Memur emeklilerine ödenen aylıklarda alt hudut aylığı nedir, nasıl uygulanmaktadır?
Genel olarak en az aylık ödenme durumuna giren memurlar, (1) tahsil düzeyi düşük olan, (2) ek göstergesi bulunmayan, (3) hizmet mühleti az olanlar ile bu durumda olanlardan (4) vefat halinde aylık bağlanan dul ve yetimler olmaktadır.
En az ödenecek fiyat neden belirlenmektedir.
Sistemsel olarak aylık bağlama meblağı, memurun derecesi, kademesi, ek göstergesi, kıdem aylığı, taban aylığı, emeklilik tazminatı, hizmet mühleti, memur maaş katsayısı üzere ögeler temel alınarak belirlenmektedir. Şayet bu ögeler üzerinden belirlenerek ortaya çıkan meblağ belli bir meblağın altında ise hesaplanan meblağ temel alınmayıp Toplumsal Güvenlik Kurumu kanun kararı gereği hesapladığı fiyata yükseltilmektedir.
Bu sürecin, kişinin taban hayatını sürdürebilmesi için yapılmaktadır. Belirlenen fiyatlar her memur maaş katsayısı artışında da yine hesaplanmaktadır. Bu süreç, toplumsal devlet unsurunun gereği olmaktadır.
Minimum aylık meblağı nasıl belirlenmektedir.
5434 e tabi olanlar için:
2008 yılı Ekim ayından evvel memur olanlar ile hak sahiplerine bağlanacak olan en az aylık ödenmesi sistemi nasıl olacaktır?
Bununla ilgili 5434 sayılı Kanun ek husus 19 kararı bulunur. Bu karara nazaran;
Toplumsal Güvenlik Kurumunca bağlanacak emekli, ismi malullük ve görev malullüğü aylıklarının alt hududu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 43 üncü hususunda bulunan gösterge tablosunun 14. derecesinin 2. kademesi üzerinden 30 fiili hizmet yılı için hesaplanacak emekli aylığı meblağı olmaktadır.
Ayrıyeten, Dul ve yetimlere ödenecek aylıklarda da memurun kendisi için üstte yapılan hesaplama sonucu bulunan fiyatın;
– Dul ve yetim sayısı 3 ve daha fazla ise tamamından,
– Dul ve yetim sayısı 2 kişi ise %90’ından,
– Dul ve yetim sayısı l kişi ise %80’inden az olamaz.
Ayrıyeten, belirlenen bu meblağ içerisinde 5454 sayılı Kanun gereği, % 4 oranında ek ödeme katkısı da eklenmektedir. Bu ek ödeme daha evvel vergi iadesi yerine geçen yeni bir sistemdir.
Bugün için; Memurun kendisine üstte belirtilen sistem dahilinde 2020 ikinci yarı yıl için uygulanan süreçlerde 2.815 TL fiyatında en az emekli, ismi malullük aylığı bağlanacaktır.
Örnek olarak;
20 yıllık hizmeti olan, derecesi, kademesi de 5. Derece 1. Kademede olan bir memurun emekli olduğunda kendi durumu ile yapılan hesaplamada aylık meblağı 2390 TL. olsun, fakat bireye ödenecek olan emekli aylığı meblağı en az aylık ödeme sistemi uygulandığında 2815 TL olacaktır.
25 yıllık hizmeti olan, tekrar derecesi, kademesi de 5. Derece 1. Kademede olan bir memurun emekli olduğunda kendi durumu ile yapılan hesaplamada aylık fiyatı 2800 TL. olsun, lakin şahsa ödenecek olan emekli aylığı meblağı en az aylık ödeme sistemi uygulandığında 2815 TL olacaktır.
2020 ikinci yarı yılı memur maaş katsayıları temel alındığında;
Emeklinin kendisine yahut hak sahibinin 3 kişi olması halinde ödenecek olan en az aylık fiyatı 2815 TL. dir.
Şayet;
Hak sahibi 2 kişi olursa bu meblağ 2533 TL. olur, hak sahibi 1 Kişi olduğunda da 2252 TL. olur.
5510 a tabi olanlar için:
2008 yılı Ekim ayından sonra birinci sefer memur olanlar ile hak sahiplerine bağlanacak olan en az aylık ödenmesi sistemi nasıl olacaktır.
Bu durum, 5510 sayılı Kanunun 55. Unsurunda belirlenmiştir.
5434 e nazaran, derece, kademe, ek gösterge vb. ögeler hesaplamada temel alınırken 5510 sayılı Kanunda memurun çalıştığı devirlerdeki prime temel çıkarların alt hudutları dikkate alınır ve memurun emekli olmasını istediği yahut memurun vefatının gerçekleştiği yıla ilişkin Ocak ayı itibariyle Toplumsal Güvenlik Kurumunca belirlenen ortalama aylık yararın % 35 inden, hak sahibi eş yahut çocuğunun bulunması halinde ise % 40 ından az olmamaktadır. Şayet hak sahibi bir kişi olması halinde ise bu belirleme sonucu ortaya çıkan alt hudut aylığının % 80 inden, iki kişi olması halinde ise % 90 ından az olmamaktadır.
Lakin, bu belirleme büsbütün karlar temel alınarak yapıldığından, 5434 e nazaran yapılan kıyaslama hali yapılmamaktadır. 5434 e nazaran yapılan hesaplama sistemi her durumda 5510 a nazaran yapılan hesaplama sisteminden yüksek olmaktadır.
Ayrıyeten, emekli yahut hak sahibi olarak aylık almakta olanlara her yıl 2 kere bayram ikramiyesi olarak verilen meblağlar da bu aylıklar dışında ayrıyeten ödenmektedir.
Yeniden, 2019 yılında 5510 sayılı Kanuna eklenen Ek Unsur 19 kararı; “Bu Kanun yahut bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun kararlarına nazaran malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklar ile birlikte her ay prestijiyle yapılan ödemeler toplamı evrak bazında, 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci hususu uyarınca yapılacak ek ödeme dahil 1.500 Türk lirasından az olamaz. Mevt sigortasından yapılan ödemeler toplamı ise bu fiyatın hak sahiplerinin payları oranı temel alınarak tespit olunacak meblağından az olamaz.Bu Kanun kapsamında hesaplanan aylıklar, bu unsur ile belirlenen fiyattan düşükse ortadaki fark Hazineden tahsil edilir. Memleketler arası toplumsal güvenlik kontratları mucibince bağlanan kısmi aylıklar için bu unsur kararları uygulanmaz.” Formunda olup, hesaplamalar sonucu 1500 TL. nin altında bir aylık hesabı yapıldığında, bu fiyatlar 1500 TL. olarak ödenecektir.
Memurlar
