Aralık ayında iki şirketin de farklı üretim modelleriyle Türkiye’ye gelmeye hazırlandığı basına yansımıştı. Bu şirketlerin akabinde Çin merkezli Tecno, TCL, Xiaomi ve Vivo üzere akıllı telefon üreticilerinin de Türkiye’de yatırım yapacağı ortaya çıktı. Çin merkezli telefon şirketlerinin bilhassa Türkiye’de üretim yapmayı seçmesinin gerisinde ABD ile yaşanılan ticaret savaşının da tesiri var.
Şimdilik bu durumdan en çok Çin teknoloji şirketi Huawei olumsuz etkileniyor. Öbür Çinli akıllı telefon şirketleri ise en berbatına hazırlanarak pazar çeşitliliğini artırmaya çalışıyor.
Öte yandan Türkiye’nin geçen yıl getirdiği ithalat uygulaması hasebiyle ucuz telefonların fiyatları artmıştı. O yüzden şirketlerin maksadı, Türkiye’de fiyat avantajını elde ederek rekabet edebilmek ve Türkiye’ye yakın pazarlarla ticaret olarak öne çıkıyor.
Bu şirketlerin üretim yapmak için neden Türkiye’yi tercih ettiğini, bu durumun telefon fiyatları ile dala tesirlerini ele aldık.
İthalat uygulaması ucuz telefon fiyatlarını yükseltti
Bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapmayı seçmesinin gerisinde yatan en büyük nedenlerden biri geçen yıl cep telefonu ithalatıyla ilgili yapılan değişiklik.
Buna nazaran ünite fiyatı 200 doların altında olan cep telefonlarına ithalatta nezaret uygulaması getirildi.
Böylelikle fiyatı 200 doların altında olan cep telefonları, Türkiye’ye giriş yaparken fiyatı 200 dolarmış üzere vergiye tabi tutuldu.
Daha ucuza vergilendirilmek isteyen şirketlerin nezaret dokümanı talebine müracaat yapması; lakin bunun için de şirketin açığa çıkarmak istemeyebileceği bilgilerini sunması gerekiyordu.
Nezaret uygulaması, ithal edilen bir malın gerçek bedeli üzerinden değil de yönetim tarafından belirlenen bedel üzerinden vergilendirilmesine deniyor.
Bu uygulamayla ucuz telefonların fiyatları yükseldi.
Lakin artık Samsung ve Oppo üzere şirketlerin Türkiye’de üretim yapmasının önünü açmak için cep telefonu üretiminde kullanılacak aksam ve modüllerin demonte halde ithal edilmesi bu uygulamadan 31 Ağustos’a kadar muaf tutuldu.
‘Bütün Android telefon üreticileri gelecek’
Bu yüzden teknoloji muharriri Erdi Özüağ’a nazaran Samsung ve Oppo’yu diğer şirketler de izleyecek.
Erdi Özüağ, Android işletim sistemiyle çalışan bütün akıllı telefon markalarının Türkiye’de üretime başlamasını bekliyor.
Özüağ, Samsung ve Oppo üzere şirketlerin Türkiye’de üretim yapmayı tercih etmelerinin nedenlerini şu halde sıralıyor:
Türkiye, ekonomik kaideler ne olursa olsun nüfusun, sosyolojik ve ekonomik etmenlerin tesiriyle telefon satışının yüksek olduğu bir ülke. Türkiye’de yıllık telefon satışı 10-13 milyon ortasında değişiyor. Türkiye, canlı ve cezbedici bir pazar.
Türkiye’nin geçen yıl mayıs ayında getirdiği ithalatta nezaret uygulamasıyla fiyatlar yükseldi. Firmalar rekabet edebilmek için bunu aşmaya çalışınca tahlil olarak yerli üretim ortaya çıktı.
TL’nin dolar karşısındaki performansı hasebiyle üretim maliyetleri azaldı.
Türkiye’de üretilen bir aygıtı, pazar potansiyeli olan öbür ülkelere satmak daha kolay. Türkiye, Gümrük Birliği üyesi; münasebetiyle Avrupa’ya eser sevkiyatı ticaret savaşı münasebetiyle Çin’den daha kolay. Şimdi doygunluğa ulaşmamış, bu teknolojilere açık ve büyüme potansiyeli olan Balkan ülkeleri ve Türki cumhuriyetlere eser göndermek daha kolay.
5 bin lira altı aygıtlarda yüksek rekabet
Üretime birinci başlayan şirketlerin avantajlı bir pozisyon elde edebileceğini vurgulayan Özüağ, Türkiye telefon piyasasını 5 bin lira altı ve üstü aygıtlar olarak ikiye ayırıyor.
