Yenişafak Gazetesinden Ahmet Ünlü bugünkü yazısında 5510 sonrası ek gösterge ve makam tazminatı hakkında açıklamalarda bulundu.
Ünlü yazısında:
En yüksek makam tazminatı ve ek göstergeyi kimler almaktadır?
Makam tazminatı ile ek göstergeler değişik kanunlarda düzenlenmiştir. Bunlardan muhakkak başlıları; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Işçi Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Işçi Kanunu’dur. Ayrıyeten, en yüksek devlet memuru olarak Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Lideri bilinmesine karşın Genelkurmay Lideri hem ek gösterge hem de makam ve temsil tazminatı olarak 1 numaradır. Genelkurmay Lideri’nin ek göstergesi 9.000, makam tazminatı göstergesi 30.000, temsil tazminatı ise 30.000’dir.
Emeklilikte makam tazminatını hak etmek için ne kadar müddet çalışmak gerekir?
15.10.2008 tarihinden evvel memur olanlar için 5434 sayılı Kanun’un ek 68’inci hususuna nazaran; makam tazminatı ile yüksek hakimlik tazminatı ödenmesini gerektiren vazifelerde toplam 2 yıl bulunduktan sonra emekliye ayrılanlara makam yahut yüksek hakimlik ve temsil yahut misyon tazminatları bulundukları en üst vazifeleri temel alınarak ödenmektedir.
Örnekle mevzuyu açıklamak gerekirse; A şahsı 1 yıl 9 ay daire lideri ve 4 ay genel müdür olarak misyon yaptıktan sonra emekliye ayrılmışsa bu kişi toplamda 2 yıllık süreyi doldurduğu için en yüksek makam tazminatı olan genel müdürün makam tazminatı olan 7.000 göstergenin karşılığını emeklilikte alacaktır. 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar açısından durum biraz farklıdır. Bunların emekli maaşları prime temel yararlara nazaran belirlendiği ve makam tazminatından da prim kesildiği için makam tazminatı fiyatı 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlar üzere emekli maaşına ek edilmemektedir.
6 ay makam tazminatlı misyonlarda çalışmanın bir manası var mı?
En çok sorulan sorulardan birisi de makam tazminatlı vazifelerde 6 ay çalışmanın bir karşılığının olup olmadığıdır.
Mevzuyu örneklerle açıklamak gerekirse; 6 ay daire lideri olarak misyon yapan bir kişi 1’inci dereceli uzman takımına atanırsa daire liderinin makam tazminatını 657 sayılı Kanun’un ekinde yer alan IV sayılı Makam Tazminatı Cetveli’nde yer alan; 5, 6 ve 7’nci sıralar ile 8’inci sıranın (a), (b) ve (c) bentlerinde yazılı takım ve misyonlarda fiilen altı ay çalıştıktan sonra bu kanunun 43’üncü unsurunun ‘B’ bendinin üçüncü paragrafında belirtilen takım ve misyonlara atananlar 2.000 göstergenin karşılığı makam tazminatını almaya devam edecektir. Toplamda da iki yıllık müddet fiilen bu misyonlarda çalışma olmuşsa emeklilikte 2.000 göstergenin karşılığı fiyat alınacaktır.
Fakat, 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar açısından prime temel yararlar emekli maaşında temel alındığı için bunların altı ay yahut iki yıl çalışmanın 5434 sayılı Kanun’a tabi olanlar üzere emekli maaşına bir tesiri bulunmamaktadır.
Bir ay bile çalışanların makam tazminatı aldıkları gerçek mudur?
Makam tazminatına emeklilikte hak kazanabilmek için toplam iki yıllık çalışma gerekmekle birlikte 5434 sayılı Kanun’un süreksiz 208’inci hususuyla getirilen bir istisna ile bir ay dahi çalışması olana makam tazminatı ödemesi yapılmıştır. Buna nazaran; Bu kanunun yürürlük tarihinden evvel misyonları sona ermiş olanlar için kanunun ek 68’inci unsurunda kelam konusu edilen makam tazminatı, yüksek hakimlik tazminatı ile temsil tazminatı ödenmesinde iki yıllık vazife müddetini doldurma kaidesi aranmaz. Lakin bu karar 92’nci husus kapsamına girenler hakkında uygulanmaz.
Bu kanunun 2/2/2000 tarihinde yürürlüğe girdiği düşünüldüğünde bu tarihten evvel makam tazminatlı vazifelerde bulunanlardan misyonları sonra ermiş olanların misyon mühletine bakılmaksızın makam tazminatı ödemesi yapılacaktır. Bu anlatılanların 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar açısından bir manası yoktur.
Ek göstergeden yararlanmak için 6 ay koşul mıdır? İstisnaları var mıdır?
