399 Sayılı Kanun Kararında Kararname tabi kontratlı işçi statüsünde Elektrik Anonim Şirketi İzmir Vilayet Müdürlüğü Materyal İdaresi ve İkmal Müdürlüğü Ambar ve Materyal Şefliğinde ambar sorumlusu olarak misyon yapmakta iken nakliye sigorta şefliğini yürütmek üzere vekaleten görevlendirilen hala de ambar ve gereç şefliğini vekaleten yürüten davacının, şeflik vazifesine atanmak için yaptığı başvurusu da kurumunca kabul edilmiş ve vazifede yükselme imtihanına girmeye hak kazanmıştır.
Davacı tarafından vekalet ettiği şeflik misyonuna ait fiyat ve tazminat farklarının ödenmesi talebiyle kurumuna yaptığı müracaatının reddine ait sürecin iptali ile vekalet vazifesi nedeniyle ödenmeyen fiyatının yasal faizi ile birlikte ödenmesi istikametinde dava süreci başlatılmıştır. Birinci Derece Mahkemesi vazifede yükselme imtihanında başarılı olamadığından şeflik misyonuna asaleten atanma kaidesini taşımadığı nedeniyle davada hukuka karşıtlık bulmayarak davayı reddetmiştir.
Danıştay Onikinci Daire ise; 399 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede vekalet fiyatı ödemelerine yönelik karar bulunmadığı, kelam konusu Kararnamenin 58 inci hususu uyarınca kontratlı çalışana ait düzenleme bulunmayan hallerde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun uygulanmasının öngörüldüğü, 657 Sayılı Kanunun ilgili kararlarında ise vekalet aylığı ödenebilmesi için misyonun fiilen yapılmasının ve vekilin asilde aranan kuralları taşımasının mecburî olduğu, davacının da bu kapsamda misyonda yükselme imtihanına girmeye hak kazanarak asilde aranan koşulları taşıdığı ve vekalet edilen vazifesi yapıyor olması nedeniyle vekalet misyonundan kaynaklanan mali haklardan yararlandırılması gerektiğine ve aksi tarafta yapılan süreçlerde ise hukuka uygunluk bulunmadığına karar vermiştir.
T.C.
DANIŞTAY
12. DAİRE
Temel No: 2018/7116
Karar No: 2020/1374
İSTEMİN KONUSU : İzmir 5. Yönetim Mahkemesi’nin 30/04/2014 tarih ve E:2013/341, K:2014/693 Sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : …. Elektrik Anonim Şirketi İzmir Vilayet Müdürlüğü Gereç İdaresi ve İkmal Müdürlüğü Ambar ve Materyal Şefliğinde 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname eki ( II ) sayılı Cetvele tabi kontratlı işçi statüsünde ambar sorumlusu olarak misyon yapmakta iken 28/06/2004 tarihinden itibaren nakliye sigorta şefliğini yürütmek üzere vekaleten görevlendirilen hala ambar ve gereç şefliğini vekaleten yürüten davacı tarafından, vekalet ettiği şeflik vazifesine ait fiyat ve tazminat farklarının ödenmesi talebiyle yaptığı müracaatın reddine ait sürecin iptali ile vekalet misyonu nedeniyle ödenmeyen 30.000,00-TL. fiyatın yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Birinci Derece Mahkemesi kararının özeti: İzmir 5. Yönetim Mahkemesince; davacının nakliye sigorta şefliği vazifesine vekaleten görevlendirildiği tartışmasız olmakla birlikte, misyonda yükselme imtihanında başarılı olamadığından şeflik vazifesine asaleten atanma kaidesini taşımadığı, bu nedeniyle vekalet ettiği takıma ait vekalet fiyatından yararlandırılmamasında hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ : Davacı tarafından, vekalet fiyatının kendisine ödenmesi için asilde aranan bütün koşulları taşıdığı, davanın konusu ile tıpkı mevzuda açılan davalarda iptal kararları verildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı yönetimler tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
KANISI : Temyiz isteminin kabul edilerek Yönetim Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra gereği görüşüldü:
KARAR : İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY :
