Koronavirüs salgınıyla birlikte tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de birçok alışkanlıklar değişti. Tokalaşma, sarılma ve öpüşme üzere selamlaşma biçimleri yerini, ‘yumruk selamı’ ve ‘temassız selamlaşmaya’ bıraktı. Gündelik ömürde el yıkama alışkanlığı artarak dezenfektan ve maske kullanmak üzere zorunluluklar hayatımıza girdi. Türkiye’de koronavirüs kaynaklı birinci mevt ise 17 Mart 2020 tarihinde kayıtlara geçti.
Türkiye salgına karşı önlem almaya başlayan birinci ülkelerden biri oldu
Türkiye güçlü sıhhat altyapısı ve sıhhat siyasetleri sayesinde salgına karşı birinci harekete geçen ülkelerden biri oldu. Salgının kısa mühlet içinde 30’dan fazla ülkede görülmeye başlamasıyla ve Çin, 20 Ocak’ta beşerden beşere bulaşan koronavirüs salgınını doğrulamasıyla virüsün ortaya çıktığı Wuhan kenti de karantina altına alındı. Fakat virüsün yayılması önlenemedi. Türkiye koronavirüs salgınında önlem almaya başlayan birinci ülkelerden biri oldu.
Virüsün ortaya çıkmasıyla Sıhhat Bakanlığı tarafından deneyimli akademisyenlerin ve hekimlerin yer aldığı ve koronovirüsün ele alındığı Bilim Heyeti toplantısı 22 Ocak’ta yapıldı ve kararlar alınmaya başlandı. Hava, kara, deniz ulaşımlarında hudutlarda gerekli önlemler alındı. Bilim Heyeti’nin teklifiyle 5 Şubat’tan itibaren Çin’den Türkiye’ye gelen tüm uçuşlar durduruldu.
Virüsün İran’da da süratle yayılması üzerine sonda gerekli önlemler alındı ve 23 Şubat’ta Türkiye ile İran ortasındaki kara hudut kapıları kapatıldı. İran üzerinden hava yoluyla direkt Türkiye’ye girişler de sona erdirildi. Şubat ayının başlarında Dünya Sıhhat Örgütü, salgını, pandemi (küresel salgın) ilan etti.
Türkiye’de birinci koronavirüs olayı görüldü
Türkiye’de 11 Mart 2020 tarihinde birinci koronavirüs hadisesi açıklandı. Birinci koronavirüs kaynaklı vefat ise 17 Mart 2020 tarihinde kayıtlara geçti. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Çin temaslı 89 yaşındaki bir hastanın hayatını kaybettiğini ve 51 yeni teşhisin konduğunu toplam hadise sayısının ise 98’e çıktığını açıkladı. Sıhhat Bakanlığı’nın yayımladığı genelgeyle tüm özel ve vakıf hastaneleri pandemi hastanesi olarak ilan edildi. İçişleri Bakanlığı yayınladığı genelgeyle berber, kuaför ve hoşluk merkezlerinin faaliyetlerinin durdurulacağını açıkladı.
Maske yokluğuna müsaade verilmedi
Tüm dünyada maske zahmeti yaşanırken salgının başından beri Türkiye’de maske üretimi ve erişimi konusunda bir aksaklık yaşanmadı. Koronavirüsle çaba kapsamında 65 yaş üstündeki yaşlıların konutlarına maske ve kolonya dağıtılmaya başlandı. Maskeye ulaşım konusundaki düşüncelerin önüne geçilebilmek için maskede üst limit 1 lira olarak belirlendi. Vefa Toplumsal Takviye Sınırı kurularak yaşlıların muhtaçlıkları karşılanmaya başlandı.
Eğitime orta verildi
Türkiye’de 16 Mart 2020’den itibaren ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite eğitimine orta verildi. 23 Mart 2020’den itibaren uzaktan eğitimle televizyon ve internet ortamından EBA ile eğitim öğretime devam edileceği karar verildi.
Türkiye’de pandemiye karşı dayanak paketleri devreye girdi
Türkiye salgınla çabada istihdamı korumak, vatandaşa, patrona ve esnafa dayanak paketleri açıkladı. Salgının başladığından bu yana Kısa Çalışma Ödeneği devreye alındı, muhtaçlık sahibi ailelere nakdi yardımlar yapıldı, nakdi fiyat dayanağı ve işten çıkarma yasağı üzere birçok karar alındı.
Pandemi sürecinde hayatımıza girenler
Salgının ilerlemesiyle ve “Evde kal” davetlerinin artmasıyla birçok iş kolu dijitalleşmeye gitti ve çalışanları için “ev-ofis” devrini başlattı. Koronavirüs ile birlikte günlük hayatta sık sık kullanmadığımız ‘Karantina’, ‘Pandemi’, ‘Semptom’, ‘Sosyal Mesafe’, ‘Antikor’, ‘Entübasyon’, ‘Filyasyon’, ‘Mutasyon’, ‘PCR’, ‘Temaslı Kişi’, ‘Asemptomatik’ ve ‘İzolasyon’ üzere birçok yeni söz ve terim de hayatımıza girdi.
Yurtdışındaki vatandaşlar Türkiye’ye getirildi
Yurtdışında yaşayan ve eğitim gören Türk vatandaşları tahliye uçuşlarıyla ülkeye getirilerek yurtlara yerleştirildi.
Dışişleri Bakanlığı, 16 Nisan 2020’de yaptığı açıklamada Covid-19 salgını datalarını paylaşarak krizin başından itibaren yaklaşık 70 ülkeden 25 bini aşkın vatandaşın yurtdışından Türkiye’ye getirildiğini açıkladı ve tahliye süreçlerinin süreceğini tabir etti. Sıhhat Bakanlığı tarafından salgının başından beri dünyanın birçok ülkesinden koronavirüse yakalanan Türk vatandaşları ambulans uçaklarla Türkiye’ye getirilerek tedavi altına alındı.
1 yılda 141 ülkeden 100 bini aşkın vatandaş Türkiye’ye getirildi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamalarda salgının başından beri Cumhuriyet tarihinin en büyük tahliye operasyonunun gerçekleştiğini belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “141 ülkeden 100 binden fazla vatandaşımızı ailesiyle buluşturduk. Yaşadıkları ülkelerde tedavi imkanı bulamayan 233 vatandaşımızı ambulans uçakla Türkiye’ye getirdik. Uçuşlarımız hem kendi insanımızın vatanlarına dönüşünü hem de 67 ülkeden 5 bin 500’den fazla yabancının tahliyesini sağladı. Türkiye’den memleketlerine dönmek isteyen 90 ülkeden 38 bin yabancıya da takviye sunduk. ‘Dost kara günde belirli olur’ anlayışıyla ülkemizden yardım talep eden 156 ülkeye ve 11 milletlerarası kuruluşa tıbbi materyal takviyesinde bulunduk. Tekrar bu devirde ortalarında 1008’er yataklı 2 acil durum hastanesiyle 2 bin 682 yataklı Başakşehir Çam ve Sakura Kent Hastanesi üzere 16 hastaneyi ve 11 yeni hizmet binasını hizmete açtık. Salgın devrinde Türk olmanın gururunu, Türk pasaportu taşımanın itimadını bir kere daha tüm vatandaşlarımıza yaşattığımıza inanıyorum” dedi.
Ülkeler ortası maske savaşı başladı
Salgının tüm dünyaya yayılmasıyla birlikte ülkeler ortasında maske ve kollayıcı ekipman savaşları yaşandı. Dünya genelinde bilhassa Avrupa ülkeleri birbirlerinin siparişlerine el koymaya başladı. Avrupa ülkeleri ve ABD’de maske savaşları yaşanırken Türkiye pek çok ülkeye maske ve kollayıcı ekipmanların da ortalarında bulunduğu yardım gereçleri gönderdi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Nisan 2020 de yaptığı açıklamada 116 ülkenin Türkiye’den yardım talebinde bulunduğunu ve bunların 44’üne yardım gönderildiğini söylemişti. Öte yandan Türkiye, tahliye için Çin’e giden uçakla tıbbi materyal göndererek Çin’e yardım yapan birinci ülkelerden oldu.
Sokağa çıkma kısıtlamaları
Türkiye’de koronavirüs pandemisi tedbirleri kapsamında 21 Mart 2020 tarihinde 65 yaş ve üzeri vatandaşların sokağa çıkması kısıtlandı. Kısıtlama 3 Nisan itibariyle de 20 yaş altına uygulanarak genişletildi. 10 Nisan 2020 tarihinde İçişleri Bakanlığı’ndan 30 büyükşehir ve Zonguldak için 48 saat sokağa çıkma kısıtlaması ilan edildi. Hafta sonu kısıtlamaları bir mühlet devam ederken. Ramazan Bayramı’nda (23, 26 Mayıs arasında) ise tüm yurtta sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Türkiye’de 1 Haziran 2020 tarihi prestijiyle uzun müddettir kapalı olan yerler açılarak ve birçok yasak sona ererek yeni olağanlaşma sürecine girdi. 1 Haziran prestijiyle restoran, kafe, kıraathane, çay bahçeleri üzere yerler hizmet vermeye başladı. Kreşler ve gündüz bakım meskenleri hizmet vermeye başladı, şehirlerarası seyahat sınırlaması büsbütün sona erdi. Pandemi nedeniyle ertelenen futbol karşılaşmaları alınan kararlarla devam etti.
