Gemicilerin bir başka beklentisi de 2008 yılında kaldırılan ‘yıpranma hakkı’nın tekrar getirilmesi. Denizcilere Nijerya’da yaşanan olayı ve mesleksel beklentilerini sorduk:
Ordu Fatsa Denizcilik Mezunları Derneği Lideri Harun Akbaş: Denizcilerin yıprandığını ispatlamaya bile gerek yok
Olayın yaşandığı bölge, korsanların bilhassa 2020 yılında faaliyetlerini artırdığı bir bölge. Bunlar daha evvelden yoğunlukla Somali tarafındaydı. Son vakitlerde Gine Körfezi’ne kaydı. Aden Körfezi’nden geçerken savaş gemileri konvoylar eşliğinde sizi geçiriyor. Hem de bölgenin öncesinde siz silahlı güvenlik alıyorsunuz. Lakin son olayın yaşandığı bölgede bu türlü bir durum kelam konusu değil. Bu bölgeye gidildiğinde limana belirli bir milde, ülkenin askeri karşılıyor. Eskort botla limana götürüyor. Limanda silahlı güvenlik veriyor. Sonrasında tekrar tıpkı bot sizi belirli bir uzaklığa kadar çıkarıyor. Bu ara bıçak üzere keskin bir alan değil. Oradan sonra bir öbür ülkenin karasularına giriyorsunuz. Ondan sonra da korsanlar etkin olabiliyorlar. Aden Körfezi’nde nasıl bir tahlil bulunduysa tekrar birebir tahlil bulunabilir. Yaşananlar ortada.
Cumhurbaşkanı’mızdan denizcilerin yıpranma hissesinin geri verilmesini istiyoruz. Korsanla uğraşımız, limanlarda uğraştığımız her bir limanın farklı koşulları var. Süratli gemiler, süratli liman operasyonları, makus hava koşulları, bir iklimden bir iklime çok süratli geçişler üzere o kadar çok husus var ki. Denizcilerin yıprandığını ispatlamaya gerek yok.
Türk Uzakyol Gemi Kaptanları Derneği Lideri Arif Bostan: Korsanlarla, 10 metrelik dalgalarla boğuşuyoruz
Somali-Aden Körfezi ve Hint okyanusu tarafında çok görülürken artık Batı Afrika’ya kaydı. Gemi hızlı bir gemi, o gemiye yetişen bot ondan daha hızlı olması gerekiyor. Soru işaretleri var. Ben beş parasızım silahı nereden buluyorum, o botu o kadar açığa götürecek yakıtı nereden buluyorum. Bunları birileri destekliyor. Geride bir el var fakat o elin ismini ben koyamıyorum. Siz ne kadar kilit vurursanız vurun, hırsız başa koyduysa o kilidi açacaktır.
Korsan saldırısına açığız, denizdeki tabiat kurallarına açığız. Ailemizden uzak, günlerce uyuyamadığımız, taze meyve-sebze bulamadığımız, kar-yağmur-tipi durmadığımız bir ortamda çalışan biz denizcilerin yıpranma hakkı 2008 yılında elimizden alındı. Biz lodos olduğunda, sert bir deniz olduğunda 10 metre dalgayı görüyoruz. Denizcilik denince insanların aklına beyaz elbise, şapka falan geliyor. Bunlar işin öykü kısmı. Gerçekte biz hayatını tabiatla uğraşıyla kazanan insanlarız. Bu birinci gemiden beri böyleydi. Yıpranma katiyen denizcilerin hakkıdır ve verilmelidir.
İTÜ Denizcilik Fakültesi Mezunları Toplumsal Yardım Vakfı Lideri İlker Meşe: Haydutlukların ardında kimler var onlara bakılmalı
Aden Körfezi’ndeki üzere bir güvenlik ortamının ivedilikle bu bölgelerde alınmasında yarar var. Kısa vadede tahlil olarak bu gözüküyor. Ancak sonrasında büyük resme bakmamız lazım. Nasıl silahlanıyorlar, eğitiliyorlar, organize oluyorlar? Devletler bu işin içinde mi? Bu sorulara karşılık verilmesi için önemli bir çalışma gerekiyor.
Kaçırmak için karar verilen geminin bence fazla talihi yok. Korunmasız gemileri seçiyorlar. Okuduklarımıza nazaran yakıt ikmali için bir yakıt tankeri ayarlandığı söyleniyor. Tahminen 100 mil yerine 250 mil açıktan geçselerdi, hız teknesi yakıt ikmali yapsa bile menzilinin dışına çıkması kelam konusu olabilirdi. Bu periyotta, korsanlığın anlaşılır olması mümkün değil. Büyük fotoğraf kıymetli. Buradan kim çıkarlı çıkıyor bunu iyi incelemek lazım. Bizim için daha evvel verilen yıpranma hissesinin neden geri alındığını anlamak mümkün değil. Zati Türk bayraklı gemi sayısı çok azaldı. Korkarım yakında yıpranma hakkı isteyecek gemi adamımız da kalmayacak.
TMMOB Gemi Makinaları İşletme Mühendisleri Odası Lideri Feramuz Aşkın: Denizcilik örgütleri devreye girmeli
Bu bölgelerde muhafaza hedefli yapılması gerekenlerden birincisi ‘açık seyir’ yapılması. İkincisi ise gemilere silahlı muhafız alınması. Haydutlar güvenlik olan gemilere yaklaşmıyorlar. Bunun dışında hami olarak yapılacak bir şey yok. Bu bölgelerde Memleketler arası Denizcilik Örgütünün ve BM’nin devreye girmesi lazım. Orada bir gemi bulundurulursa ya da oradaki ülkelere dayanak verilip ülkenin karasularında bir destroyer ya da kruvazör konuşlandırılabilirse caydırıcı olabilir. Bu halde terörizme prim tanınıyor bir yerde.
Her mesleğin kendine mahsus zorlukları var lakin bence denizcilik dünyanın en sıkıntı mesleği. Bu beşerler mesleğini büyük fedakarlıklarla yapıyorlar. Dünya ticaretinin yüzde 90’ından fazlasının deniz yoluyla yapılıyor. Yıpranma hakkının bir an önce yasalaşması lazım. Denizcilerin bu haktan yararlanabilmesi için Türk sahipli ve Türk bayraklı gemilerde çalışması lazım. Maalesef, son yıllarda Türk bayraklı gemilerden çeşitli sebeplerden ötürü çıkış var. İncelediğimiz vakit bu haktan yararlanacak çok da fazla gemi insanı kalmadı. Tekrar de dünya denizlerinde yaklaşık 30-35 bin tane Türk deniz işçisi çalışıyor. Bunların yabancı şirkette de olsa yeniden bu haktan faydalanabilmesini sağlayacak yasanın hazırlanması gerekiyor.
OSMAN ÇOBANOĞLU
Memurlar
