Ahmet Meşhur’un yazısı;
Makam sahipleriyle çalışan emekçiler memurlardan 20 kat daha fazla mesai alacak
2021 Yılı Merkezi İdare Bütçe Kanunu Teklifinin K Cetvelinde fazla çalışma fiyatı verilecek işçi ile bunlara yapılacak ödeme fiyatları ve mühletleri belirlenmiştir. Makam sahiplerinin yanında çalışmanın külfetinin yanında bazen de mali olarak avantajlı durumu vardır. Bu misyonlarda çalışanların özel ömürleri büyük oranda bitmektedir. Zira bunların günün her vaktinde makam sahiplerinin yanında bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde bu vazifelerde çalışmaları mümkün değildir. Bir de bunların makam sahiplerinin kaprislerini çekmek üzere kıymetli bir yükü de vardır. Lakin, koşullar birebir olsa da statüden ötürü alınan fazla mesailer ortasında uçurum olabilmektedir.
En yüksek makam sahiplerinin yanında çalışanların ek ödemeleri ne kadardır?
Bu minvalde, 375 sayılı Kanun Kararında Kararname’nin ek 14’üncü hususunda yakın müdafaa ve makam hizmetlerinde vazife yapan işçiye en yüksek devlet memuru aylığının % 200’ünü geçmemek üzere ek ek ödeme yapılabileceği belirtilmiştir. Buna nazaran; Cumhurbaşkanı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Lideri’nin yakın muhafaza ve makam hizmetlerinde misyon yapan çalışana en yüksek devlet memuru aylığının % 200’ünü geçmemek üzere ek ek ödeme yapılabilmektedir.
Bu işçiye yapılacak ek ödeme oranını belirlemeye ilgisine nazaran Cumhurbaşkanı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Lideri yetkilidir. Bunlara, görevlendirilmelerinden ötürü mevzuatı uyarınca da rastgele bir isim altında ödeme yapılması halinde, bu ödemelerden sırf biri ödenir. Bu ödeme damga vergisi hariç rastgele bir vergiye tabi tutulmaz. Makam hizmetleri epey geniş bir kavram olup, özel kalem müdüründen çaycıya ve hizmetliye kadar bu kapsamda pahalandırmak mümkündür. Yeniden bu ödeme için işçi tabiri kullanılarak memur yahut öbür statüdeki işçi ayrımı da yapılmamıştır. Ayrıyeten, yakın müdafaa hizmetlerinin neler olduğu da açıktır.
Bu ödeme, en yüksek devlet memuru aylığının yani Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Lideri’nin gösterge ve ek gösterge toplamının (Gösterge:1500 + Ek Gösterge:8000 = 9500) maaş katsayısı ile çarpımından oluşan meblağın % 200’ünü geçmemek üzere yapılacaktır. Bu fiyatın rakamsal karşılığı ise 9500 * 0,159094 * % 200 = 3.022,78 TL ödenecek brüt fiyattır. 2021 yılı birinci devir maaş katsayısı toplu kontrat metnine nazaran 0,159094 olacaktır. Lakin, enflasyon farkı olması halinde bu sayı artabilecektir. Bu ödemeden yalnızca binde 7,59 oranında damga vergisi alınmaktadır.
Bakanlık özel kalem müdürlüklerinde çalışanlara ne kadar fazla çalışma ödenir?
Bakanlıklar özel kalem müdürlüklerinde 657 sayılı Kanun’a tabi fiilen çalışan işçiye (makam sürücüleri dahil) ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,54 Türk Lirası’dır. 90*2,54 = 228,6 TL’yi geçemeyecektir. Özel kalem müdürlüklerinde sayı hududu yoktur. Birçok kamu kurumunda özel kalemde çalışmayanlar dahi özel kalemde çalışıyor üzere gösterilerek fazla çalışma ödemesi yapılmaktadır. Bu ödemelerden gelir vergisi ve damga vergisi kesilmektedir.
Genel Müdür ve üstü ünite yöneticilerinin yanında çalışanlara ne kadar fazla çalışma ödenir?
Her bir makam için aylık toplam 450 saati geçmemek üzere Konsey Lideri (Bakanlıklar), Genel Müdür ve daha üst ünite yöneticileri, Strateji Geliştirme Lideri, Vali, General ve Amiral rütbesini haiz olmak kaydıyla Genelkurmay Başkanlığı, Ulusal Savunma Bakanlığı, kuvvet komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı’ndaki Daire Lideri ve daha üst ünitelerin yöneticileri, Rektör, Büyükşehir ve Vilayet Belediye Liderleri ile birlikte çalışan çalışana ayda 90 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,54 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek fiyat ise 90*2,54 = 228,6 TL’dir.