5 bin liranın üzerinde aygıt satabilen tek markanın Apple olduğunu vurgulayan Özüağ, 5 bin liradan daha az fiyata sahip aygıtlar ortasında büyük bir rekabet olduğunu, bilhassa Samsung ve Xioami üzere Çinli firmalar ortasında bir yarışın olduğunu söz ediyor.
Özüağ’a nazaran üretime evvel başlayan şirketler fiyat avantajı elde edebilir.
Örnek vermek gerekirse şayet söylenildiği üzere Türkiye’de birinci Oppo üretime başlarsa bu şirkete 700-800 liralık bir fiyat avantajı sağlayabilir.
Samsung, Atmaca Elektronik ile anlaştı
Bu şirketler, Türkiye’de yapacakları yatırıma yönelik farklı üretim modelleri seçti.
Akıllı telefon üretimini Türkiye’de gerçekleştirmek için ne kadarlık bir yatırım yapacakları ya da ne kadarlık bir istihdam sağlanacağına dair resmi bir açıklama ortada olmasa da basına yansıyan haberler var.
Dünya gazetesi, Samsung’un Atmaca Elektronik’le üretim konusunda aylar evvel mutabakat imzaladığı ve birinci yerli telefonların satışına birkaç hafta içinde başlanacağını duyurdu.
Güney Kore merkezli Samsung’un yerli cep telefonlarının üretimine Atmaca Elektronik’in Esenyurt’ta bulunan tesisinde haftalar evvel başladığı aktarıldı.
Almanya merkezli araştırma şirketi GfK’ye nazaran Türkiye akıllı telefon pazarında adet bazında yüzde 40,4’le en büyük hisse Samsung’a ilişkin.
Oppo fabrika kiraladı
Dünya gazetesinin bir öbür haberine nazaran Oppo ise Tadım’ın sahibi olan Tekinalp ailesiyle fabrika kiralamak için anlaştı.
50 milyon dolarlık bir yatırım yapacağı söylenen Oppo’nın kiraladığı fabrikanın bir yıldır boş durduğu ve birinci başta 1000 kişinin istihdam edileceği kaydedildi.
2018 yılı sonunda Türkiye’ye giren şirket, bir yılda pazar hissesini yüzde 8’e ulaştırmıştı.
Xiaomi, 20 milyon dolarlık yatırım yapacak
Bloomberg HT’nin haberine nazaran Xiaomi ise Türkiye’de üretime yaklaşık 20 milyon dolarlık yatırımla girecek.
İstanbul Avcılar’da bir fabrika kuracak olan Xiaomi birinci fazda 2 bin bireye istihdam sağlayacak, ikinci fazda ise kapasite artışına gidecek.
İkinci fazla birlikte yatırım ölçüsünün 30-40 milyon dolara ulaşması olması bekleniyor.
Tecno’nun ise Türkiye’de yerli üretim için 25 milyon dolardan fazla yatırım yapacağı aktarıldı.
‘Yetişmiş insan kaynağı açısından değerli olacak’
Taşınabilir Bağlantı Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Lideri Mustafa Kemal Turnacı, bu şirketlerin Türkiye’de üretim yapmaya başlamasının; tüketici, devlet ve dal açısından olumlu olduğunu aktarıyor:
“Alt segment eserlere daha kolay ulaşılabilecek ve fiyatlar daha uygun olacak. Devlete yansıması da olumlu. Her vergi artışından sonra kayıt dışı alanın beslendiğini görüyoruz; kesim için de bu da kıymetli.”
Taşınabilir telefon dalının yalnızca Türkiye’de değil bütün dünyada ithalata dayalı olduğunu aktaran Turnacı, Ortadoğu ve Rusya üzere pazarlara yakınlığı nedeniyle Türkiye’nin coğrafik avantajını daha iyi kullanması gerektiğini vurguluyor.
Turnacı’ya nazaran bu atılımın insan kaynağının yetişmesi açısından da olumlu sonuçları olacak:
“Dünyaca ünlü bu firmaların bizim yetişmiş insan kaynağımızı kıymetlendirecek olması, gelecek teknolojilerde kelam sahibi olmamız açısından kıymetli. Bu firmaların içinde yetişen Türk mühendisleri, Türk yazılımcıları, yarın süratli gelişen teknolojilerde sürprizlerle bizi karşılayabilir.”
BBC Türkçe
Memurlar
