– İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesi Yapı ve Sarsıntı Mühendisliği Ünitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Cem Çelik, bitişik nizam yapıların yeni olmasının zelzele anındaki riski azaltmadığını belirterek, İstanbul’da bilhassa Avrupa Yakası’nda bu çeşit binaların fazla olduğunu kaydetti.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Çelik, bitişik nizam yapıların riskleri hakkında bilgiler verdi.
Çelik, başta büyükşehirler olmak üzere Türkiye’nin çabucak her yerinde bitişik nizam yapıların değerli bir sorun olduğunu söyledi.
Bitişik nizam yapılara bilhassa İstanbul’un Avrupa Yakası’nda daha sık rastlandığını belirten Çelik, “Bunu semt semt kıymetlendirmek istemem lakin, Şişli ve Beşiktaş üzere iş yeri ve konutun birbiriyle iç içe girdiği yerlerde bu çeşit yapıların sayısı çok fazla. Büsbütün denetimsiz bir formda gelişen yapılaşma halidir. Herkes kendi arsa ve parselinden sorumlu. Bir evvelki ya da iki yanındaki binalar çok dikkate alınmamış. Bu, uzun vakittir yapı stokumuzdaki meselelerden biridir.” diye konuştu.
Çelik, her yapının zelzele esnasında bağımsız hareket edebilme yeteneğine sahip olması gerektiğine dikkati çekerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu, mühendislik açısından mümkün olmakla birlikte, mevcut sorun bilhassa büyükşehirlerde var. Avrupa Yakası’ndan Asya’ya geçtiğinizde iç kısımlarda daha düzgün, birbirinden ayrık nizamda ve nizamda olan yapılara rastlıyoruz. Bitişik nizamdaki yapıların birbirine yaslanarak birbirini desteklediği düşünülüyor. Bu çok hakikat bir durum değil. Bunlar seri halinde birbirine yapışık olarak inşa edildiği vakit sarsıntıda bunların davranışları birbirini tesirler. Çoğunlukla bu etkileşim de olumsuz tarafta oluyor. Bu sıraların iki başındaki binalar değerli sarsıntılarda çok ağır hasar alıyor yahut yıkılıyor.”
Bitişik tertipteki yapıların değişik vakitlerde inşa edilme durumlarına vurgu yapan Çelik, bu durumun olumsuz sonuçlarına ait şunları söyledi:
“Bu yapıların kat tertipleri de birbirlerini tutmuyor. Yapının birinin kat hizası başkasının kolonunun tam hizasına geldiğinde bu zelzelede çekiçleme olayını ortaya çıkarıyor. Bilhassa bir katın döşemesi öteki katın kolonunun ortasına vurduğu vakit bu yapılarda önemli problemler oluşuyor. Bu durum köylere kadar mevcut yapı stokunun en büyük problemlerinden biridir. Bitişik nizam yapıların yeni olması riski azaltmıyor. Burada yapıların birbirilerini olumsuz seviyede etkileme üzere bir durum kelam konusu.”
Çelik, bitişik yapıların arsa durumu nedeniyle ayrık hale getirilmesinin güç olduğunu lisana getirerek, riskin güçlendirme çalışmalarıyla azaltılabileceğini kaydetti.
Bu tıp yapıların olduğu parsellerin birlikte kıymetlendirilmesi gerektiğine dikkati çeken Çelik, bu sorunun yaşandığı ülkelerden birinin de Japonya olduğu bilgisini verdi.
Çelik, Japonya’da Ginza bölgesinin arsa maliyetleri açısından dünyanın üst sıralarında olduğunu anımsatarak, kelam konusu bölgede maliyetlere karşın yapılar ortasındaki boşluklara dikkat edildiğini vurguladı.
Türkiye’de mühendislik ve mimarlık açısından çok iyi gelişmelerin yaşandığını aktaran Çelik, bilhassa 1999’dan sonra kaliteli yapıların inşa edildiğini söyledi.
Çelik, değerlendirmelerinde inançlı kent konseptine değinerek, kelam konusu kavramın birçok bileşeni olduğunu tabir etti.
Binaların durumuna gelmeden evvel inançlı kent konusunda altyapı, ulaşım, hastanelerin durumu üzere başlıklara vurgu yapan Çelik, şu değerlendirmede bulundu:
“Güvensiz bir ortamda zelzeleye yakalanırsanız bu bütünün içerisinde güvenliğin pek bir manası olmuyor. İnançlı ömrün ana formülü kentte her şeyin inançlı olmasıdır. Hastaneler, yollar üzere… Zira insanların zelzeleye nerede yakalanacağı belirli değil. En çok vakit geçirilen konutlar çok değerlidir. Devlet kurumlarının binalarının durumu değerli, bunların kesintisiz olarak hayatlarına devam etmesi gerekiyor. Yurt dışında kimi üniversiteler kendilerini tanıtırken ‘Depreme güçlü üniversiteyiz.’ formunda tanıtıyor. Ülkemizde sarsıntı şuuru ziyadesiyle oluşmuş durumda. Şu anda incelenmeyen yer, kent yok. Her şeyin, yapı stokunun iyi ve berbat taraflarının bilindiğini, halkın da bilinçlendiğini düşünüyorum.”
Memurlar
