İşte Nedim Şener’in yazısı;
Artık herkes görüyor ki Ayasofya’nın ibadete açılması önünde tüzel açıdan hiçbir köstek yok. “Batı’da İslamafobiyi arttırır”, “Cuma cami olsun, pazar kilise” diyen aklı evveller de var, Ayasofya’nın ibadete açılmasını Kudüs’teki Mescid-i Aksa ve Garp devletlerindeki camilerin durumu ile kıyaslayan da…
Görünen o ki, Danıştay’ın 3 Temmuz tarihinde Ayasofya’nın müze yapılmasına dair 1934 tarihli Bakanlar Şurası kararının iptaliyle ilgili kararından sonra süreçler hızlanacak.
Kimi hukukçulara nazaran bu kararın sonucu ne olursa olsun, bir Bakanlar Şurası kararı öteki bir Bakanlar Heyeti kararı ile kaldırılabileceği için Danıştay’ın aleyhte kararı da hukuken bağlayıcı değil. Buna rağmen, Danıştay’ın iptal cephesinde kararı, Ayasofya’nın ibadete açılması konusunda Türkiye’nin elini memleketler arası meydanda güçlendirecek. Kaçınılmaz olarak Yunanistan başta olmak üzere görünür devletler bunu milletlerarası meydanda tartışmaya açacaklar. Gelgelelim sonuç alamayacakları da kesin.
TARTIŞILAN FOTOĞRAFLAR
Tartışmanın hukuk ve siyaset dışında bir de inanç boyutu var. O da Ayasofya’nın duvar ve kubbelerinde bulunan ve 1453’te İstanbul fethedildiğinde üzerleri sıvalarla kapatılan fotoğraf, fresk ve mozaikler. Atatürk’ün 1931 yılında, üzerindeki sıvaların temizlenerek mozaiklerin ortaya çıkarılması için Amerikalı Bizans Enstitüsü’ne müsaade vermesiyle başlayan süreç, 1934 yılında müze ilan edilmesiyle sonuçlandı. Bu çalışma 1941 yılına kadar devam etti, ahir mozaikler gün ışığına çıkarıldı. Pekala 86 yıl sonra Ayasofya ibadete açılırsa, bu mozaikler ne olacak? Zira bir kısım kişiye nazaran ibadet edilen bölgede fotoğraf bulunması İslamiyet’e iyi değil. Bu mülahazadan ötürü birtakım insanlar de Ayasofya’daki mozaik ve fotoğraflar hakkındaki telaşlarını belirtiyorlar. Bu bahis açıldığında bana yöneltilen “Peki Ayasofya’daki mozaikler ne olacak?” sorusunu, şimdiki Diyanet İşleri Yöneticisi Ali Erbaş’a ve bir evvelki Diyanet İşleri Yöneticisi Mehmet Görmez’e sordum.
DİYANET İŞLERİ LIDERI ERBAŞ: ‘AÇILMASI BERHUDAR EDER’
Evvel Sayın Erbaş’ın Ayasofya’nın cami olarak ibadete açılması hakkındaki görüşlerini sordum, aldığım karşılık şu oldu: “Gelişmeleri yakinen biz de takip ediyoruz. Elbette Ayasofya’nın ibadete açılması çok mesrur eder. İnşallah açılır. Açılırsa Diyanet İşleri Başkanlığı olarak tüm camilerimizde olduğu üzere tekrar diyaneti hizmetlerimizi vereceğiz.”
Diyanet İşleri Yöneticisi Ali Erbaş’a “Ayasofya’daki mozaikler ve ibadet” konusunu sorduğumda verdiği karşılık şu oldu:
“Biliyorsunuz, Ayasofya’nın mülkiyet cihetinden tasarrufu Vakıflar Umum Müdüriyeti uhdesinde. Biz diyaneti hizmetlerle ilgileniyoruz. Lakin Ayasofya’da bulunan mozaik ve fotoğraflarla ilgili zatî görüşüm tarafına Diyanet İşleri Yüksek Şurası’nın kararı değerli olacaktır. Elbette oradaki tarihi ürünlerin korunması ve tarihi ürünlere zarar verecek bir durum olmaması kıymetli. Bu hususta yazılı müracaat yapıldığında, konsey bir karar açıklayacaktır.”
GÖRMEZ: ‘HİÇBİR SAKINCA YOK’
Tıpkı soruyu eski Diyanet İşleri Lideri Sayın Mehmet Görmez’e de sordum. Kendi hizmet devrinde Ayasofya’nın ibadete açılması konusunda çalışmalar yaptıklarını, birtakım hususları da tartıştıklarını anlatan Mehmet Görmez’in söylediklerini kısaltarak aktarayım: “Benim hizmet yaptığım periyotta açılmasını çok isterdim, şahsi olarak çok berhudar olurdum. Ancak olsun, kıymetli olan açılmasıdır. Ayasofya’nın cami olarak kullanılması konusunda Garp kaynaklı bir tartışma da yapılıyor. Ayasofya’yı kilise olarak görenler bile var. Meğer 1453’ten beri Ayasofya camidir. Cami olarak kullanılması da burayı ibadethane olarak inşa edenlere hürmettir. Şöyle anlatayım: Fatih İstanbul’u fethettiğinde buraya zarar vermemiş, bilakis kendisi de onların ibadethane olarak kullandığı tarafı kendisine ibadethane olarak görmüş, o yapıya da hürmet göstermiştir. Gidin Garp devletlerine, Osmanlı periyodundan kalan Mimar Sinan ürünleri dahil birçok ibadethane o kadar ahlaksızca hedefler için kullanılıyor ki… Ancak bizler Ayasofya’yı kendimize cami olarak belirleyerek onu hürmetimizi da göstermiş bir milletiz. Artık geleyim Ayasofya’daki mozaiklerin ibadete ket bir durum olup olmadığına… Evvel şunu söyleyeyim: Hiçbir ilmihal kitabında ‘Resim olan mahalde namaz kılınmaz’ diye bir ibare bulamazsınız, yalnızca mekruhtur, yani tercih edilmemesi istenir. Başkaca kıble cephesinde fotoğraflar olmadığı için ibadet etmeye bir beis yok.“
Yani, bana yöneltilen sorunun yanıtını aktarayım: Ayasofya’nın açılmasının önünde hiçbir türel pürüz olmadığı üzere, duvarlarındaki mozaik ve fotoğraflar de namaz kılmaya ve ibadete beis değil.
Memurlar
