Ahmet Meşhur’un köşe yazısı;
Belediyelerdeki kontratlı işçi, meseleler ve tahlil teklifleri
Bu köşede vakit zaman kontratlı çalışanın yaşadığı problemleri gündeme getiriyoruz. Bugünkü yazımızda biraz daha özele inerek belediyelerde çalışan kontratlı işçinin yaşadıkları problemleri ve tahlil tekliflerini açıklamaya çalışacağız.
Belediyelerde kontratlı işçi istihdamı
Uzun yıllar belediyelerde norm ve standart birliği bulunmamaktaydı. Hatta bu kurumlarda norm ve standart birliğinin olmamasından rahatsızlık dahi duyulmamıştı. Bunun sonucu olarak da belediyeler kamuya istihdam için bir basamak haline gelmişti. Daha açık söz etmek gerekirse kimi belediyeler kendilerinin açtıkları imtihanlar sonucunda istedikleri işçisi misyona başlatırlar, adaylık sonrasında da kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilirlerdi. Bu süreç adeta yol haline gelmişti. Daha sonra merkezi imtihan ve norm takım uygulamasıyla kısmen de olsa belediyelerde norm ve standart birliği sağlanmıştır.
İşte belediyelerdeki kontratlı işçi istihdamı sürecinin çıkışı da belediye liderlerinin keyfi işçi alma isteğinin bir sonucu olarak başlamıştır. Elbette 657 sayılı Kanun’un 4/B hususuna nazaran belediyelerde de kontratlı işçi istihdamı vardı. Lakin, 5393 sayılı Kanun’un 49’uncu hususu ile belediyelerdeki işçi istihdamı yaygınlık kazanmıştır.
Yaşanan süreçte belediyelerdeki istihdam siyaseti üzerinde çalışmak yahut mevzuat değişikliği yapmak birçok dengeyi etkileyen adeta mayınlı bir alana dönüşmüştür. Memur alımlarında kelamlı imtihan getirmek için verilen uğraş incelendiğinde ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır. Münasebetiyle bu alanda esaslı ve sürdürülebilir bir düzenleme yapmak kaçınılmaz hale gelmiş olmakla birlikte hayli da zorlaşmıştır.
Belediye Kanunu’na nazaran hangi unvanlarda kontratlı işçi çalıştırılabilir?
Belediye Kanunu’nun 49’uncu hususunda; Belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm takıma uygun olarak etraf, sıhhat, veterinerlik, teknik, hukuk, iktisat, bilişim ve bağlantı, planlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, kent ve bölge plancısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker üzere uzman ve teknik işçi yıllık mukavele ile çalıştırılabilmektedir.
Kontratlı işçi eliyle yürütülen hizmetlere ait boş takımlara ayrıyeten atama yapılamamaktadır. Bu çalışanın, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş takım unvanının gerektirdiği nitelikleri de taşımaları koşuldur.
Kontratlı işçiye ödenecek fiyat nasıl belirlenmektedir?
Kontratlı olarak istihdam edileceklere ödenecek net fiyat, kelam konusu takım unvanı için birinci derecenin birinci kademesi temel alınmak suretiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na nazaran tespit edilecek her türlü ödemeler toplamının net fiyatının yüzde 25 fazlasını geçmemek üzere belediye meclisi kararıyla belirlenmektedir. Genel kararlara nazaran birinci dereceden takım ihdas edilemeyen takım unvanları için ise o takım unvanından ihdası yapılmış en yüksek takım derecesinin birinci kademesi temel alınır ve yapılacak ödemenin azami meblağı üstte belirtilen adaba nazaran tespit olunur. Buna nazaran çalıştırılacak işçi için Etraf ve Şehircilik Bakanlığı unvanlar prestijiyle sınırlama getirebilmektedir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı yılda iki kere kontratlı işçiye ödenecek net fiyatların tavan meblağlarını açıklamaktadır. Gerçekten Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 09.01.2021 tarihli ve 3 No’lu Genelgesi ile kontratlı çalışana ödenecek net fiyat tavanları ile öteki ödemeler belirlenmiştir.
Belediyelerdeki kontratlı işçiye iş sonu tazminatı ödenmekte midir?
