SORU: Merhabalar. Emniyet Teşkilatı ile ilgili birtakım sorularım var.
10 Yıl fiili hizmetin akabinde ayrılarak, isteğe bağlı iştirakçilik ile ilgili olarak daha evvel paylaştığınız yazıları okudum. Benim bu mevzuyla ilgili benim sorularım şu biçimde.
Bilindiği üzere Polis Memurları çalıştıkları her 1 sene için 90 gün yani 3 ay yıpranma hissesi almaktadırlar.
8 sene çalışan bir polis memuru yıpranma hissesi olan mühletleri de hesaba katıldığında 10 seneyi tamamlamış oluyor. Bu hesaba nazaran *8 yıl çalışan bir Polis Memuru (10 yıl fiili hizmeti bulunmaksızın) isteğe bağlı istirakçilikten yararlanabilir mi?
Öbür sorum ise 10 sene fiili hizmeti olan bir Polis Memuru 10 sene sonunda istifa ederse kazanmış olduğu 2.5 yıllık yıpranma hissesi yani 900 (2.5×360) günlük sigorta prim günlerimize eklenir mi?
YANIT: 5510 a tabi memurlarda isteğe bağlı sigortalılık sistemi nasıldır.
5510 a tabi memurlarda çalışmadan emeklilik hizmet mühletini tamamlamak 5434 e tabi memurlardaki isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden büsbütün farklıdır.
Emniyet Teşkilatı mensubu ziyaretçimizin isteğe bağlı iştirakçilik ile ilgili sorularını 5510 sayılı Kanun kapsamında değerlendirmekteyiz.
Ayrıntılar:
Birinci kez 2008 yılı Ekim ayından sonra memur olanlar, yani bugün için 8 yıl hizmeti olan Devlet memurları büsbütün 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu kararları kapsamında olurlar.
5510 a nazaran isteğe bağlı sigortalılık, 5434 e nazaran isteğe bağlı iştirakçilik sisteminden büsbütün farklıdır.
5434 de isteğe bağlı iştirakçilik memurluk hizmetine eklenerek memur statüsünde emekli olmayı sağlayan sistemdir.
Meğer, 5510 da sözü de isteğe bağlı sigortalılık olup, bu sistemden yararlanmak isteyen 5510 a tabi memur vazifesinden ayrılıp isteğe bağlı sigortalılık kararlarından yararlanır, FAKAT bu yararlanma müddeti ESNAF statüsünde sayılır.
Toplam hizmet müddeti ne olursa olsun memur iken ayrılıp, yeni sistemde 5510 a tabi isteğe bağlı sigortalılık sisteminden yararlanmak isteyenler, ileriki yıllarda emeklilik koşullarını yerine getirip yaşlılık aylığı bağlansa dahi son statüleri memur statüsünde olmayacağı için memurluk hizmet müddetlerine de emekli ikramiyesi ödenmez.
Yıpranma hisseleri her vakit için aylık bağlanma esnasında dikkate alınır ve prim ödeme gün sayılarına eklenir.
Bu bağlamda genel olarak mevzuyu kıymetlendirmemiz:
5434 e tabi memurlar için isteğe bağlı iştirakçilik, tekrar birebir statüde yani memur statüsünde hizmet müddetlerini tamamlamaya yarar sağlar ve öncelikli kaide olarak da 10 yıl fiili olarak çalışılmış mühlet temel alınır, yıpranma mühleti, borçlanılacak müddetler üzere fiili çalışmaya dayalı olmayan müddetler temel alınmaz.
LAKIN, 5510 a tabi memurlarda bu sistem olmadığından, bugün için 8 yıl hizmeti olan polis memuru vazifesinden ayrıldığında 5510 a tabi memur olması nedeniyle yeni sistem temelleri içerisinde isteğe bağlı sigortalı olabilir ve bu mühleti de ESNAF statüsünde hizmet olarak dikkate alınır.
Sonuç kıymetlendirme olarak, 5434 e nazaran isteğe bağlı iştirakçilik uygulaması ile 5510 a nazaran isteğe bağlı sigortalılık uygulamasının birbiriyle karıştırılmaması gerektiğini ve bu biçimde istifa edip bu sistemlerden yararlanmak isteyenlerin mümkün bir hak kayıplarına yol açmaması açısından öncelikli olarak SGK dan durumlarıyla ilgili bilgi almalarını tavsiye edebiliriz.
5510 sayılı Kanunda isteğe bağlı sigortalılık ile ilgili kararlar;
Kimi sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar
UNSUR 5- Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından aşağıda sayılan şahıslar hakkında uygulanacak sigorta kolları şunlardır:
…
g) Ülkemiz ile toplumsal güvenlik mukavelesi olmayan ülkelerde iş üstlenen patronlarca yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk personelleri 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sıhhat sigortası kararları uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50 nci unsurun ikinci fıkrasındaki Türkiye’de yasal olarak ikamet etme koşulu ile birebir fıkranın (a) bendinde belirtilen kaideler aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta kararları uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta kararlarından yararlananlardan ayrıyeten genel sıhhat sigortası primi alınmaz.(Ek cümle: 13/2/2011-6111/24 md.) Bu bent kapsamında yurt dışındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların, bu müddette ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık sayılır.
İsteğe bağlı sigorta ve kaideleri
UNSUR 50- İsteğe bağlı sigorta; şahısların isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sıhhat sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır.
