İngiliz gazetesi Financial Times, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde Libya’daki iç savaşın gidişatını değiştirdiğini ve Kafkasya’da Rusya’nın hudutlarını açığa çıkardığını, lakin dış siyasette yaşanan “türbülansların” direkt dış yatırımları sekteye uğrattığını yazdı.
Gazetenin, “Erdoğan’ın büyük oyunu: Askerler, casuslar ve Türkiye’nin güç arayışı” başlığıyla verdiği ve Türkiye’ye yönelik tahlil dizisinin birincisi olduğu kaydedilen haberde, geçen ay Bakü’de, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ zaferinin kutlandığı merasimde, binlerce Azerbaycanlı askerin bu zaferi mümkün kılan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı selamladıkları kaydedildi.
Türkiye’nin Azerbaycan’a verdiği dayanağın, Batılı ülkelerin ateşkes davetlerine karşın sürdürüldüğüne işaret edilen haberde, “Bu takviye, Erdoğan’ın ‘tavizsiz retorik ve kullanıma hazır sert güç’ ile karakterize edilen, giderek güç kullanımı odaklı hale gelen dış siyaset duruşunun en son tezahürüydü.” sözüne yer verildi.
Geçen beş yıl içerisinde, Türkiye’nin, Suriye ve Kuzey Irak’ta askeri operasyonlar düzenlediği, Libya’ya asker gönderdiği ve Yunanistan’la donanma restleşmelerine girdiği yorumuna yer verilen haberde, “Aynı vakitte NATO müttefiklerini kızdıran, eski rekabetleri tekrar alevlendiren ve yeni düşmanlar yaratan müdahaleler yapıldı.” denildi.
Son haftalarda Türkiye’nin, ABD Lideri Donald Trump’ın seçimleri kaybetmesini ve ülkeye yabancı sermaye çekme ihtiyacını “kabullendiği” savının yer aldığı haberde, “Cumhurbaşkanı Erdoğan da Batı ile yeni bir sayfa açmak istediğini söyledi. Fakat Erdoğan’ın, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB), ABD ve Orta Doğu devletleri ile bağlarını bozan mevzularda uzlaşmaya istekli olup olmadığı yahut uzlaşmacı lisanın yakında yenilenmiş bir huysuzluğa yol açıp açmayacağı belirsizliğini koruyor.” yorumuna yer verildi.
Haberde görüşlerine yer verilen, lakin kimliği açıklanmayan Avrupalı bir diplomat, “Türkiye’nin attığı kimi adımları çok tatmin edici olmasa da ‘zeytin dalı’ olarak kıymetlendirmek mümkün. Temelde anlaşamadığımız mevzulara bakarsanız, her iki taraf da topun başkasının alanında olduğu görüşüne sahip. Bu yüzden bir yerlere varabilmek çok güç.” değerlendirmesini yaptı.
– “Darbe teşebbüsü dönüm noktası oldu”
Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün Türkiye için bir dönüm noktası olduğunun belirtildiği haberde, darbe teşebbüsünün akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Batı’ya karşı daha kuşkucu, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e ise daha yakın bir yaklaşım sergilediği öne sürüldü.
Erdoğan’ın “Türkiye’nin dünya sahnesinde şahlanış gerçekleştirdiği” tabirinin değerlendirildiği habere nazaran, bu stratejinin kimi kıymetli riskler barındırdığı kaydedildi.
Türkiye’nin 10 yıl evvel “komşularla sıfır problem” siyasetini benimsediği yorumunun yer aldığı haberde, “Eleştirmenler, Erdoğan’ın dış siyasetini, Güney Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika’yı kapsayan ve çağdaş cumhuriyetten evvel gelen imparatorluğa referansla ‘neo-Osmanlı’ olarak tanımlanıyor. Türk yetkililer, ülkelerinin yalnızca çıkarlarını koruduğunu söylüyor.” denildi.