657 sayılı Kanun’un 4/B unsuruna nazaran çalıştırılan kontratlı işçiye hangi koşullarda iş sonu tazminatı ödeniyorsa bunlara da birebir halde ödeme yapılmaktadır.
Atamada imtihan yapma zaruriliği var mıdır?
Kontratlı çalışanın işe alınmasında imtihan mecburiliği yoktur. Gerçekten Belediye Kanunu’nda bu kanunla düzenlenmeyen konularda vize koşulu aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4’üncü hususunun (B) fıkrasına nazaran istihdam edilenler hakkındaki kararların uygulanacağı belirtilmiştir. Lakin, Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Asılların İmtihan koşulu başlıklı ek 2’nci hususunda; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49’uncu unsuru ve bu unsura yapılan atıflara istinaden istihdam edilecek kontratlı çalışanın hizmete alınmasında imtihanlara ait kararların uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Bu karar yeterince belediyelerdeki kontratlı işçi alımlarında KPSS kaidesi aranmadan işçi alımı mümkün olabilmektedir. Fakat, birçok belediyenin usulen de olsa kontratlı işçi alımını imtihanla yaptığı da görülmektedir.
Belediyelerdeki kontratlı işçi niye feryat ediyor?
Üstte yapmış olduğumuz açıklamalara bakıldığında olağan kaideler altında belediyelerdeki kontratlı işçinin feryat etmemesi gerekiyor. Fiyatları emsali işçiye nazaran yüksek, iş garantileri 657 sayılı Kanun’un 4/B hususuna nazaran çalıştırılan işçiyle birebir. Lakin, dertleri epey fazla.
Her şeyden evvel belediyeler siyasetin en hararetli olduğu yerlerdir. Bu nedenle bir belediye lideri devrinde ilansız ve imtihansız olarak işe alınan kontratlı işçi, periyodun belediye liderinin adamı damgasını yemektedir. Parti birebir kalsa dahi, belediye lideri değişikliğinde işe alınan kontratlı işçi diken üstünde durmaktadır. Bir de parti değişikliği olursa işler iyice karışmaktadır. Gelinen süreç belediyelerdeki kontratlı işçi uygulamasının ıstıraplarını bütün çıplaklığıyla ortaya çıkarmıştır.
Bilhassa yıl sonuna hakikat mukavelesinin uzatılıp uzatılmayacağına odaklanan çalışandan motivasyon beklemek mümkün değildir. Birde bunların evli ve çocuklarının olduğunu düşündüğümüzde psikolojinin konuta nasıl yansıdığını varın siz düşünün. Kaldı ki kontrat uzatımındaki keyfi tavırlar kontratlı işçi uygulamasının sakıncalarını iyice su yüzüne çıkarmıştır.
Ayrıyeten, bu işçilerin birtakım uygulamalara ve verilen yanlış talimatlara itiraz etmeleri problemlerini katlanarak arttırmaktadır. Ya talimatları yap ya da git ikilemi ortasında sıkışan işçi adeta buhrana girmektedir. Adeta işçi, kendi doğrularıyla dayatılan doğrular ortasında sıkışıp kalmaktadır. Bunların yanında bu işçilerin meslek planlarının olmayışı işi iyice zorlaştırmaktadır. İster özel, isterse kamu bölümü olsun işe başlayan her işçi kendine bir meslek planı çizer. Emekli olana kadar birebir işi yapmak üzere işe başlayan bir işçiye çok ender rastlanmaktadır. Bu türlü bir durum insan fıtratına da alışılmamıştır.
Sonuç olarak ilgili kurumların belediyelerdeki kontratlı işçi uygulamasını en kısa müddette masaya yatırması kaçınılmaz hale gelmiştir. Kontratlı işçi uygulamasında, işe alımdan kontrat feshine, vazifede yükselmeden vazife dışında zoraki çalıştırmaya ve mevzuata karşıt talimatı yapmam diyenlerin başına nelerin geldiğine kadar müzmin hale gelmiş sıkıntılar masaya yatırılmalıdır. Bütün problemler maalesef gelip kamu işçi istihdam stratejisinin olmamasında yatmaktadır. Ümit ederiz ki ne anlatmaya çalıştığımızı anlayan birileri çıkar.
Memurlar
