Sabah Gazetesi’nden Mevlüt Tezel, marketlerde yaşanan fiyat artışlarını, hükümüte yönelik bir darbe aksiyonu olarak pahalandıran bir yorumcunun yorumundan bahsetti ve toplumsal medyada konuşulanları yazısında yer verdi.
Tezel, yazısının ilgili kısmı:
Twitter’da bir vatandaş, yabancı ortaklı ve yerli birtakım market zincirlerinin ismini alt alta sıralayıp “Şu an hükümete ekonomik darbe yapıyorlar” diye yazdı. Ve bu tweet, paylaşım rekoru kırdı. Vatandaşın bu tweet’e yaptığı yorumlar ise düşündürücüydü. İşte onlardan kimileri:
¦ “(X) markette 1 litrelik günlük süt 3.95 liradan bir günde 5.25 lira oldu. Bu keyfilik, başına nazaran çok artırım neye dayandırılır? Neden kontrol yok?”
¦ “Kusura bakmayın lakin çok iyi yapıyorlar. Ben mi denetleyeceğim bunları? Neden kontrol yok? 1 yılda yalnızca sıvı yağ yüzde 100 artırım yedi. Yoksulun alım gücü düştü…”
¦ “Bazı marketlerde yağın fiyatı 64 lira, bizim markette 72 lira. Kim denetleyecek bunları?”
¦ “Üç günde bir etiket değiştiriyorlar!”
¦ “Pandeminin başından beri sömürdüler.”
¦ “Yabancı market zincirlerine karşı yerli sermaye marketler destekleniyordu fakat onlar da yabancılar üzere davranmaya başladı.”
¦ “Borsada en büyük süreç hacimli ve karı en yüksek şirketlerden bunlar (marketler). Gıdayı bu şirketlerin denetim etmesi çok sakıncalı. Katiyetle devlet denetim etmeli.”
¦ “Düşünün Türkiye’de operasyon yapmak isteyen mihraklar, ana gereksinim hususlarını stoklamak ve fahiş fiyatlarla satmak suretiyle halkı canından bezdirir ise, seçmen üzerinde tesir oluşturabilir. Bunu yapmak için organize olmak ve para gücü kafidir.”
MONOPOLLEŞME TEHLİKESİ
Doğrusu yorumların kimileri Ticaret Bakanlığı, Rekabet Konseyi, Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi için ihbar niteliğinde. ‘Elektriğe, doğal gaza, oto yollara vs. artırım yapılıyorsa marketlerdeki eserler de zamlanır’ diyenleriniz olabilir. ‘Kuraklık ayçiçekleri kavurdu, yağın fiyatının artması normal’ diye düşünebilirsiniz. Kimi eserlerde yüzde 100’lük artırımları ne kuraklık, ne döviz artışı, ne de enflasyonla açıklayabilirsiniz.
Marketlerde birçok eser dövizdeki dalgalanmalardan etkilenmemesine karşın güya etkileniyormuş üzere ekstra artırımlı satılıyor. Çiftçi eserine maliyetin altında fiyat sunulduğu için isyan ediyor lakin tarlada 1 liraya alınan eser, marketlerde 7-8 liraya satılıyor!
Market piyasasındaki olağandışı fiyat artışlarını denetleyecek, istikrar kuracak bir denetim düzeneği devreye sokulmalı.
Bir orta meyve-sebzedeki olağandışı fiyat artışına karşı belediyeler tanzim satışa başlamış ve marketler fiyat indirmek zorunda kalmıştı. Tanzim marketler devreye girmeli!
Marketlerin niyeti elbette darbe değil lakin o kadar güçlendiler ve monopol oldular ki, eseri tarladan kendileri alıyor ya da yurt dışından ihraç ediyorlar, kendi etiketleriyle paketliyorlar. Bu türlü olunca fiyatları da kendileri belirliyorlar. Marketler, pandemi birinci başladığında güya kendi ortalarında sözleşmiş üzere birebir anda büyük artırımlar yapmadılar mı?
Marketlerin eser yelpazeleri o kadar geniş ki, evvel bakkalları, monopol bayilerini, sonra plastikçiden, züccaciyeciye birçok küçük esnafı bitirdiler!
Kapitalizmin en tehlikeli virajı tekelleşmedir. Monopolleşen marketlerin vatandaşı sömürmesinin önüne geçilmeli.
Memurlar