…. Elektrik Anonim Şirketi İzmir Vilayet Müdürlüğü Gereç İdaresi ve İkmal Müdürlüğü Ambar ve Materyal Şefliğinde 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname eki ( II ) sayılı Cetvele tabi kontratlı işçi statüsünde ambar sorumlusu olarak vazife yapmakta iken 28/06/2004 tarihinden itibaren nakliye sigorta şefliğini yürütmek üzere vekaleten görevlendirilen hala ambar ve gereç şefliğini vekaleten yürüten davacı tarafından, vekalet ettiği şeflik misyonuna ait fiyat ve tazminat farklarının ödenmesi talebiyle yaptığı müracaatın reddine ait sürecin iptali ile vekalet misyonu nedeniyle ödenmeyen 30.000,00-TL. fiyatın yasal faizi ile birlikte ödenmesi karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı iştirakleri çalışanının hizmete alınmalarını, misyon ve yetkilerini, niteliklerini, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleriyle öteki özlük haklarını düzenleyen 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin 3. unsurunda kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklarında hizmetlerin memurlar, kontratlı işçi ve emekçiler eliyle yürütüleceği belirtilmiş olup; kural olarak memurlar ( I sayılı Cetvele tabi olanlar ) hakkında 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, kontratlı işçi ( II sayılı Cetvele tabi olanlar ) hakkında 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname ve çalışanlar hakkında da İş Kanunu uygulanmaktadır.
399 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin “aylık ve ücretler” başlıklı 25. unsurunun ( c ) fıkrasında, kontratlı çalışana mukavele fiyatı ödenmesi öngörülmüş ve kontrat fiyatının de; temel fiyat, muvaffakiyet fiyatı ve kıdem fiyatı toplamından oluşacağı kurala bağlanmıştır.
Ayrıyeten, ”fazla çalışma ve başka ödemeler” başlıklı 30. hususunun 1. fıkrasında, fazla çalışma fiyatı, yabancı lisan için ek ödeme yapılacağı belirtilmiş olup; 2. fıkrasında ise kontratlı işçiye bu Kanun Kararında Kararnamede belirtilen ödemeler dışında rastgele bir ödeme yapılmayacağı kuralına yer verilmiştir.
Öbür taraftan, 399 Sayılı Kanun Kararında Kararnameye ekli I sayılı Cetvele tabi işçiye ( memurlara ) ve II sayılı Cetvele tabi ( kontratlı ) işçiye ilişkin vazifelerin, kontratlı işçi tarafından vekaleten yürütülmesine yönelik anılan Kanun Kararında Kararnamede bir kurala yer verilmediği üzere; kontratlı işçinin anılan misyonları vekaleten yürütmek üzere görevlendirilmesi halinde, bu işçiye vekalet aylığı ödeneceği yolunda da bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Bununla birlikte, “Uygulamanın İzlenmesi” başlıklı 58. hususunda, kontratlı çalışana ait olarak bu Kanun Kararında Kararnamede düzenleme bulunmayan hallerde, Devlet İşçi Başkanlığının görüşü alınmak kaydıyla 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili kurallarının uygulanması öngörülmüştür.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “vekalet misyonu ve aylık verilmesinin şartları” başlıklı 86. hususunun 1. fıkrasında; “Memurların yasal müsaade, süreksiz vazife, disiplin cezası uygulaması yahut misyondan uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden süreksiz olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden yahut öteki kurumlardan yahut açıktan vekil atanabilir.”, 2. fıkrasında; “Bir misyonun memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır.”, 4. fıkrasında; “Aynı kurumdan ( . ) ayrılmalar hasebiyle atanan vekil memurlara vekalet vazifesinin 3 aydan fazla devam eden mühleti için, kurum dışından yahut açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık misyonuna atananlara vazifeye başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir.”, 6. fıkrasında; “Yukarıda sayılan haller dışında, boş takımlara ilişkin misyonlar gerek görüldüğü takdirde memurlara fiyatsız olarak vekaleten gördürülebilir.” kuralına yer verilmiştir.
