyar liralık borcu yapılandırıldı. Borçlardan 2,75 milyar lira tahsilat sağlandı. Toplumsal güvenlik primleri dışında kalan vergi ve başka borçlar için ise 7 milyon 679 bin vatandaş başvurdu. Bunların 110 milyar liralık borcu yapılandırılırken şubat sonu prestijiyle 4,1 milyar liralık da tahsilat sağlandı.

PANDEMİ EN ÇOK ONLARA YARADI: