Ahmet Meşhur’un yazısı;
Toplu kontrat mi yoksa maaş rekoru denemesi mi?
Bugünlerde belediyeler, adeta birbirleriyle yarışırcasına toplu kontratlarda rekor denemeleri yapmaktadır. Elbette çalışanlara imkanlar ölçüsünde azami ödeme yapılmalıdır. Lakin, binlerce kişinin işsiz kaldığı bir ortamda bu ödemelerin de bir ölçüsü ve standardı olması gerekmez mi? Kamu kaynaklarıyla maaşlarda rekor denemesi yapmak bu kadar kolay olmamalıdır. Gelin görün ki bu işin ne bir otoritesi var ne de hesap soranı. Adeta kim ne verirse ben bir fazlasını vereceğim mantığı tekrar hortladı. Aslında bayağıda tuttu.
Sonuçta ne mi oldu? Bir tarafta en düşük fiyatı 5.000 TL olan paklık personeli, öbür yanda ise daha düşük fiyat alan ancak daha yüksek eğitimli memur ve kontratlı işçi. Bu ortamda fiyat adaleti sağlamak mümkün değildir. Bir de aldığın maaşa nazaran konuş mantığı yerleşirse bu kurumlarda çalışma barışı sağlanamaz.
Sonuçta ne mi demek istiyoruz? Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu hususta norm ve standart birliği sağlamak için gerekli çalışma yapması gerekmektedir. Nasıl ki genel bütçe kapsamındaki toplu mukavelelerde kamu patron sendikaları vasıtasıyla kısmen de olsa standart birliği sağlanarak kurumlar ortası fiyat dengesizliğinin önüne geçilmiştir, tıpkı düzenlemenin mahalli yönetimler için de yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde sorumsuz belediye liderlerinin toplu kontrat ismi altında maaşlarda rekor denemelerinin faturasını ülke olarak ödemek zorunda kalırız.
Aile yardımı ödeneğinde kamu kurumlarının başları karışık
İşsizlik ödeneği alanların aile yardımı alıp alamayacağı konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı ile (Mülga) Devlet İşçi Başkanlığı farklı düşünüyor. Sanki hangi görüş doğruya yakın ya da kurumlar nasıl hareket edecekler?
Mevzuatta neler yer alıyor yahut bahis hakikaten karışık mı?
657 sayılı Kanun’un aile yardımı ödeneğini düzenleyen 202’nci unsurunda; “Evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne biçimde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan yahut rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından herbiri için de 250 gösterge sayısının (72’nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş kümesinde yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek ölçü üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi yahut toplu kontrat gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız ortadaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge sayılarını 3 katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir” kararına yer verilmiştir.
Ayrıyeten, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun “İşsizlik sigortası ile ilgili tanımlar” başlıklı 47’nci hususunun (h) bendine nazaran “İşsizlik ödeneği: Sigortalı işsizlere bu kanunda belirtilen müddet ve ölçüde yapılan nakdî ödeme” olarak tanımlanmış olup, anılan ödeneğin işsiz olan ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kararları uyarınca işsizlik ödeneği almaya müstehak olan bireylere vadeli yapılan bir ödemeyi söz ettiği anlaşılmaktadır.
Bu çerçevede, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202’nci unsurundaki aile yardımı ödeneği ile ilgili olarak Bütçe ve Mali Denetim Genel Müdürlüğü tarafından Yüksek Tahsil Kredi ve Yurtlar Kurumu Denizli Bölge Müdürlüğü’ne verilen 17/04/2008 tarihli ve B.07.0.BMK.021.115530-57-4989 sayılı görüşte özetle; 657 sayılı Kanun’un “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202’nci hususu gereği, rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık alanlar için aile yardımı ödeneği verilmesine imkan bulunmadığı, 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’na ekli IV sayılı cetvelde Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nün Toplumsal Güvenlik Kurumları ortasında sayıldığı, bu nedenle Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nden işsizlik ödeneği almakta olanlar için aile yardımı ödeneği verilmesine imkan olmadığı belirtilmiştir.
Fakat birebir mevzuda (Mülga) Devlet İşçi Başkanlığı aksi tarafta görüş belirtmiştir. Devlet İşçi Başkanlığı’nın internet sitesinin görüşler kısmında yer alan 18/11/2013 tarihli ve 17743 sayılı görüşünde ise özetle; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda, işsizlik ödeneğinin süreksiz müddetli yapılan bir ödeme ögesi olması ve mevzuatımızda aylık olarak tanımlanmaması sebebiyle Devlet memuru statüsünde çalışan çalışanın işsizlik ödeneği alan eşi için 657 sayılı Kanun’un 202’nci unsuru uyarınca aile yardımı ödeneği almasında bir sakınca olmadığı belirtilmiştir.
Her iki görüş taban tabana zıt olması nedeniyle bahis tekrar SGK tarafından Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Denetim Genel Müdürlüğüne sorulmuş ve alınan 24/09/2014 tarihli ve 64314391-170.04-(l 15530-169)- 166 8233 sayılı görüş yazısında; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanun çerçevesinde yapılan işsizlik ödeneği ödemesinin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 202’nci unsurunda belirtilen “herhangi bir toplumsal güvenlik kuruluşundan aylık alma” kapsamında kıymetlendirilmesi ve Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nden işsizlik ödeneği almakta olan eş için aile yardımı ödeneği verilmesine imkan bulunmadığı belirtilmiştir.
Her iki görüş incelendiğinde (Mülga) Devlet İşçi Başkanlığı’nın vermiş olduğu görüşün daha sağlıklı olduğu görülmektedir. İşsizlik ödeneğinin mahiyeti incelendiğinde bu ödemenin İş Kanunu kararları çerçevesinde çalışanlardan belli koşullarda işten ayrılanlara verilen bir ödeme olduğu ve bu ödemenin bir aylık olmadığı görülmektedir. Ayrıyeten, bu ödemede her ne formda olursa olsun menfaat karşılığı çalışma da kelam konusu değildir. Yeniden bu ödeme rastgele bir toplumsal güvenlik kuruluşundan alınan aylık kapsamında da değildir. Hal bu türlü iken Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gereğince inceleme yapmadan görüş oluşturduğu anlaşılmaktadır.
Görüleceği üzere ortada iki farklı görüş bulunmaktadır. Burada kamu kurumlarının bu iki görüş karşısında nasıl bir konum alacağı ise ehemmiyet arz etmektedir.
Kamu kurumları nasıl hareket etmelidir?
Taban tabana zıt iki görüş karşısında kamu kurumlarının uygulamak için seçtikleri görüşün nasıl bir sonuç doğuracağını açıklamamız gerekiyor. Öncelikle her iki görüşü de uygulayan kurumların sorumluluğu bulunmamaktadır. Lakin, Devlet İşçi Başkanlığı görüşünü uygulayan kurumlara Sayıştay tarafından yapılan incelemede tazmin kararı verilebilir ve büyük olasılıkla da uygulama birliğini Sayıştay Başkanlığı’nın yaklaşımı belirleyecektir. Bize nazaran DPB’nin görüşü sağlam temellere dayandığı için Sayıştay Başkanlığı’nın tazmin kararı vermeyeceğini düşünüyoruz.
Hal bu türlü iken kamu kurumları yöneticilerinin risk oluşturan DPB görüşünü uygulamayacaklarını düşünüyor ve bunun için de kimseyi kınayamıyoruz. Elbette idarecilerin riskli bahislerdeki yaklaşımlarını bilmek için müneccim olmaya gerek yoktur.
Sonuç olarak, kamu kurumlarındaki idarecilerin memurlarla karşı karşıya kalmalarının önüne görüş veren kurumlar geçecektir. Memurlar haklı olarak kendi lehlerine olan DPB görüşünün uygulanmasını, yönetimciler ise riski olmayan Hazine ve Maliye Bakanlığı görüşünü uygulamak isteyecektir. Sayıştay Başkanlığı’nın son karar vermesinden evvel her iki kurumun bir ortaya gelerek verilen görüşleri masaya yatırması ve makul olan görüşte görüş birliğine varması gerekmektedir. Hakikaten vakit içerisinde bu cins görüşler masaya yatırılmakta ve bir kurumun görüşü üzerinde fikir birliğine varılmaktadır. İşsizlik ödeneği olduğu surece bu tıp sıkıntıların olacağı düşünüldüğünde kamu kurumlarını rahatlatacak adımların atılması ilgili kurumlar açısından bir borçtur diye düşünüyoruz.
Memurlar