Birebir Kanun’un 174. hususunda; “vekalet aylıklarının ödenebilmesi için vazifenin fiilen yapılması koşuldur.” ve 175. unsurunun 1. fıkrasında; “Bir vazifeye vekaleten atanan memurlara vekalet edilen misyonun takım derecesinin birinci kademesinin üçte biri, açıktan atananlara ise ( Köy ve kasaba imamlığı takımlarına atananlara 146. hususta yazılı minimum fiyat aylık fiyatından aşağı olmamak üzere ) üçte ikisi verilir. Bulundukları yerden diğer bir yerdeki bir vazifeye vekalet suretiyle atananlara, Harcırah Kanununun süreksiz vazifeyle öbür yere gönderilenlere ait kararları uygulanır.” ve 2. fıkrasında da; “Ancak, kurum içinden yahut başka kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan kaideleri taşıması zaruridir.” kuralı yer almıştır.
Ayrıyeten, 375 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin, 11/10/2011 tarih ve 666 Sayılı Kanun Kararında Kararnameyle eklenen, ek 9. unsurunun 1. fıkrasında; “Aylıklarını 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 2914 Sayılı Yükseköğretim İşçi Kanununa nazaran almakta olan çalışana, 399 Sayılı Kanun Kararında Kararnameye ekli ( II ) sayılı Cetvele dahil konumlarda istihdam edilen kontratlı işçiye, subay, kontratlı subay, astsubay, kontratlı astsubay, kontratlı subay ve astsubay adayları ile uzman jandarma ve uzman erbaşlara, mali haklar kapsamında yapılan her türlü ödemeler dahil almakta oldukları toplam ödeme fiyatı dikkate alınmak suretiyle tıpkı yahut benzeri takım ve misyonlarda bulunan işçi ortasındaki fiyat istikrarını sağlamak gayesiyle, en yüksek Devlet memuru aylığına ( ek gösterge dahil ), ekli ( I ) sayılı Cetvelde yer alan takım ve misyon unvanlarına karşılık gelen oranların uygulanması suretiyle hesaplanan meblağda ek ödeme yapılır.” ve 5. fıkrasında da; “Birinci fıkra kapsamına giren çalışandan; kurumlarınca bir takıma kurum içinden yahut kurum dışından vekalet ettirilenlere, vekaletin 657 Sayılı Kanun’un 86. hususuna istinaden yapılmış ve bu konunun onayda belirtilmiş olması, vekalet vazifesinin Bakanlar Konseyi kararı yahut müşterek karar ile atama yapılması gereken takımlar için ilgili bakan, başka takımlar için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi, vekalet eden çalışanın asaleten atanmada aranan tüm kaideleri ( asaleten atanmada imtihan kaidesi aranılan takımlar için bu imtihanlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil ) taşıması kaydıyla vekalet ettikleri takım için öngörülen ek ödemenin asli takımları için öngörülen ek ödemeden fazla olması halinde, ortadaki fark, vekalet vazifesine başlanıldığı tarihten itibaren ve bu misyon fiilen yapıldığı sürece ödenir. Fakat, mehil süresi, yıllık müsaade, mazeret müsaadesi, hastalık ve refakat müsaadesi, süreksiz misyon, vekalet, vazifeden uzaklaştırma, hizmet içi eğitim, seminer ve kurs nedenleriyle vazifelerinden ayrılanlara vekalet edenlere bu formda ödeme yapılmaz.” kuralına yer verilmiştir.
17/05/1987 tarih ve 19463 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 99 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Genel Bildirimi’nin 2. hususunda; “Asilde aranan koşullara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından rastgele bir biçimde boşalmış yahut boş bulunan bir vazifenin öncelikle varsa yardımcıları yoksa asilde aranan kaidelere en yakın işçi tarafından tedviren gördürülmesi mümkün görülmektedir.” ve 3. hususunda de; “657 Sayılı Kanun’un vekalet fiyatı ödenmesine ait 175. hususuna nazaran, tedvir hasebiyle rastgele bir ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır.” açıklamasına yer verilmiştir.
