Türkiye’nin kendi arabasını üretme isteği, bugün olduğu üzere geçmiş yıllarda da daima canlı oldu. Bu kapsamda Nobel 200 ve İhtilal teşebbüslerinin yanı sıra birinci sefer seri üretime geçen Anadol markası da Türk otomotiv endüstrisinde değerli bir pozisyonda bulunuyor.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Merhum Vehbi Koç ve Rahmi Koç’un teşebbüsleriyle İngiltere’den getirilen prototip üzerinden başlayan Anadol’un üretim serüveni, o yıllara ilişkin gazete kupürlerinden de görüldüğü kadarıyla kamuoyunda büyük heyecan uyandırdı.
Araba üretimi için birinci fikir
Yerli araba üretimi için birinci fikir 1963 yılında Rahmi Koç ve Bernar Nahum’un İzmir Fuarı’ndan alınmış,”fiberglas”tan yapılma bir pick-up’ı görmesiyle başladı.
Rahmi Koç, Anadol kitabında arabanın üretime başlama serüvenini şu cümlelerle anlatıyor:
“Bir perşembe akşamüzeri vekaletler, bankalar dağılıyor. Mösyö Bernar Nahum ve ben aşağı inerdik, vitrine. Ne oluyor, kim geliyor, kim gidiyor? Bir pikap geldi. Yedek kesim satın almaya gelmiş bizden. Bu pikap nedir dedik, ‘İzmir Fuarı’nda aldım’ dedi. Bir bakalım dedik, torpido gözünü indirdim, İsrailli bir firma. Plastik olduğunu anladık. Çabucak bir fikir geldi, sanki biz bunu burada yapabilir miyiz? Ben Haifa’ya gittim, imalat yerini gördüm. Emek-yoğun bir iş. Sonra anladık ki bu teknolojiyi İngiltere’de Reliant Motor Company diye bir firmadan alıyorlar. Lideri da Ray Wiggin, sonradan çok ahbap olduk. ‘Motoru, şanzımanı, diferansiyeli Ford’dan alıyorum, plastikten imal ediyor ve teknolojiyi İsrail’e satıyorum’ dedi. O vakit teknolojiyi direkt sahibinden almaya karar verdik.”
Böylelikle, 19 Aralık 1966’da seri üretime geçen Anadol, Ford iş birliğinin sonucu olarak Otosan’ın İstanbul’daki fabrikasında üretilmeye başlandı. Tasarımı İngiliz Relliant’a ilişkin olan Anadol’da Ford firmasından tedarik edilen şasi ve motorlar kullanıldı.
Anadol 26 bin 800 liradan satışa sunuldu
Anadol’un üretimi 1966’da başlamış olsa da satış ve trafik tescili için gerekli olan dokümanlar ve ilgili yönetmelik onayı Makina Mühendisleri Odası’ndan 28 Şubat 1967’de alındı. Anadol satışları da bu tarihten sonra 26 bin 800 liradan yapıldı.
Arabanın ismi için anket yapıldı
Arabanın ismini belirlemesi sürecinde de farklı gelişmeler yaşandı.
En son olarak arabanın isminin halk tarafından belirlenmesi uygun görüldü. Bu çerçevede ödüllü anket ilanları hazırlanırken, anket sonuçları için İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörü Ord. Prof. Bedri Karafakioğlu, Burhan Felek, Cevat Fehmi Başkut, o zamanki Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği Genel Sekreteri Prof. Dr. Necmettin Erbakan ve Prof. Dr. Memduh Yasa’ın içinde olduğu bir komite oluşturuldu.
Anket başvurusu 150 bine ulaşırken, en çok tercih edilen isimler “Anadol”, “Anadolu” ve “Koç” oldu. Komite “Anadol”u seçti ve mükafatı bir öğretmen kazandı. Böylelikle Anadolu Uygarlıkları’nın sembolü olan Hitit Geyiği, Anadol’un da simgesi oldu.
Toplam 93 bin 188 adet Anadol üretildi
Üretimin sona erdirildiği 1984 yılına kadar, 62 bin 923 adedi araba ve 30 bin 265 adedi pick-up olmak üzere toplam 93 bin 188 adet Anadol üretildi. Üretilen modeller ortasında “A1, A2 A4 STC-16, A5 SV 1600, A6 Böcek, A8-16 / 16 SL ve P2 Pikap Otosan 500 ve 600D” yer alıyor.
Periyodun yan sanayi standartlarına nazaran iyi düşünülmüş bir araba olan Anadol’un varlığı sonucu ortaya çıkan yan sanayi kuruluşları da faaliyetlerini geliştirerek vakitle büyüdü.
Anadol’un ralli muvaffakiyetleri
Anadol çok vakit geçmeden araba piyasasında yerini aldı. 16 Şubat 1968’de 9. Ford ve 1. Anadol Bayileri Toplantısı, Bursa’da, Çelik Palas Otel’de yapıldı. 4-5 Mayıs 1968 tarihlerinde Renç Koçibey, Türkiye’de düzenlenen birinci resmi karşılaşma olan 1. Trakya Rallisi’nde, Anadol arabayla birinci oldu.
Anadol, 25 Ekim 1968’de ise Londra’da düzenlenen araba standına katıldı.
Ayrıyeten 2010 yılında ise Moğolistan ve Gobi Çölü üzere kuvvetli kısımlar de dahil olmak üzere 14 bin kilometreyi geride bırakarak Paris’e ulaşan Anadol, Pekin-Paris Klasik Araba Rallisi’ni ikinci sırada tamamlamıştı.
Anadol yeni bir sıçrama periyodunu de başlattı
Otosan, beş yılını doldurmadan kamyon, kamyonet, minibüs yüklü olmak üzere her sene eserlerini çeşitlendirdi ve üretim adetlerini artırdı. Anadol’un tasarlanması ve seri üretime alınması süreci, yeni bir sıçrama periyodumu de tetikleyerek, Otosan’ın arka arda yeni eserlerini seri üretime almasını sağladı. D serisi kamyonlar bu atılımın sonucu olarak ortaya çıkarken, 1980 başlarına kadar Otosan’ın kamyon piyasasında en çok istek gören eseri unvanını korudu.
Kelam konusu sıçrama devrinde ayrıyeten, Otosan’ın “amiral ürünü” olan Transit de piyasaya sunuldu.
Anadol modelleri ikinci el olarak satılıyor
Bir birçok klasik kabul edilen ve az sayıda kalan Anadol modelleri günümüzde müzelerde ve kimi özel garajlarda sergilenirken, ikinci el satış sitelerinde Anadol’un satışına hala devam ediliyor.
Türkiye’de tanınan bir internet sitesinde toplam 12 adet satılık Anadol marka araba bulunurken, bunlar 15 bin 950 TL ile 200 bin TL ortasında değişen fiyatlarla klasik araba severlerin beğenisine sunuluyor.
Yerli araba düşü TOGG ile gerçeğe dönüşüyor
Öte yandan, ortadan geçen yıllara karşın Türkiye’nin ve Türk beşerinin yerli araba isteği hiç dinmedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önderliğinde kurulan Türkiye’nin Arabası Teşebbüs Kümesi’nin (TOGG) çalışmalarıyla bugün yine gerçeğe dönüştürülüyor.
Bursa Gebze’de üretim süreci devam eden C-SUV segmentinteki yüzde 100 elektrikli ve otonom sürüş özellikli arabanın 2022’nin son çeyreğinde seri üretime geçmesi bekleniyor.
Memurlar
