Ege Üniversitesi (EÜ) İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma Uygulama Merkezi (ARGEFAR) ve Aşı ve Araştırma Geliştirme Kümesinin, korona virüse karşı müdafaa sağlamak üzere Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) takviyesiyle geliştirdiği DNA aşısında hayvan deneylerinde başarılı sonuç elde edilince klinik deneylere başlanmak üzere çalışma başlatıldı. Faz-1 olarak isimlendirilen bu basamakta aşının beşere ziyan verip vermediğinin belirlenecek. DNA aşının yüksek biyoteknolojik bir aşı tekniği olduğunu kaydeden EÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mert Döşkaya, bu tip aşıların geliştirilmesinin güç olduğunu, lakin geliştirildikten sonra virüs mutasyona uğrasa da aşının çok kısa müddette yeni virüse karşı uyumlu hale getirilebildiğini vurguladı.
EÜ ARGEFAR bünyesinde, korona virüse karşı muhafaza sağlamak maksadıyla EÜ Aşı ve Araştırma Geliştirme Kümesinin yürüttüğü çalışmalarda geliştirilen iki prototip aşı örneğinin hayvan deneyleri sonuçlandı. Buna nazaran, fareler üzerinde denenen aşı prototipi, deney hayvanlarında hücresel ve salgısal bağışıklığı kuvvetli uyardı. TÜBİTAK’ın desteklediği Aşı ve Araştırma Geliştirme Kümesini ziyaret eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, EÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mert Döşkaya’dan çalışmalara ait bilgi aldı.
İnsan üzerinde denenecek
Faz-1 olarak isimlendirilen bu evrede aşının beşere ziyan verip vermediğinin belirleneceğini lisana getiren Rektör Budak, “Korona virüsün yayılmaya başlamasının çabucak akabinde, zati aşılar üzerine yıllardır çalışmalar yürüten Mert Hocamız ve grubu, korona virüse karşı da aşı geliştirmek üzere çalışmalarına başladı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Sıhhat Bakanlığı koordinesinde Ege Üniversitesi olarak AR-GE kümemiz kıymetli bir basamak tamamlanmış oldu. Bilim insanlarımız hayvan deneylerinde başarılı bir sonuç elde etti ve kısa müddet içinde klinik deneylere başlayacak. Devletimizin takviyesi bilim insanlarımızın uğraşlarıyla üniversitemizde verimli bir çalışma yürütülüyor. Üniversitemizde yerli ve ulusal aşı geliştirilmesi manasında bu türlü bir çalışmanın yürütülüyor olmasından gurur duyuyoruz. Gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Bu çalışmalar hem korona virüse karşı hem de gelecekte yaşanabilecek emsal salgınlara kısa müddette esirgeyici aşı geliştirilmesi açısından büyük ehemmiyet taşıyor” dedi.
“Ege’de aşı merkezi kurmak istiyoruz”
EÜ’nün tecrübeli ve donanımlı bilim insanlarının bu alanda daha çok bilimsel araştırma üretebilmeleri için EÜ’de bir aşı merkezinin kurulmasını istediklerini Yükseköğretim Konseyi (YÖK) nezdinde müracaatlarının bulunduğunu kelamlarına ekleyen Rektör Budak, “Ege Üniversitesinde bir aşı merkezi kurmak istiyoruz ve bu hususla ilgili de teşebbüslerimiz devam ediyor. Bu alanda yetişmiş ve kıymetli çalışmalara imza atmış bilim insanlarımızın, virüslere karşı aşı çalışmalarını bir çatı altında toplamak istiyoruz. Bilim insanlarımızın, bilimsel araştırmalar manasında ülkemize ve milletimize daha fazla katkı sağlayabilmesi için bu türlü bir merkezin devletimiz tarafından üniversitemize kazandırılacağına inancım tam. Korona virüse karşı aşı çalışmalarında yer alan bilim insanlarımıza teşekkür ediyor, kendilerine muvaffakiyetler diliyorum. Biz her vakit onların yanındayız” diye konuştu.
Hayvan deneylerinde iki prototip başarılı oldu
DNA aşısının yüksek biyoteknolojik bir aşı tekniği olduğunu kaydeden Aşı ve Araştırma Geliştirme Kümesinden EÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mert Döşkaya, “Korona virüse karşı 4 farklı prototip geliştirdik. Hayvan deneylerinde elde etmek istediğimiz çıktılara ulaştık. Geliştirdiğimiz iki aşı prototipi, deney hayvanlarında kuvvetli hücresel ve salgısal bağışık karşılığı uyardı. Artık klinik etaba geçeceğiz, bununla ilgili hazırlıklarımızı tamamlamak üzeriyiz” bilgisini verdi.
Beşere ziyan verip vermediği belirlenecek
Hayvan deneylerinde elde edilen muvaffakiyetin akabinde geliştirdikleri aşının beşerler üzerinde deneneceğini belirten Doç. Dr. Döşkaya, “Prototipini geliştirdiğimiz aşıdan şu anda büyük ölçekte geliştiriyoruz. Yasal otoriteye belgemizi sunup onay alacağız. Klinik deney etabının birincisi olan Faz-1’de geliştirdiğimiz aşı, gönüllüler üzerinde denenecek ve aşının beşere ziyan verip vermediğini inceleyeceğiz. Olumsuz bir sonuç beklemiyoruz lakin bir aşı ya da ilaç geliştirmek kolay değil bunun birçok evresi var. Bu da o kademelerden birisi” tabirlerini kullandı.
Mutasyona karşı süratli tahlil
DNA aşılarının yüksek biyoteknolojik eserler olduğunu için geliştirilmesinin güç olduğunu söz eden Doç. Dr. Döşkaya, “Ancak bir kere geliştirdiğinizde ‘Suş’ diyoruz, yani virüs farklılaşırsa çok kısa müddette ve süratli bir formda aşıyı yeni virüse karşı uyumlu hale getirebiliyorsunuz. Kolay ve ucuz üretilebilir olmasının avantajları var. Güçlü süreçte bizlere dayanak veren herkese teşekkür ediyorum” dedi.
Memurlar