TÜREL KIYMETLENDİRME:
Kamu iktisadi teşebbüslerinde misyon yapan kontratlı çalışanın vazife ve yetkileri, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleri, mali ve toplumsal hakları ile başka özlük işleri 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname’de düzenlenmiş olup; anılan Kararnamede, kontratlı işçiye vekalet vazifesi verilmesine yönelik kurala yer verilmediği üzere, vekalet fiyatı ödenmesine ait bir düzenlemeye de yer verilmemiştir.
399 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin 58. unsuru uyarınca, kontratlı çalışana ait olarak bu Kanun Kararında Kararname’de düzenleme bulunmayan hallerde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun uygulanması öngörüldüğünden, kontratlı işçinin bir misyonu vekaleten yürütmek üzere görevlendirilmesi halinde, 657 Sayılı Kanun’un vekalete ait kurallarının uygulanması gerektiği kuşkusuzdur.
657 Sayılı Kanun’un 86. hususunda, vekalet misyonu ve aylık verilmesinin kaideleri düzenlenmiş; tıpkı Kanun’un 174. ve 175. unsurlarında de, vekalet aylığı ödenebilmesi için vazifenin fiilen yapılmasının ve vekilin asilde aranan kaideleri taşımasının zarurî olduğu belirtilmiş olup; buna nazaran, vekaleten atananlara, bu vazifelerin fiilen icra edilmesi ve asilde aranan kuralların taşınması kaydıyla, vekalet aylığı ödenmesi gerektiği kuşkusuzdur.
Ayrıyeten, 375 Sayılı Kanun Kararında Kararname’nin ek 9. unsurunun birinci fıkrasında, akademik işçi, askeri işçi, memurlar ve 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname’ye tabi kontratlı çalışana ek ödeme verileceği belirtilmiş; beşinci fıkrasında da vekaleten atananlara, vekalet ettikleri takım yahut vazifeler için öngörülen ek ödeme meblağının, asli takım yahut vazifeleri karşılığında aldıkları ek ödeme meblağından fazla olması halinde, ortadaki farkın ödenmesi öngörülmüş; bu ödemenin yapılabilmesi de, temel olarak vekilin asilde aranan kuralları taşıması şartına bağlanmıştır.
Bu durumda, ….Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Misyonda Yükselme Yönetmeliği uyarınca yapılan kıymetlendirme sonucunda davacının şeflik misyonuna atanmak için yaptığı müracaatının kabul edilerek 26/06/2009 tarihinde yapılacak vazifede yükselme imtihanına girmeye hak kazanması, dolasıyla davacının asilde aranan koşulları taşıması nedeniyle, vekalet vazifesinden kaynaklanan mali haklardan yararlandırılması gerekirken, aksi istikamette tesis edilen süreçte ve davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle;
1.2577 Sayılı Kanun’un 49. unsuruna uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın üstte özetlenen münasebetle reddi yolundaki İzmir 5. Yönetim Mahkemesi’nin 30/04/2014 tarih ve E:2013/341, K:2014/693 Sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Tekrar bir karar verilmek üzere belgenin anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 Sayılı Kanun’un ( Süreksiz 8. unsuru uyarınca uygulanmasına devam edilen ) 54. unsurunun 1. fıkrası uyarınca bu kararın bildiri tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 18.02.2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
( X ) – KARŞI OY :
Dava, … Elektrik Anonim Şirketi İzmir Vilayet Müdürlüğü Gereç İdaresi ve İkmal Müdürlüğü Ambar ve Materyal Şefliğinde 399 Sayılı Kanun Kararında Kararname eki ( II ) sayılı Cetvele tabi kontratlı işçi statüsünde ambar sorumlusu olarak vazife yapmakta iken 28/06/2004 tarihinden itibaren nakliye sigorta şefiliğini yürütmek üzere vekaleten görevlendirilen hala ambar ve gereç şefiliğini vekaleten yürüten olarak davacı tarafından, vekalet ettiği şeflik vazifesine ait fiyat ve tazminat farklarının ödenmesi talebiyle yaptığı müracaatın reddine ait sürecin iptali ile vekalet vazifesi nedeniyle ödenmeyen 30.000,00-TL. fiyatın yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
