Türkiye’de birinci koronavirüs olayının tespit edildiği 11 Mart 2020, Çin’de başlayıp tüm dünyaya yayılan Kovid pandemisinin Türkiye’nin de kapısını çaldığı gün olarak tarihe geçti. Tespit edilen birinci olayın akabinde bir yıl içerisinde, korunmadan tedaviye, karantinalardan serbestleşmelere, aşılamadan bağışıklığa dek uzun bir yol kat edildi. Sıhhat Bakanlığı’nın son bilgilerine nazaran bu bir yılda yaklaşık 35,5 milyon PCR testi yapıldı, 2 milyon 800 bin kişi virüsle enfekte oldu ve 29 binden fazla insanımız hayatını kaybetti. 2 milyon 600 binin üzerinde hasta ise iyileşerek sıhhatine kavuştu. Bu süreçte 13 binden fazla hastanın yatarak tedavi gördüğü Türkiye’nin en büyük pandemi merkezi Sancaktepe Şehit Prof. Dr. İlhan Varank Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çekmeköy Devlet Hastanesi ve 45 günde inşaa edilerek olumlu hadiseler için değerli bir tedav merkezi olan Prof. Dr. Feriha Öz Acil Durum Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Nurettin Yiyit, bir yılda gelinen noktayı Demirören Haber Ajansı (DHA) için kıymetlendirdi. Prof. Dr. Yiyit, pandeminin birinci günlerinde saatler uzunluğu tulumlarla kan ter içinde çalışan ve ailelerinden haftalarca başka yaşamak zorunda kalan sıhhat çalışanlarının artık virüs hakkında daha çok şey bildikleri ve daha deneyimli oldukları için virüsle savaştıkları alanda da denetimli bir olağanlaşmaya geçtiğini hatırlatarak, olay sayılarının tekrar tırmanışa geçtiği bugünlerde değerli ihtarlarda da bulundu.
“ARTIK 40-60 YAŞ ORTASINI DAHA ÇOK YATIRIYORUZ”
“Eskiden daha çok 65 yaş ve üzeri riskli kümesi daha çok hastaneye yatırıyorduk. Son vakitlerde 40-60 yaş ortasını daha çok görüyoruz. Demek ki aşılanan risk kümesinde aşının yararı oluyor. Lakin hastanelerimiz yine dolmadan, vatandaşlarımızın kurallara daha çok dikkat etmesi, aşı sırası gelenlerin de hiç vakit kaybetmeden aşısını olması şart” diyen Prof. Dr. Yiyit, Türkiye’de ikinci doz aşısını olup iki haftalık süreyi geçiren yaklaşık 1.5 milyon bireyden yalnızca 300’e yakınında PCR olumluluğu tespit edildiğini belirterek, “Bunlardan da yalnızca 12 adedinde hastaneye yatış oldu. Hastaneye yatanların birden fazla müşahede gayeli yatırılmış. Yaygın aşılamaya geçildikten sonra alandaki gözlemsel sonuç olsa da Faz 3 sonuçlarıyla bu tecrübeyi birleştirdiğimizde aşının işe yaradığını söyleyebiliriz. O nedenle herkes aşı sırası gelir gelmez yaptırmalı” dedi.
“BAŞLARDA ÇOK KORUNUYORDUK ARTIK VİRÜSÜ DAHA GÜZEL TANIYORUZ”
Sıhhat çalışanları açısından hayli ağır geçen bu bir yıllık süreci bir nevi “pandemi canlı yayını” olarak pahalandıran Prof. Dr. Yiyit, “İlk başta tek sıkıntımız virüsten korunabilmek ve hastalarımızın tedavisini organize edebilmekti. Kâfi yatak kapasitesini de daima hazır halde tutma telaşımız yüksekti. Hatta hatırlarsanız birinci haftalarda çoğunlukla ağır bakım muhtaçlığı oluşacağı niyetiyle bilhassa ağır bakım ve ventilatör muhtaçlığına yüklenen bir sistem kelam konusuydu. Fakat vakit içerisinde öğrendik ki hastaları mümkün olduğunca ağır bakıma vermeden olağan serviste tutarak, hatta hiç hastaneye bile gelme muhtaçlığı doğmadan tedavi edebilir bir pozisyona getirmek gerekiyor. Bunu da büyük ölçüde başardık. Artık bu virüsün teneffüs yolu enfeksiyonu değil, romatizmal bir sistemik hastalık üzere bir tabloya neden olduğunu, tedavisinin de bu halde yürütülmesi gerektiğini öğrendik. Burada da steroidin (kortizon), kan sulandırıcıların değerini fark ettik” diye konuştu.