Genel müdürlük sürücülerine ne kadar fazla çalışma ödenir?
Bakanlıklar ve Yükseköğretim Şurası Başkanlığı ile 2005 yılında katma bütçeli genel müdürlük iken 2006 yılında genel yahut özel bütçe kapsamına alınan Genel Müdürlüklerin merkez teşkilatlarına ilişkin takımlarda misyon yapan sürücülere ayda 60 saati geçmemek üzere makam onayına istinaden saat başına yapılacak ödeme 2,54 Türk Lirası’dır. Azami ödenecek meblağ ise 60*2,54 = 152,4 TL’dir.
Makam hizmetlerindeki personel çalışanın fazla çalışma fiyatı ne kadar?
Makam sahiplerinin yanında personellerin de çalıştığı görülmektedir. Bunlara yapılacak fazla çalışma fiyatı memurlara yapılan ödemeden epey fazladır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41, 42, 43 ve 44’üncü hususunda emekçilere yapılacak fazla çalışma fiyatının ve kurallarının ayrıntılarına yer verilmiştir. Bu çerçevede her bir saat fazla çalışma için verilecek fiyat olağan çalışma fiyatının saat başına düşen ölçüsünün yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmekte ve yıllık fazla çalışmanın müddeti 270 saatten fazla olamamaktadır. Fakat, buna çok da uygun hareket edildiğini söyleyemeyiz. Zira, emekçi statüsündeki birçok sürücü kendi maaşından daha çok fazla mesai alabilmektedir.
Ayrıyeten, toplu mukaveleyle yüzde elli sayısı daha da arttırılabilmektedir. Hakikaten 2017-2019 yıllarını kapsayan toplu mukavelede kamu emekçisine %75 oranında fazla mesai ödenmesi öngörülmektedir. Bu haliyle, memurlara yapılan sembolik fazla çalışma fiyatı ile çalışanlara yapılan fazla çalışma fiyatı ortasında önemli bir uçurum vardır.
Brüt 7000 TL alan bir personelin fazla çalışması halinde saat başına 7000/30 = 233,33/8=29,16+29,16*75/100 = 51,03 TL fazla çalışma fiyatı ödenecektir. Birebir durumdaki bir memur ise saat başına 2,54 TL fazla mesai alabilecektir. Emekçi ve memurun fazla mesaisi ortasında en az 20 kat fark olduğu görülecektir. Özetle makam sürücüsü, hizmetli vefa ofis hizmeti yapan bir personelin aldığı fazla çalışma fiyatı tıpkı vazifesi yapan bir memurdan 20 kat daha fazladır. Ayrıyeten, emekçinin aldığı fiyat arttıkça alacağı fazla çalışma fiyatı artarken memur için fazla çalışma fiyatı sabittir.
Mahkemelerde vazife yapan memur ve kontratlı işçi ne kadar fiyat alacak?
Mahkemelerde vazife yapan memur ve kontratlı çalışana 375 sayılı KHK’nın ek 17’nci unsuruna nazaran fazla çalışma fiyatı ödenebilmektedir.
Buna nazaran; 5235 sayılı Kanun uyarınca kurulmuş olan ve iş yoğunluğu öteki mahkemelere nazaran fazla olan mahkemelerde vazife yapan memurlar ile kontratlı işçiye ayda 50 ve her bir işçi için yılda 300 saati geçmemek üzere 2,40 TL fazla çalışma saat fiyatının üç katını aşmamak kaydıyla yani 7,2 TL saat başı fazla çalışma fiyatı ödenebilir. Bu fıkraya nazaran fazla çalışma fiyatı ödenebilecek işçi sayısı, mahkemelerde misyon yapan toplam işçi sayısının %10’unu geçemez. Bu kapsamda yıllık olarak yapılacak toplam fazla çalışma müddeti Adalet Bakanlığı’nın talebi üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenir.
İş yoğunluğu fazla olan mahkemeleri belirlemeye ve toplam fazla çalışma saat mühletini ilgili mahkemelere dağıtmaya ve bu fıkranın uygulanmasına ait adap ve temelleri belirlemeye Adalet Bakanlığı yetkilidir. Bu ödeme damga vergisi hariç rastgele bir vergiye tabi tutulmaz. Başka mevzuat kararları çerçevesinde yaptıkları fazla çalışma karşılığında rastgele bir isim altında ödeme yapılan işçiye bu unsur uyarınca ayrıyeten fazla çalışma fiyatı ödenmez. Şimdiden iyi mesailer.
Memurlar
