Dünya gazetesinden Yener Karadeniz’in haberine nazaran geride kalan yıl prestiji ile sayıları 440’a, kiralanabilir alanı ise 13.1 milyon metrekareye yaklaşan alışveriş merkezleri, bankalara periyot tehlikesi ile karşı karşıya.
Bünyelerinde bulunan markalara kira dayanağı kapsamında 6.5 milyar TL’lik takviye veren AVM’ler, artan kurun da tesiri ile kendi borçlarını ödeyemez duruma geldi. 15 milyar dolar borç bulunan dalda 30’a yakın AVM’nin bankalara periyot riski ile karşı karşıya olduğu belirtildi.
Yakın gelecekte en büyük AVM sahiplerinin bankalar olabileceğini vurgulayan kesim temsilcileri, 1 milyona yaklaşan istihdam sağlayan kesimin ayakta kalabilmesi için borçlarında 1 yıl faizsiz öteleme ve TL’ye dönüş takviyesi talep etti.
200’e yakın AVM borçlu
Yerli yatırımcılar AVM yatırımlarında ekseriyetle yüzde 20-25 civarında öz kaynak kullanıyor. Kredi müracaatında ise kira mukavelelerini teminat gösteren kurumlar, 6-7 yılı bulan vadelerde kredi alıyor. Yabancı yatırımcılarda ise kelam konusu vade 10 yılı aşıyor. Bilindiği üzere 2018 Ekim ayı prestiji ile kiralamalarda TL’ye geçilmişti.
Uygulama öncesi döviz üzerinden kredi alan AVM sayısının yaklaşık 200 civarında olduğu ve bunların çok büyük bir kısmının da ödemelerinin devam ettiği belirtiliyor. Bu yıl prestiji ile kelam konusu borç ölçüsünün 15 milyar dolar civarında bulunduğu belirtiliyor.
Kurun negatif tesiri artıyor
Kaba bir hesapla, gelirleri TL’ye dönen AVM’lerin kredi yükü, 2018 Ekim’den bu yana döviz kurunda gerçekleşen artış nedeni ile yüzde 25’e yakın yükseldi. Pandemi periyodunda düşen gelirler de dikkate alındığında birçok AVM borçlarını çeviremez duruma geldi. Borç yükümlülüklerini yerine getiremeyen AVM’lerin bankalara evresi de hızlandı.
Alkaş: Kredi yükü taşınamaz hale geldi
AYD İdare Şurası Lider Yardımcısı ve Alkaş İdare Heyeti Lideri Avi Alkaş, son iki yıldır döviz kredi yükünün, açılan döviz makası nedeni ile taşınamaz hale geldiğini vurguladı. Alkaş, “Sektörde bulunan 440 AVM’nin değerli bir kısmı bankalar ile ilgilerini düzenleyemezse en büyük AVM sahipleri bankalar olacak. Bölüm sonrası bankalar AVM’lerin maliki durumuna dönüşüyor. Bu akımın yaygınlaştığı söyleniyor” dedi.
Bugün artan sarfiyatlar ve azalan gelirler nedeni ile AVM’cilik iktisadında çok önemli çatırdamaların yaşandığını aktaran Alkaş şunları söyledi:
“AVM’ler bacasız fabrikalardır. Binlerce bireye istihdam sağlıyor. AVM’ler kayıtlı iktisat ve istihdam için de çok değerli. Birçok marka, AVM’lerde rekabetçi yeteneklerini geliştirerek dış pazarlara açılabildi. Münasebetiyle memleketler arası markalarımız için de AVM’ler olmazsa olmak bir gerçek.”
Faizsiz öteleme ve TL’ye dönüş
Yakın vakitte olağanlaşmanın gerçekleşememesi halinde bankalara zamanın hızlanacağına dikkat çeken AYD Lideri Hüseyin Altaş, şöyle devam etti:
“Biz AVM yatırımcıları olarak markalara 6,5 milyar TL’yi bulan kira takviyesinde bulunduk. Başka takviyelerle birlikte AB ve ABD’deki üzere perakendeci iflasları Türkiye’de görülmedi. Artık biz de ayakta kalmak için tek bir şey istiyoruz. Bir yıllığına borçlar faizsiz ötelensin ve TL’ye dönüşte takviye verilsin. Aksi halde pandemi daha uzun sürer ve 3 ay içinde olağana dönemezsek banka bölümleri artar.”
Altaş’ın verdiği bilgilere nazaran, bu kapsamda tehlikede olan AVM sayısı 30 civarında. Öte yandan 2020 yıl sonu prestiji ile AVM’lerin ciroları pandemi öncesinin yüzde 70’inde kalırken, kendi kira gelirleri ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 40-50 ortasında azaldı. Dal cirosunun 2019’u 160 milyar TL civarında olduğu düşünülürse, 2020’de kelam konusu cironun 48 milyar TL gerilemesi manasına geliyor.
Ciroları 48 milyar TL azaldı
Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Hüseyin Altaş, pandeminin yanı sıra döviz borçlarının da dalı sıkıntı durumda bıraktığını kaydetti. Altaş, “2018 Ekim ayı öncesinde kiralamalar dolar üzerinden yapılıyordu. Her basiretli tüccar üzere biz de gelirlerimizi dolar üzerinden olduğu için dolar üzerinden borçlandık. Bu borcun ölçüsü yaklaşık 15 milyar dolar. Gelirlerimiz TL’ye döndüğü lakin borçlarımız döviz olarak kaldığı için kurda yaşanan artış nedeni ile yükümlülüğümüz her geçen mühlet artıyor” dedi.
Memurlar