– “Libya ve Dağlık Karabağ’da muvaffakiyetler var”
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, FETÖ’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü ve “tasfiye sürecinin” akabinde silahlı kuvvetler üzerindeki denetimini artırdığının belirtildiği haberde, “Ayrıca MHP ile ittifak kurdu ve ulusal güvenlik, bilhassa de Kürt ayrılıkçılığı konusunda şahin sağcı bakış açısını benimsedi. 2018’de başkanlık sistemine geçiş, klâsik olarak Türkiye’nin doğal yönelimini Batı’ya hakikat gören bürokratların yurdu olan dışişleri bakanlığının rolünü zayıflattı. Çok sayıda kişi, eski bir büyükelçinin “diplomasi yerine askerlere ve casuslara” güvenmek olarak tanımladığı şeyi eleştiriyor.” yorumuna yer verildi.
Türkiye’nin Orta Doğu, Afrika ve Latin Amerika’yla 2000’lerin ortasından itibaren ticaret ve yardımlar yoluyla bölgesel güç haline gelme uğraşının “sorunlu” hale geldiğinin öne sürüldüğü haberde, “Ülkenin AB’ye katılma umutları, her iki tarafın da güvensizlik ve makûs niyet suçlamaları üzerine zayıfladı. Arap komşularıyla daha güçlü bağlar kurma planı geri tepti. Suriye savaşı, Türkiye’ye terör hücumları ve milyonlarca mültecinin gelmesi halinde yayıldı. Suriye ve Libya’daki askeri operasyonlar ve Müslüman Kardeşler’e verilen takviye, Ankara’yı Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan liderliğindeki güçlü bir Arap ittifakının karşısına koydu.” denildi.
ABD’nin S-400 alımı, Avrupa’nın ise insan hakları üzere bahisler nedeniyle Türkiye ile problemler yaşadığının hatırlatıldığı haberde, “Türkiye’nin yeni ortaklarıyla (Rusya) bağlantıları de çok kolay değil. Lakin Erdoğan’ın kimi muvaffakiyetleri da var. Türkiye’nin takviyesi, Libya’daki iç savaşın gidişatını değiştirdi ve Dağlık Karabağ’da Azerbaycan’a verilen takviye Kafkasya’da Rusya’nın hudutlarını açığa çıkardı.” yorumu yapıldı.
Dış siyasette atılan adımlar nedeniyle, Türkiye iktisadında kimi problemlerin meydana geldiği yorumunun yer aldığı haberde, şu sözler kullanıldı:
“Çalkantılı dış siyaset, çok muhtaçlık duyulan direkt yabancı yatırımı caydırdı ve Erdoğan’ın ekonomiyi yönetmesiyle ilgili kaygılarla birleştiğinde, Türk lirası üzerinde bir baskı kaynağı oldu. Alman araba üreticisi Volkswagen, Türkiye’de yeni bir fabrika inşa etme planını askıya aldı ve daha sonra iptal etti. Ülkenin 750 milyar dolarlık iktisadının yeni tip koronavirüs (Kovid-19) kriziyle şiddetlenen tehlikeli durumu, Kasım 2020’de Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın maliye bakanı olarak vazifesinden ayrılmasıyla sonuçlanan bir sarsıntıyı tetikledi.”
Geçen mühlet zarfında, Türkiye’nin tarafını tekrar Batı’ya çevirdiği değerlendirmesinin yer aldığı haberde, “Erdoğan, Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen ile yaptığı görüşmede, ‘Türkiye’nin geleceği Avrupa’da’ dedi ve göç ve ticaret üzere bahislerde daha fazla iş birliği davetinde bulundu. Türkiye Cumhurbaşkanı uzun müddettir iktidarını sürdürmek için gerekirse sıkıntı seçimler yapmaya istekli bir pragmatisttir. Fakat birtakım analistler, Erdoğan’ın NATO müttefikleri, bilhassa de ABD ile münasebetleri iyileştirmek için gereken ödünleri vermeye isteksiz olacağından kuşku duyuyor.” denildi.
Eski ABD Dışişleri Bakanlığı çalışanı ve Amerikan İlerleme Merkezi’nden Türkiye uzmanı Alan Makovsky, gazeteye yaptığı açıklamada, “NATO içinde kalmaya devam ederken, bağımsız, güçlü bir dış siyasete sahip olma amacının devam edeceğini düşünüyorum. Tahminen retorik yumuşar fakat vizyonun yumuşayacağını sanmıyorum.” dedi.
Memurlar