“SAĞLIK ÇALIŞANLARI HAFTALARCA AİLELERİNDEN FARKLI KALMIŞTI”
Birinci günlerde esirgeyici tulumlar içerisinde saatlerce çalışmak zorunda kalan sıhhat çalışanlarının artık ne kadar korunması gerektiğini de daha iyi bildiğine vurgu yapan Prof. Dr. Yiyit, “İlk başta çok daha fazla huzursuz olduğumuz için tahminen biraz abartılı korunduk lakin artık dozunda korunmayı öğrendik. Ne vakit tulum giyeceğimizi, siperlik kullanacağımızı, N95 ya da başka maskeleri kullanacağımızı artık daha iyi biliyoruz. Şu an biz biliyoruz ki damlacık yoluyla bulaşan bir enfeksiyon bu ve bunu engelleyecek formda gerekli yerde maske, gerekli yerde N95, çok daha riskli durumlardaysa siperlik ve tulum üzere ek muhafaza ekipmanları kullanmaya başladık. Sıhhat çalışanları birinci aylarda sevdiklerinden günlerce haftalarca farklı kaldılar. Virüs yükünü bir biçimde ailelerine taşımak istemediler. Ancak artık bir yıllık deneyim ve bunun getirdiği bilgi birikimi ile itimat var. Kendilerini nasıl koruyabileceklerini çok daha iyi biliyorlar ve sevdiklerinin yanına giderken hangi önlemlerin kâfi olduğunu da artık öğrendiler. Yani birinci periyottan farklı artık biraz daha denetimli olağanlaşmış bir formda ailelerimize, olağan hayatlarımıza döndük” dedi.
“BAŞTA TOMOGRAFİ İLE TEŞHİS ÇOKTU ARTIK 4 SAATTE PCR SONUCU VERİR DURUMDAYIZ”
Pandeminin başından bu yana PCR test kapasitelerindeki gücün de arttığını vurgulayan Prof. Dr. Yiyit, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ülkemizin çabucak her hastanesinde görüntüleme prosedürleri çok yaygındı ve birinci dalgada yanlışsız teşhis için tomografinin gücü daima kullanıldı. PCR’da şöyle bir pürüzümüz vardı, testler bazen bir gün sonra, hatta birinci başlarda çok yoğunluk nedeniyle 2-3 gün sonra çıkıyordu. Bugün artık tıpkı gün PCR sonuçlarını veriyoruz. Hatta 4 saatte sonuçlanabiliyor ve azamî 7 saatte gelen herkesin test sonucunu vermiş oluyoruz. Pandemi başladıktan sonra yalnızca İstanbul’da yeni açılan 7-8 hastane devreye girdi. 3 bin civarında ağır bakım yatağı eklendi sisteme. İki tane pandemi hastanemiz yalnızca bu iş için özel olarak 45 günde yapıldı ve salgının büyük bir yükünü bu merkezlerde yönettik. Burada hem fizikî çıkarımız oldu, hem de bu hastanelerdeki odaların izole tek kişilik ve negatif basınçlı, hepafiltreli odalar olması, sıhhat çalışanlarının elini daha da güçlendirdi, güvenliğini artırdı.”