399 Sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 1. unsurunda, bu Kanun Kararında Kararnamenin, 233 Sayılı Kanun Kararında Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı iştirakleri çalışanının hizmete alınmalarını, misyon ve yetkilerini, niteliklerini, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleriyle başka özlük haklarını düzenlediği belirtilmiş, istihdam hallerini belirleyen 3. unsurunun ( b ) bendinde, teşebbüs ve bağlı iştiraklerde, Devlet tarafından tahsis edilen kamu sermayesinin karlı, verimli ve iktisadın kurallarına uygun bir halde kullanılmasında bulunduğu teşkilat, hiyerarşik kademe ve misyon unvanı itibariyle kuruluşun karlılık ve verimliliğini direkt doğruya etkileyebilecek karar alma, alınan kararları uygulatma ve uygulamayı denetleme yetkisi verilmiş asli ve daima misyonların genel yönetim asıllarına nazaran yürütüleceği, teşebbüs ve bağlı iştiraklerin genel yönetim asıllarına nazaran yürütülmesi gereken asli ve daima misyonların; genel müdür, genel müdür yardımcısı, teftiş konseyi lideri, heyet ve daire liderleri, kurum, bölge, fabrika, işletme ve şube müdürleri, müfettiş ve müfettiş yardımcıları ile ekli ( I ) sayılı cetvelde takım unvanları gösterilen başka işçi eliyle gördürüleceği, bunlar hakkında bu Kanun Kararında Kararnamede yer alan kararlar dışında 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu kararlarının uygulanacağı kurala bağlanmış, ( c ) bendinde ise, ( b ) bendi dışında kalan kontratlı işçi, teşebbüs ve bağlı iştiraklerin genel yönetim asılları dışında yürüttükleri hizmetlerinde bu Kanun Kararında Kararnamede belirtilen hukuksal temeller çerçevesinde akdedilecek bir kontrat ile çalıştırılan ve emekçi statüsünde olmayan işçi olarak tanımlanmış, birebir bentte bunların bu Kanun Kararında Kararnamede kontratlı işçi olarak geçeceği belirtilmiştir.
Birebir Kanun Kararında Kararnamenin aylık ve fiyatları düzenleyen 25. unsurunun ( a ) bendinde, ekli ( I ) sayılı cetvelde takım, unvan ve dereceleri gösterilen çalışanın aylık ve özlük hakları bakımından 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi olduğu, ( c ) bendinde, ekli ( I ) sayılı cetvelin dışında kalan kontratlı işçiye ödenecek kontrat fiyatının; temel fiyat ile muvaffakiyet ve kıdem fiyatları toplamından oluşacağı, fazla çalışma ve öbür ödemelerin düzenlendiği 30. hususunda ise, kontratlı çalışana bu Kanun Kararında Kararnamede belirtilen ödemeler dışında rastgele bir ödeme yapılmayacağı karara bağlanmıştır.
399 Sayılı Kanun Kararında Kararname kapsamındaki ( II ) sayılı cetvele tabi kontratlı işçinin fiyatlarının imzalanan mukavele kararlarında belirtildiği, maaş dışındaki fazla çalışma ve öteki ödemelerin ise tıpkı Kanun Kararında Kararnamenin 30. hususunda düzenlendiği, vekalet aylığına ait mukavelede ve Kanun Kararında Kararname kapsamında bir düzenleme olmadığı üzere, tersine kontrat ve Kanun Kararında Kararname kararlarında belirtilen ödemeler dışında rastgele bir ödeme yapılamayacağının açıkça düzenlendiği görülmektedir.
Bu nedenle; davacının temyiz isteminin reddi ile Yönetim Mahkemesi kararının üstte belirtilen açıklama ile onanması gerektiği oyu ile bozma yolundaki çoğunluk kararına katılmıyorum.
Memurlar
