Ahmet Meşhur’un yazısı;
Misyonda Yükselme Yönetmeliği sonrası birinci imtihansız atamalar ve düşündürdükleri
1999 yılı öncesinde istisnalar dışında vazifede yükselme imtihanı yoktu ve kurumlar istediklerini şef, uzman yahut şube müdürü yapıyordu. Sanki ne oldu da vazifede yükselme imtihanı icat oldu? Bu yazımızda hem süreci açıklayacak hem de işlenen birinci vukuatı açıklamaya çalışacağız.
Misyonda yükselme düzenlemesinden evvel durum nasıldı?
Son periyotlarda hem basına yansıyanlar hem etik konsey kararlarında yer alanlar hem de Sayıştay raporlarında göze çarpanlar dikkate alındığında misyonda yükselme atamalarında yaşanan meseleler olduğu tartışmasız bir gerçektir. Bunun yegane sebebi de imtihansız atamalar için hala kapı aralıklarının varlığıdır. Yani kapı aralığı bırakıp ta insanları tercihte bulunmaya zorlarsanız tercihlerin nasıl şekillendiğini bilmek için herhalde müneccim olmaya gerek yoktur.
Sanki, misyonda yükselme yönetmelikleri yokken durum nasıldı? Vazifede yükselme yönetmeliklerinin varlığında yapılanları gördükten sonra olmadığı anları varsayım etmek hiçte güç değildir.
Bu çerçevede, misyonda yükselme yönetmeliklerinin olmadığı 1999 yılı öncesinde çok istisnai durumlar haricinde kamu kurum ve kuruluşlarında misyonda yükselme büsbütün amirlerin takdirinde olan bir durumdu. Hal bu türlü olunca yükselme için büyük oranda efor harcamanın bir ehemmiyeti yoktu. Yükselmek için çalışkan ve işi bilmenin yanında ayrıca saiklere de muhtaçlık vardı. Bu durumun kamu kurumlarını nasıl bir çıkmaza sürüklediğini anlatmaya gerek yoktur diye düşünüyoruz. Açık konuşmak gerekirse yükselmede siyaset bir numaralı belirleyici haldeydi. Hele hele mahalli yönetimlerde yaşananlar tam manada ibretlikti ve her lider değişikliğinde yapılan jet atamalar adeta rutin hale gelmişti. Bu durum, her bölümce kanıksandığı için “elle gelen düğün bayram” tabiri lisanlara pelesenk olmuştu.
Yağma sisteminden imtihanla vazifede yükselme sürecine nasıl gelinmişti?
Devrin cumhurbaşkanı tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Bülent Ecevit’in kurduğu azınlık hükümeti, 11 Ocak 1999 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak, 17 Ocak 1999 tarihinde de TBMM’den güvenoyu alarak işe başlamıştı. Ecevit daha sonra 1999 genel seçiminde TBMM’de 136 milletvekili ile temsil edilmeye hak kazanınca tekrar hükümet kurma vazifesini almış ve oluşturduğu koalisyon hükümetini 2002 yılına kadar sürdürmüştü.
İşte Vazifede Yükselme Yönetmeliği azınlık hükümeti devrinde “Devlet Memurlarının Misyonda Yükselme Temellerine Dair Genel Yönetmelik” ismi ile 18/4/1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Daha sonra ismine unvan değişikliği de eklendi.
Periyodun Başbakanlık Müsteşarı olan Ahmet Şağar, geçmiş yıllarda Devlet İşçi Lideri olarak misyon yaptığı için işçi mevzuatına da haliyle aşinalığı vardı. Ayrıyeten, vazifede yükselme gibisi bir uygulamanın T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü’nde uygulanmasının yanında koalisyon hükümetinin varlığı da kamu kurumlarında yükselmenin belli kurallara bağlanmasını kaçınılmaz hale getirmişti. Zira, çok kesimli koalisyon hükümetlerinde ister istemez her ortak kendi yandaşlarını taltif yarışına girmektedir. İşte misyonda yükselme yönetmeliğinin çıkışındaki temel sebeplerin başında ortakların yandaş taltifine objektif kriterler getirilerek fren koymaktı.
