Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016’daki hain darbe teşebbüsünün akabinde birçok devletnin o dönemki devlet lideri ve bakanları ile memleketler arası örgütlerin yetkilileri, Türkiye’deki demokratik sürecin ve seçilmiş hükümetin yanında yer aldı, darbe teşebbüsünü kınadı.
FETÖ’nün 4 yıl evvelki hain darbe teşebbüsüne, kimi devletler birinci reaksiyonunu dışişleri bakanlıklarından yapılan yazılı açıklamalarla, kimileri ise önderlerin ve bakanların Türk yetkilileri arayarak verdiği destek bildirileriyle lisana getirdi.
Hain darbe teşebbüsünden 3 gün sonra Türkiye’ye birinci resmi ziyaret Gürcistan’dan yapılırken, daha sonra Amerika, Avrupa ve Asya’dan kimi devletler desteklerini bildirmek üzere temsilci gönderdi.
Türkiye’ye birinci destek iletisi, Bosna Hersek’ten geldi
Bosna Hersek, Türkiye’deki demokratik sürece ve seçilmiş hükümete destek iletisini en üst seviyede birinci ileten memleket oldu.
O periyot Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Lideri Bakir İzetbegovic, yaşananların darbe teşebbüsü olduğunun anlaşılmasından kısa müddet sonra Türkiye’deki seçilmiş hükümeti, demokrasiyi ve “dost ülke”nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı sonuna kadar desteklediklerini bildirdi.
Hain darbe teşebbüsünden sonraki birinci 3 gün Türkiye’ye üst seviye ziyaret yapılmadı. Ama 19 Temmuz 2016’da devlete birinci gelen, o periyot Gürcistan’ın başbakanı olan Giorgi Kvirikashvili oldu.
Türkiye’ye 15 Temmuz’dan sonra devlet yöneticisi seviyesindeki birinci resmi ziyaret ise Kazakistan’dan geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, o devir Kazakistan Cumhurbaşkanı olan Nursultan Nazarbayev’i, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resmi merasimle karşıladı.
Avrupa devletleri kınamayla yetinirken, AB kurumları Türkiye’yi ziyaret etti
Orta Şark devletlerinden Bahreyn, Filistin, Katar, Irak ve İran’dan üst seviye temsilciler, Türkiye’yi ziyaret etti.
Avrupalı memleketler yalnızca kınama bildirisi iletmekle yetinip, darbe teşebbüsünün akabinde çok uzun müddet Türkiye’ye gelmekten imtina etti.
Milletlerarası örgütlerden Avrupa Kurulu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (AGİTPA), Birleşmiş Milletler ile İslam Dünyası Sivil Topluluk Kuruluşları Birliği’nin (İDSB) lider ve temsilcileri, teşebbüsün akabinde Ankara’ya ziyarette bulundu.
ABD’nin “destek” açıklaması gecikti
ABD’den, Türkiye’deki seçilmiş hükümete destek açıklaması ise 15 Temmuz gecesinde hadiseler devam ederken hükümet yetkililerinin, bunun bir darbe teşebbüsü olduğunu belirtmiş olmasına karşın yaklaşık 3 saat gecikmeli yapıldı.
Ankara’nın ABD idaresinden beklediği içerikte birinci açıklama, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hayatta olduğu ve darbecilerin elinde bulunmadığı anlaşıldıktan sonra yani darbenin başarısızlığa uğrayacağı zahir olmaya başladığında geldi.
FETÖ’nün darbe teşebbüsünün üzerinden yaklaşık 1,5 ay geçtikten sonra 24 Ağustos’ta devrin ABD Lider Yardımcısı Joe Biden, Türkiye’ye geldi. Biden’ın Ankara’daki temaslarında en değerli gündem hususu ise FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in iadesi oldu.
Erdoğan ile ortak basın içtiması düzenleyen Biden, gecikmeli ziyaretiyle ilgili özür dileyerek, “Keşke daha evvel buraya gelebilseydim.” sözünü kullandı.