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken toplumsal güvenlik kontratı imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından;
a) Bu Kanuna tabi zarurî sigortalı olmayı gerektirecek biçimde çalışmamak yahut sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,
d) İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma müracaatta bulunmak,
koşulları aranır.
İsteğe bağlı sigorta başlangıcı ve sona ermesi
HUSUS 51-İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, 4 üncü hususa nazaran sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zarurî sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen mühletleri iptal edilerek, bu mühlete ait ödedikleri primler ilgililere iade edilir.
Ay içerisinde 30 günden az çalışan yahut 80 inci husus uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna nazaran belirlenen günlük olağan çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların tıpkı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen müddetler zarurî sigortalılığa ait prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu mühletler, 4 üncü hususun birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık müddeti olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı sigortalılık;
a) İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden,
b) Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak kuralıyla talep tarihinden,
c) Ölen sigortalının mevt tarihinden,
itibaren sona erer.
İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş mühletler, malüllük, yaşlılık ve mevt sigortaları ile genel sıhhat sigortası kararlarının uygulamasında dikkate alınır ve kelam konusu mühletler, bu unsurun üçüncü fıkrası kararı gizli olmak üzere4 üncü unsurun birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık mühleti olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı sigorta primleri ve ödenmesi
UNSUR 52-
İsteğe bağlı sigorta primi, 82 nci unsura nazaran belirlenen prime temel yararın alt sonu ile üst hududu ortasında, sigortalı tarafından belirlenen prime temel aylık yararın % 32’sidir. Bunun % 20’si malüllük, yaşlılık ve vefat sigortaları primi, % 12’si genel sıhhat sigortası primidir. 51 inci hususun üçüncü fıkrasında belirtilenler için 82 nci unsura nazaran belirlenen prime temel çıkarın alt hududu ile üst sonu ortasında olmak kaydıyla belirlenen günlük çıkar ve gün sayısı üzerinden malüllük, yaşlılık ve vefat sigortaları ile genel sıhhat sigortası primi alınır.
…
Sigortalılık hallerinin birleşmesi
UNSUR 53-
…
İsteğe bağlı sigortalı olanların 4 üncü hususun birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamına tabi olacak biçimde çalışmaya başlamaları halinde, bu Kanunun 51 inci unsurunun üçüncü fıkrası gizli kalmak kaydıyla isteğe bağlı sigortalılık hali sona erer.
Fiili hizmet müddeti artırımı
UNSUR 40- Aşağıda belirtilen işyerlerinde ve işlerde 4 üncü unsurun birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma müddetlerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiili hizmet müddeti artırımı olarak eklenir. …
Prim oranları ve Devlet katkısı
UNSUR 81- Bu Kanun yeterince alınacak sigorta prim oranları aşağıdaki biçimdedir:
a) Malüllük, yaşlılık ve vefat sigortaları prim oranı, sigortalının prime temel karının % 20’sidir. Bunun % 9’u sigortalı payı, % 11’i patron payıdır.
b) Bu Kanunda belirtilen fiili hizmet mühleti artırımı uygulanan işlerde 4 üncü hususun birinci fıkrasının;
1) (a) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için uygulanacak malüllük, yaşlılık ve vefat sigortaları prim oranı, bu hususun (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40 ıncı unsura nazaran 60 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1,5 puan, 180 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3 puan,
2) (c) bendi kapsamında çalışan sigortalılar için ise uygulanacak malüllük, yaşlılık ve vefat sigortaları prim oranı, bu unsurun (a) bendinde belirtilen % 20 oranına; 40 ıncı unsura nazaran 60 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3,33 puan, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 5 puan, 180 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 10 puan,
eklenmesi suretiyle belirlenir ve bu halde bulunan oran ile bu hususun (a) bendinde belirtilen % 20 oranı ortasındaki farka ilişkin primin tamamı patron tarafından ödenir.
5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kararı;
Ek Husus 82-
1) 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra birinci sefer 4 üncü unsurunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlardan;
a) 5510 sayılı Kanun kararlarına nazaran aylık bağlanan ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı çalışma müddetlerinin tamamı 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçmiş olanlara,
b) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen sigortalılık hallerinin birden fazlasına tabi olarak çalışmış olmakla birlikte, anılan Kanun kararlarına nazaran aylık bağlandığı sırada son sefer uzun vadeli sigorta kolları açısından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmakta olanlara,
…
Toplumsal Güvenlik Kurumu tarafından, 5510 sayılı Kanunun 3 üncü unsurunun birinci fıkrasının (21) numaralı bendinde belirtilen kamu yönetimlerinde tıpkı Kanunun 4 üncü hususunun birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında geçen uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık mühletleri temel alınarak emekli ikramiyesi; anılan Kanunun süreksiz 4 üncü unsuruna nazaran aylığa yahut toptan ödemeye hak kazanan sigortalıların emeklilik ikramiyesine ait azami mühlet, hesap metodu, emekli ikramiyesinin hesabında kullanılan ödeme ögeleri ile bu ödeme ögelerine hak kazanma kurallarına ait temel ve yordamlar, ödeme ögelerinin ikramiye hesabına temel alınan oran ve/veya ölçüleri dikkate alınarak ödenir. …
Memurlar