Yüksek ek göstergeli bir misyona atananın kelam konusu ek göstergeyi hak etmesi için olağan koşullar altında en az 6 ay çalışması gerekmektedir. 5434 sayılı Kanun’un ek 73, ek 67 ve ek 48’inci unsurları birlikte değerlendirildiğinde; yüksek ek göstergeyi emeklilikte kazanmak için en az 6 ay bu misyonu yapmak gerekmektedir.
Lakin, hususun 2’nci fıkrası birtakım istisnalar getirmiştir. Lakin bu istisnalar 5434’ün ek 48’inci hususunun (a) fıkrasının son cümlesi olan “Ek göstergesi daha düşük takımlara atananların emeklilik keseneklerine evvelki ek göstergeleri temel alınır” ibaresinin, 2005 yılında 5335 sayılı Kanun’un 29’uncu hususuyla yürürlükten kaldırılması sonrasında uygulanmamaktadır. Yani memur müşterek kararnameli bir misyona atanmış olsa da, en az 6 ay vazife yapmamışsa yüksek ek göstergeyi emeklilikte hak edememektedir. Yalnızca yüksek ek göstergeli vazifede iken yaş haddi nedeniyle emekliliğe ayrılanlarda en az 6 ay vazife yapmış olma kaidesi aranmamaktadır.
Mükteseben yapılan atamalarda da 6 ay kuralı aranmamaktadır. Tekrar, 5510 sayılı Kanun’a tabi olanlar açısından bu konular yalnızca emekli ikramiyesinin hesabında geçerlidir.
İstisnalar için de 6 ay çalışma kuralı aranması uygulaması gerçek mudur?
Uygulama üstte belirtmiş olduğumuz biçimde Emekli Sandığı Tahsisler Daire Başkanlığı’nın T-774 No’lu İç Genelgesi’ne nazaran yapılmakta olup, bize nazaran yanlış ögeler içermektedir. Zira, 5434 sayılı Kanun’un ek 73’üncü unsurunda yer alan konular istisna niteliğinde olup, bunlar için 6 aylık mühlet aranmamalıdır. Şayet 6 aylık mühlet aranmak isteniyorsa bu unsurda yasal düzenleme yapılması koşuldur.
Bu bahse bir örnek vermek gerekirse, daha evvel Bakanlık Müfettişi olan bir işçi, 5 ay Genel Müdür olarak misyon yaptıktan sonra Bakanlık Müşaviri olarak atanırsa bu işçinin emekli kesintisi 6400 ek gösterge (Genel Müdürün Ek Göstergesi) üzerinden kesilecektir. Genelgeye nazaran ise 6400 ek gösterge üzerinden kesinti yapılsa dahi emeklilikte yararlanılamayacaktır.
Üstteki açıklamalarda da görüleceği üzere, 657 sayılı Kanun’un 43/B unsurunda belirtilen takımlara atanma halinde ise, zati daha evvel bulunulan ek gösterge ödeneceğinden 1 ay çalışılmış olsa dahi emeklilik açısından sorun bulunmamaktadır. Örnek vermek gerekirse kararnamesiz bir genel müdürlüğe atanan bir kişinin altı ay geçmeden 1’inci dereceli Uzman takımına atanması halinde yüksek ek göstergeyi motamot almaya devam etmesi gerekecektir. Ek 73’üncü unsurda yer alan kararlar ek 67’nci hususta yer alan kararlarla zımnen mülga olmayıp, istisna niteliğinde olduğundan uygulanması mecburî kararlardır. Uygulamanın çelişkisini gösteren başka bir örnekte yaş haddi nedeniyle emekliye ayrılanlar için 6 ay çalışma koşulu aranmamaktadır. Yeniden 6 aylık süreyi doldurmadan ölenler de tıpkı durumdadır. Sonuç olarak ek 73’üncü unsurun kimi kararları uygulanıyor kimi kararları ise uygulanmıyor. Münasebetiyle mezkur genelgenin tekrar gözden geçirilmesi gerekiyor.
Bu anlattıklarımız 5434 sayılı Kanun’a tabi olanların emekli aylığı bağlanmasında geçerlidir. 5510 sayılı Kanun’a tabi olanların emekli maaş hesabında prime temel karlar temel alındığı için yüksek ek göstergeli misyonlarda 6 aylık çalışma koşulundan bahsedilemez. Lakin, 15.10.2008 tarihinden itibaren memur olanlar için 5434 sayılı Kanun’un Ek 82’nci unsur kararı, eski memur için ise 5434 sayılı Kanun’un 89’uncu husus kararı uygulanacağı için ek gösterge ile yapmış olduğumuz konular hem eski memurlar hem de yeni memurların emekli ikramiye hesabında geçerlidir.
Memurlar