“YAYGIN AŞILAMAYA DAİR BİRİNCİ DATALAR FAZ 3 SONUÇLARINI DOĞRULUYOR”
Yalnızca kendi merkezlerinde 1 yıl içerisinde 13 bin hastayı yatırdıklarını ve sıhhatine kavuşturduklarını anlatan Prof. Dr. Yiyit, “Ölüm oranlarımız yüzde 1’lerin de altındaydı. Fiziki kurallarımız da buna imkan tanıdı. Lakin artık sıhhat çalışanlarımız bu işte hayli otorite haline de geldi. Kısaca, birinci baştaki o çok ‘korunma’ ve tedavi bazlı halimiz, bugünlerde artık bağışıklama ve bu işi hastane öncesinde, yani hastalanmadan çözme haline yöneldiö dedi. İnaktif virüs aşısı ile aşılama oranları bakımından ülke olarak dünyada birinci sıralamalara girmeyi başardığımızı da söyleyen Prof. Dr. Yiyit, şu tabirleri kullandı: “Bugün itibariyle 10 milyonun üzerinde insan aşılandı ve bunların 2,5 milyonu da ikinci dozlarını oldu. Yalnızca bizim hastanemizde, 12 binin üzerinde bireye aşı yaptık. Gördüğümüz kadarıyla önemli bir yan tesirle de karşılaşmadık. Bu aşının faz çalışmasının sonuçları da hastaneye yatış ve mevti yüzde 100, hastalıktan korunmayı da yüzde 83,5 oranında sağladığını gösteriyor. Bizim alandaki müşahedemiz de aslında buna çok paralel ilerliyor. Kendi çalışanlarımız olan 2 bin 500 sıhhat çalışanının ikinci doz aşılarının üzerinden geçen mühlet 3-4 haftaya gerçek gidiyor. PCR olumluluk sağlanan kimse yok şu ana kadar. Bu küçük kümede, iyi bir müşahede.”
“MERKEZİMİZDE TEST MÜSPETLİK ORANI YÜZDE 13-14 BANDINDA”
Türkiye’de yaklaşık 1.5 milyon kişinin ikinci doz aşısının üzerinden iki hafta geçtiğinin altını çizen Prof. Dr. Nurettin Yiyit, “Tüm bunları üst üste koyduğumuzda aslında iki dozunu olup esirgeyici antikorların oluştuğunu düşündüğümüz süreyi geçirmiş şahıslarda, PCR müspetlik oranı 10 binde 2 üzere çok küçük bir pahaya denk geliyor. Bunlar olağan ki saha müşahedelerimiz. Faz çalışmasının bilimsel bilgileri ile karşılaştırdığımızda elimizdeki aşının iyi koruyuculuk sağladığı manasını çıkarabiliriz” dedi. Pandemi hastanelerinin en ağır olduğu devirlerde yataklarının tamamının dolu durumdayken şu an üçte bir doluluk oranına sahip olduklarını anlatan Prof. Dr. Yiyit uyardı: “Ancak tedricen bir artış gözlemliyoruz. Bir gün bu yatakların büsbütün dolu olup olmayacağı, vatandaşlarımızın davranış formuna de bağlı. Şayet kurallara riayet etmezsek, bu yatakların hepsi çok yakın bir vakitte yine dolacak. Hatta şu an olağan işlevini gören öbür hastanelerimiz de tekrar pandemi hastanesine dönüştürülebilir. Bunun önüne geçmek vatandaşlarımızın elinde. Şu an bizim hastanemizdeki PCR testi müspetlik oranları yüzde 13-14 bandında ilerliyor. Elbette hiçbir vakit 2021, 2022 üzere olmayacak, görünen o. Hem deneyimimiz hem aşı hem de ilaç çalışmalarındaki inşallah beklediğimiz iyi sonuçları düşünürsek o daima bahsettiğimiz tünelin sonundaki ışığı yüzümüzde daha erken hissetmeyi bekliyoruz.”
Memurlar