Türkiye’de ikinci dalga ile gelen kapanma
Yazın kaldırılan kısıtlamalar, 20 Kasım 2020 itibariyle hadise sayılarının artmasıyla yine yürürlüğe girdi. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, 26 Kasım 2020 tarihinde açıkladığı datalara nazaran 28 bin 351 şahısta koronavirüs tespit edildiğini söyledi. Böylelikle Türkiye, dünyada günlük olarak en çok koronavirüs hadisesinin görüldüğü ülkelerden biri oldu.
İçişleri Bakanlığı’nın valiliklere gönderdiği genelgede, restoran, lokanta, pastane, kafe, kafeterya yerlerinin paket servis ve gel-al formundaki hizmetleri ile başka kısıtlamalar 20 Kasım Cuma akşamı saat 20.00’de başladı.
Yeni önlemleri açıklayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, orta tatilde olan okullardaki eğitim-öğretimin yıl sonuna kadar uzaktan eğitimle sürdürüleceğini, hafta sonları ise 10.00-20.00 saatleri dışında sokağa çıkma sınırlaması uygulanacağını, restoranların yalnızca paket servis hizmeti vereceğini, AVM ve marketlerin saat 20.00’de kapanacağını bildirdi. Hadiselerin ülke genelinde artmasının akabinde haftaiçi saat 21.00’den sonra sokağa çıkma kısıtlamaları ve hafta sonu sokağa çıkma kısıtlama kararları alındı.
Yeni denetimli olağanlaşma
Olay sayılarının düşmesiyle Türkiye 1 Mart 2021 tarihinden itibaren yeni denetimli olağanlaşma sürecine girdi. Kabine toplantısında alınan denetimli olağanlaşma kararlarına nazaran, sokağa çıkma kısıtlaması, yeme ve içme yerlerinin faaliyet saatleri üzere alınan tedbirler vilayetlerdeki risk seviyesine nazaran belirlendi. Kademeli olağanlaşma adımlarına nazaran, tedbirlerin hangi vilayette ne kadar gevşetileceği, Sıhhat Bakanlığı ve Bilim Konseyi’nin belirlediği risk haritasına nazaran uygulanmaya başlandı.
Türkiye’de son bir yılda 17 dev hastane hizmete girdi
Koronavirüs salgınıyla birlikte Türkiye’de 2020 yılında 17 hastane hizmete girdi.
Türkiye 2003 yılında başlattığı ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’ kapsamında sıhhat dalında ortaya konulan projeler ile hizmet kalitesini her geçen yıl daha da arttırdı.
Salgın sürecinde ağır bakım ve yatak kapasiteleriyle öne çıkan kent hastaneleri başta olmak üzere tüm sıhhat tesisleri Kovid-19 ile çabanın muvaffakiyetle sürdürülmesinde aktif rol oynadı.
Salgın periyodunda Türkiye süratle yerli teneffüs aygıtını üretti
Koronavirüs salgınıyla birlikte üretim süreci hızlanan yerli teneffüs aygıtı ihraç edilmeye başladı. Türkiye birçok ülkeye teneffüs aygıtı ihraç ederken Somali, Çad, Libya üzere Afrika ülkelerine ise hibe edildi.
Virüs mutasyona uğradı
İngiltere’den sonra Çin, ABD ve kimi Avrupa ülkelerinde koronavirüsün yeni varyantlarının ortaya çıktı. Aralık ayında İngiltere mutasyona uğrayan B.1.1.7 isimli varyant nedeniyle çok sıkı kapatma tedbirleri açıklanmış ve birçok ülke kapılarını İngiltere’ye kapatmıştı. Bilim insanları mutasyona uğrayan virüsün hastalığı şiddetlendirmediğini, bulaş özelliğinin artışı ile olay ve mevt sayılarını artırdığını belirttiler.
Dünyada salgına karşı aşı yarışı
Koronavirüse karşı geliştirilen aşılarda ülkeler ortasında sipariş yarışı yaşanırken, Çin, Rusya, Almanya, ABD ve İngiltere’de üretilen aşılar dünya genelinde kullanılmaya başlandı. Türkiye’de şimdiye kadar Sinovac aşısı yaygın olarak uygulandı. Türkiye sıhhat alanındaki güçlü alt yapısı aşılama çalışmalarında da tesirini gösterdi. En süratli aşılama uygulaması yapan ülkeler ortasında yerini aldı. Geçtiğimiz günlerde Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, ”Aşı programımız planlandığı üzere ilerliyor. Bugün itibariyle 10 milyon doz aşı yapıldı. Emek veren tüm çalışanımıza teşekkür ederim. Milletimiz en iyisini hak ediyor” dedi.
Türkiye’de toplam koronavirüs sayıları
Türkiye’de salgının başladığı 11 mart 2020 tarihinden itibaren toplam 34 milyondan fazla PCR testi yapıldı. Yaklaşık olarak 2 milyon 807 bin bireyde koronavirüse yakalandı. Bugüne kadar toplam 29 bin 160 kişi hayatını kaybederken 2 milyon 640 bin kişi de iyileşti.
Memurlar