Geçiş kararları ya da kapları doldurma periyodu
Fakat, ortakların yandaş taltif yarışı kısmen durdurulabilmişti. Kısmen durdurulabildi dememizin sebebi ise 1999 yılında yürürlüğe giren Devlet Memurlarının Misyonda Yükselme Asıllarına Dair Genel Yönetmelik’in süreksiz 1’inci unsuru ile 6 aylık geçiş devri öngörülmesiydi.
Buna nazaran; kurumlar bu yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içerisinde çıkarmaları gereken kurumsal düzenlemeleri içeren yönetmeliklerini çıkaracaklar, bu hususa ait olarak kurumlarca çıkarılmış bulunan yönetmelikler ise Devlet İşçi Başkanlığı’nın olumlu görüşü alınarak 6 ay içerisinde bu yönetmeliğe uygun hale getirilecekti. Bu mühlet içinde de mevcut kararların uygulanmasına devam olunacaktı.
Yönetmeliği’nin süreksiz 1’inci unsuru ile sağlanan 6 aylık geçiş devrinde adeta “yel eserken harman savrulur” mucibince amel edilerek yükseltilmesi düşünülen ne kadar yandaş, tanıdık vb. kişi varsa hepsi hiçbir imtihana tabi olmadan yükseltildi. Yani su akarken kaplar doldurulmuş adeta suyun boşa akmasına mani olunmuştu.
Devrin DPB Lideri da sekreterinin yükseltilmesini unutmamıştı
Altı aylık geçiş süreci adeta imtihansız yükselmenin tepe yaptığı periyot olmuştur. Zira, geçiş süreci sonrasında imtihansız atama kapanıyordu. İşte bu atmosferde sabahtan akşama kadar yöneticilerin kaprislerini çeken sekreterlerde unutulmadı.
Malum sekreterler ya da yönetici asistanları, yöneticilerle en fazla muhatap olan ve yöneticilerin en fazla kahrını çeken bireylerdir. Elbette istisnalar dışında bunun karşılığını da yöneticilerinin cömert ve adil (!) tavırlarıyla vakit içinde ziyadesiyle aldıklarına cümle alem şahit olmuştur. Çünkü yönetici kahrı çekmek o denli kolay katlanılır şeyler değildir.
İşte değerli okuyucular, periyodun Devlet İşçi Lideri da doğal olarak sekreterini unutmadı. Kamu kurumlarında 6 aylık geçiş furyasında eş, dost, akraba, sekreter, yönetici asistanı birer birer imtihansız olarak yönetici takımlarına atanırken DPB Lideri da sekreterini asaleten şube müdürü yapmıştı. Çalışanlar, bilhassa de meslek uzmanlar biraz reaksiyon verse de arı vızıltısından öte fonksiyon göremediler.
Şube müdürü olarak atanan sekreter hanım motamot sekreterliğine devam etti. Çünkü ayrıca bir niteliği olmadığı için en doğrusu sekreterliğe devam etmesiydi. Hafazanallah rastgele bir ünitenin başına verilseydi işler hem çıkmaza girecek hem de ünitenin işleri aksayabilecekti. Lider hem şube müdürlüğü verip hem de iş icat edecek değildi ya.
Bazılarınızın liyakatsiz atamalardan hangi kurumun işleri aksamıştır ki dediğinizi duyar gibiyim. Siz haklı olsanız da biz yeniden de hüsnü zannımızı koruma edelim.
Maalesef o periyotta Kamu Vazifelileri Etik Şurası da olmadığı için şikayet edilecek bir merci de yoktu. Ayrıyeten, her şey mevzuata da uygundu.
Anlattıklarım latife üzere değil mi? Lakin, latife değil ve gerçeğin ta kendisi. İsteyen devrin Başbakanlık Müsteşarı olan ve hala de TOBB Başkanlık Danışmanlığı yapan Ahmet Şağar’a anlattıklarımın doğruluğunu teyit ettirebilir. O yüzden kimse ümidini yitirmesin. Demek ki beterin beteri varmış. Ne yapmamız gerektiğini söylemek gerekirse, kapılarda hiçbir aralık bırakmadan sona kadar imtihansız atama yolunu kapatalım. Kapatalım ki bizlere yazacak bir şeyler çıkmasın.
Memurlar