Önderler, Erdoğan’ı arayarak desteğini lisana getirdi
15 Temmuz’un akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayan birinci yabancı devlet başkanı ise Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin oldu. Darbe teşebbüsünden 1 gün sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı telefonla arayan Putin, Türkiye’ye ve Türk halkına “geçmiş olsun” dileklerini iletti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 19 Temmuz’da da devrin ABD Lideri Barack Obama ile telefonda görüştü. Görüşmede, Obama, Türkiye’de demokratik bir formda seçilmiş hükümeti şiddet kullanarak yıkmayı hedefleyen darbe teşebbüsünü kınadıklarını ve Türkiye’de demokrasiyi desteklediklerini tabir etti.
Erdoğan’ın telefon görüşmesi yaptığı yetkililer arasında Suudi Arabistan Hükümdarı Selman bin Abdülaziz, devrin Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Almanya Başbakanı Angela Merkel, NATO Umumî Sekreteri Jens Stoltenberg de mahal aldı.
Darbe teşebbüsü önünde devrin Başbakanı Binali Yıldırım’ı ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu arayan çok sayıda devletin başbakanı ve milletlerarası örgüt yetkilileri de Türkiye’deki demokrasinin devamlılığına ve seçilmiş hükümete güçlü destek beyanında bulundu.
Darbe teşebbüsünün akabinde Türkiye’ye birinci ziyaret Gürcistan’dan yapıldı
15 Temmuz’dan sonra Türkiye’ye Gürcistan’dan yapılan birinci ziyareti, o periyot hizmette bulunan şu isimlerin ziyaretleri izledi:
“Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Gjorge Ivanov, Bosna-Hersek Başkanlık Kurulu Üyesi Bakir İzetbegoviç, Irak Meclis Yöneticisi Selim El Cuburi, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, KKTC Başbakanı Hüseyin Özgürgün, Irak Kürt Bölgesel Idaresi Lideri Mesut Barzani, Pakistan Pencap Eyalet Başbakanı Şahbaz Şerif.”
Bu süreçte Türkiye’yi ziyaret edenler arasında İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Katar Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman bin Al Sani, Venezuela Dışişleri Bakanı Delcy Eloina Rodrigez Gomez ile Petrol ve Madencilik Bakanı Eulogio Del Pino, Moldova Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Avrupa ile Entegrasyon Bakanı Andrei Galbur, Estonya Dışişleri Bakanı ve Avrupa Kurulu Devir Lideri Marina Kaljurand, Romanya Dışişleri Bakanı Lazar Comanescu, Polonya Dışişleri Bakanı Witold Waszczykowski ile Pakistan Senatosu ve Ulusal Meclisi milletvekillerinden oluşan heyet de bölge aldı.
Başkaca, o periyot vazifede olan Bahreyn Hükümdarı Hamad bin İsa El Halife, ABD Yönetici Yardımcısı Joe Biden, Slovakya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Miroslav Lajcak, Filistin Dışişleri Bakanı Riad Al Malki, Litvanya Dışişleri Bakanı Linas Linkevicius, Macaristan Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, Hollanda Dışişleri Bakanı Bert Koenders, Katar Belediye ve Etraf Bakanı Muhammed bin Abdullah Al Rumaihi, ABD Genelkurmay Yöneticisi Joseph Dunford ile Katar Genelkurmay Yöneticisi Ghanim bin Shaheen Al Ghanim de Türkiye’yi ziyaret etti.
Memleketler arası örgütlerden destek
Darbe teşebbüsünün akabinde yayımladıkları iletilerle ve daha sonra Türkiye’ye yaptıkları ziyaretlerle FETÖ’nün darbe teşebbüsünün önünde olduklarını, birçok memleketler arası örgüt de lisana getirdi.
Milletlerarası örgütlerin o dönemki temsilcilerinden AB Avrupa Parlamentosu Dış Münasebetler Komitesi Yöneticisi Elmar Brok, Avrupa Dış Bağlar Kurulu Üyesi ve İsveç Eski Dışişleri Bakanı Carl Bildt, Avrupa Kurulu Umumi Sekreteri Thorbjorn Jagland, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) Lideri Pedro Agramunt, Avrupa Parlamentosu Yöneticisi Martin Schultz, AGİTPA Yöneticisi Christine Muttonen, Birleşmiş Milletler (BM) Umumi Sekreter Sekreter Yardımcısı Jeffrey Feltman, BM Mülteciler Yüksek Komiseri Flippo Grandi, Türk Kurulu Umum Sekreteri Ramil Hasanov Türkiye’yi ziyaret etti.
Memurlar
