Türkiye iktisadına dair her şey Gece Görüşü’nde masaya yatırılıyor. Hande Fırat moderatörlüğünde gazeteciler Hakan Çelik ve Hacer Boyacıoğlu soruyor; Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan yanıtlıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın açıklaması şu biçimde;
2020 yılının başının itibaren kovid hadisesine ile karşı karşıyayız. BU tarihimizin en büyük krizlerinden. Mart aylarında şöyle bir tablo ortaya çıktı; Nisan mayıs üzere bu sorundan kurtulacağız yaklaşımı kelam konusu idi DSÖ bunun kolay geçmeyeceğini tabir eden açıklamalar yaptı. Bunun ardından ülke yöneticileri DSÖ’nün bu açıklamasını eleştirdiler, lakin baktığımızda 2020 yılının ikinci çeyreğinden itibaren inanılmaz bir sorun ile karşı karşıya kaldığımız daima birlikte gördük. Global büyümeye baktığımızda bir daralma kelam konusu. Gelişmiş ülkelere bakınca bu oranın daha artığını görüyoruz. Tedarik zincirlerinde inanılmaz sorunlar çıktı. Kovid öncesi biz Brexit’i ABD-Çin ticari savaşlarını tartışıyorduk. Kimsenin aklına bu gelmedi.
Önemli bir genişlemeye gidildi. Özelikle merkez bankaları nakdî bir genişlemeye gittiler. Borçlanma tarafına bakınca dramatik bir tablo ile karşı karşıya kaldığımızı görüyoruz. Özel bölümün borçlarının dahil edince 24 trilyon dolarlık bir borçlanmada artış kelam konusu. Önemli bir borçlanma gerçekleşti kovid ile birlikte.
Isınan hava ile birlikte kovidin tesirinin azalacağını düşünüyorduk. Ekonomik boyut değil toplumsal boyut açısından da hiç görmediğimiz bir şeyle karşı karşıya kaldık.
Salgın başladığından beri 114 milyon insan işsiz kaldı. Meseleleri tüm ülkeler yaşadılar.
Tasarruf oranlarında global ölçekte önemli artışlar kelam konusu oldu. Beşerler seyahat edemiyorsa alışveriş yapamıyorsa sonuçta bu beşerler bunları tasarruf ettiler ve önümüzdeki süreçte farklı bir tablo ile karşı karşıya kalacağız. Önemli bir ekonomik aktivitede daralma kelam konusu oldu. 2021’den itibaren açıkçası güçlü bir büyüme bekleniyor. Global ölçekte yüzde 6 oranında bir büyüme bekleniyor. Ekonomik aktivite epeyce canlı. Şu an için diyorum, bilhassa sanayii kesimi başta olmak üzere ekonomik aktivitelerin canlı olduğunu söyleyebilirim. Ekonomik canlanma şunu da söylemek istiyorum; 2021 için baz tesirinden kaynaklanan da bir büyüme kelam konusu fakat bundan sonraki süreçte neler olacak.
Borçlanma devam ediyor. Dünya bu sorun ile yüzleşmek zorunda. Ülkeler nasıl bir davranış içerisinde olacak? BU1-2 yıllık süreçte çözülecek değil. Yalnızca borçlanma değil kalıcı norm formları ile karşı karşıyayız. Turizm ulaştırma dallarında bunları görebiliyoruz. Yarın farklı bir olay ile karşı karşıya kalmayacağımızın garantisin kimse vermez. BU çeşit riskler kelam konusu.
“Uzaktan çalışma önemli biçimde yaygınlaşacak”
Dijitalleşme konusunda epey iyiyiz. İstediğimiz noktada olduğumuzu söyleyemem lakin önemli adımlar attık . Model fabrikalar bir manada oradaki sanayicilerin dijitalleşmesine imkan sağlayan bir altyapı aslında. Uzaktan çalışma yeniden en yaygın konulardan bir olacak.
Uzaktan çalışmanın önemli ölçüde yaygınlaşacağını düşünüyorum. Artık büyük ofisler yerine insanların bulundukları yerden çalışabilecekleri ortamlar her geçen gün artacak.
Yazılık kesimi başta olmak üzere bu alanlara yönelik, nasıl bir hizmetler dalındaki üzere yoğunluğu önümüzdeki süreçte göreceğiz.
“Neyi istersek onu üretebiliyoruz”
Tedarik zincirlerinde önemli bir kopuş kelam konusu oldu. Örneğin AB gereksinimini Çin’den temin edemedi. Biz de emsal sorunlar ile karşı karşıya kaldık. Hem talep hem de arz istikametiyle önemli bir şok ile karşı karşıya kaldık. Artık bölgesel tedarik merkezleri oluşturmak zorundayız anlayışı konuşulmaya başladı. Türkiye pozisyonu ve nitelikli insan altyapısı dinamik nüfusu itibariyle AB ile gümrük birliği muahedesinin olmasıyla bunlara bütün baktığımız vakit Türkiye büyük bir avantaj sunuyor. Türkiye eser çeşitliliği itibariyle gelişmekte olan ülkeler ortasında en önde yer alan ülkelerden birisi. Biz istediğimiz her şeyi üretebiliyoruz. Türkiye inanılmaz bir eser çeşitliliği prestijiyle büyü bir kapasiteye sahip.
Biz mümkün olduğu ölçüde kendi ülkelerimizde üretimi sağlayalım. Şayet bunu yapamıyorsak bu Euro bölgesinde bu merkezleri oluşturalım halinde bir yaklaşım ortaya çıktı.
Bilhassa ocak ayından itibaren biliyorsunuz ABD’nin 10 yıllık iddialarında önemli bir artış oldu. 4 aylık süreçte yüzde 80’lik bir ABD tahvil artışları oldu.
“Küresel ölçekte uyuma gereksinim var”
Faizin artmasıyla birlikte gelişmekte olan ülkelere fon akışı neredeyse durma noktasına geldi. 2021’in birinci çeyreğinde gelişmekte olan ülkelere sermaye akımı aşağı üst 200 milyon dolar mart ayında bu sermaye akım yalnızca 10 milyon dolar. Bilhassa finansman gereksinimi olan gelişmekte olan ülkelerin önümüzdeki süreçte zorlanacağını da buradan söz etmek istiyorum .
Bu türlü bir süreç, global ölçekte kıymetli bir uyuma muhtaçlığımız var. G-20 ülkeleri AB ülkeleri milletlerarası kuruluşlar. Trump devrinde bu kuruluşluların aktifliği bir ölçüde azalmıştı ABD’nin yeni idare ile birlikte yine ön plana çıktığın görüyoruz.
Memurlar
