Adalet Bakanlığının ceza mahkemelerinde alternatif uyuşmazlık tahlil tekniği olarak uygulamaya koyduğu uzlaştırma sayesinde her yıl 200 asliye ceza mahkemesinin bakacağı belge uzlaştırmacılar tarafından en genç bir ayda tahlile kavuşturuluyor. Dört yıldır başarılı bir formda uygulanan uzlaştırmada 2017 yılından bu yana 885 bin 98 evrakta uzlaşma sağlandı.
Adalet Bakanlığı tarafından hukuk sistemine kazandırılan ceza mahkemelerinde uygulanan alternatif uyuşmazlık tahlil yolu uzlaştırma, hukuk sistemimize birinci defa 1 Haziran 2005’te girdi ve 2016’da gözden geçirilerek tekrar revize edildi. 1 Ocak 2017’den bugüne de büyük bir muvaffakiyetle uygulanıyor. Ceza mahkemelerinde dostça tahlil yolu olarak uygulama konulan uzlaştırmayla birlikte belgeler süratlice tahlile kavuşturuluyor. Adalet Bakanlığında sicili kayıtlı 27 bin 379 uzlaştırmacı vazife yapıyor.
Dört yılın ortalamasında uzlaşma oranı yüzde 83
2017 yılında 223 bin 469, 2018 yılında 208 bin 14, 2019 yılında 238 bin 905 evrakta vatandaşlar uzlaşmayı tercih etti. 2020 yılı içerisinde ise uzlaştırma ofislerine 507 bin 779 evrak gönderildi. Gönderilen belgelerden 214 bin 710’u uzlaşmayla sonuçlandı. Ayrıyeten 94 bin 10 belgede da uzlaştırma süreçleri devam ediyor. Toplamda ise 1 Ocak 2017 ile 30 Aralık 2020 tarihleri ortasında müzakeresi tamamlanan 1 milyon 71 bin 886 belgenin 885 bin 98’inde uzlaşma sağlandı. Uzlaşma oranı 2017 yılında yüzde 80, 2018 yılında yüzde 81, 2019 yılında yüzde 84 ve 2020 yılında ise yüzde 85 oldu. Dört yılın ortalamasına bakıldığında uzlaşma oranı yüzde 83’ü buldu.
Süreç nasıl işliyor?
Uzlaştırma süreci mağdur ve failin kabulüyle başlıyor ve tarafların özgür iradesiyle devam ediyor. Uzlaştırmada kararı taraflar veriyor ve muahede konusu edimi de yeniden taraflar belirliyor. Kuşkulu ve mağdur görüşmeleri, uzlaştırmacılar eşliğinde gerçekleştiriliyor. Uzlaştırma görüşmelerinde mağdurdan yahut kabahatten ziyan görenden özür dilenmesi, maddi yahut manevi zararın karşılanması, bir kamu kurumu yahut kamu faydasına hizmet veren özel bir kuruluş aracılığıyla yardıma muhtaç şahıslara bağışta bulunulması üzere edimler belirlenebiliyor. Ayrıyeten kamu faydasına hizmet veren kuruluşlarda çalışılması yahut şüphelinin topluma yararlı birey olmasını sağlayacak programa katılması üzere yaptırımlar da bu edimler ortasında yer alıyor.
Uygulamada taraflar Mehmetçik Vakfına, şehit ve gazi yakınları için açılan hesaplara, Lösemili Çocuklar Vakfına, bayan sığınma meskenlerine, kız yetiştirme yurtlarına ve çocuk yuvalarına bağış, engelli vatandaşlara akülü otomobil bağışı, ekonomik durumu iyi olmayan öğrencilere kırtasiye yardımı, kıyafet bağışı, fidan ve ağaç dikme, Kızılay’a kan bağışı üzere edimler kararlaştırarak uzlaşabiliyor. Şüpheliler uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde bu edimleri yerine getirerek uyuşmazlık konusu evrak dava konusu olmadan tahlile kavuşturuluyor. Mağdurlar da cürüm nedeniyle uğramış oldukları ziyanları süratli bir halde telafi etmiş oluyor. Uzlaştırma süreci mağdurlar için fiyatsız olup, fail de uzlaştığında rastgele bir fiyat ödemiyor.
Memurlar
