Sıhhat Bakanı’yla röportaj yapan Hürriyet Gazetesinden Osman Müftüoğlu, 10 soru başlığında mevzuyu ele aldı.
SORU 1: NEDEN ÇİN AŞISI?
SIHHAT Bakanımız da çoğumuz üzere aşıların “Çin, Rus, Alman, İngiliz, Amerikan aşısı” halinde tanımlanmasından hoşnut değil. “Çin aşısı” yerine “ölü virüs aşısı” tarifini tercih ediyor. Üstteki soruyu da “SinoVac’ın geliştirdiği aşıyı sürecin başından beri dikkatle izlemeye aldık. Biliyorsunuz, meyyit virüs aşıları uzun vakittir kullanılan, teknolojisi iyi bilinen, aktifliği makul seviyede, yan tesirleri ise epeyce düşük aşılar. Ayrıyeten bizim depolanması, dağıtımı ve kullanımında zati son derece deneyimli olduğumuz bir aşı çeşidi. Bu nedenle daha yolun başında, neredeyse haziran ortalarında SinoVac ile süratle temasa geçtik” karşılığını verdi.
SORU 2: FAZ 3 ÇALIŞMALARINA KARAR NE VAKİT VE NEDEN VERİLDİ
BAKANIN bu soruya verdiği cevap bence çok kıymetli. Çünkü yaptığımız Faz 3 çalışmalarının her ikisi de bize inanç verdi. Dr. Koca’nın cevabına gelince: “Daha temmuz ayı başında yalnızca SinoVac aşısının değil, BioNTech’in geliştirdiği aşının da Faz 3 çalışmalarının ülkemizde de yapılmasının yanlışsız olacağını düşündük. Bilim Şurası da bu kararımızı destekledi. Her iki üreticiyle de temasa geçerek eylül ayında hem mRNA/BioNTech aşısı hem de meyyit virüs/SinoVac aşısı için en uzman uzmanlardan oluşan bir müşahede kümesinin nezaretinde Faz 3 çalışmalarını başlattık. Şayet biz Faz 3 çalışmalarını ülkemizde yapıp sonuçları kendimiz şahsen görerek karar vermiş olmasaydık, kullandığımız aşılar hakkında bugünkü kadar rahat ve inançlı bir noktada bulunmazdık. Brezilya’dan, Endonezya’dan, Almanya’dan ya da İngiltere’den açıklanan Faz 3 sonuçlarına prestij ederek karar vermek zorunda kalırdık. Meğer biz her iki aşı için de ülkemizde Faz 3 çalışması yaparak uygulamaların sonuçlarını şahsen kıymetlendirme fırsatı bulduk. Kıymetlendirme kararını da bu mevzuda ülkemizin en uzman hocalarından oluşan bir heyete bıraktık.”
SORU 3: OXFORD AŞISINI NEDEN ALMIYORUZ
OXFORD Üniversitesi’nin geliştirdiği aşı hem aktifliği, hem de ucuzluğu nedeniyle baştan beri hepimizin dikkatini çekti. Dahası, klasik yollarla geliştirilen bu aşının mutasyonlu virüslerde bile tesirli olabileceği de ileri sürüldü. Hal bu türlü olunca da Sayın Bakan’a “Biz neden AstraZeneca/Oxford aşısını da ithal etmiyoruz?” diye sormamak olmazdı. Soruya Sayın Bakanın cevabı beni de şaşırttı: “Biz bu aşıyı da baştan beri dikkatle izledik. İnançlı ve kıymetli bulduk. Ne var ki üretici firma, aşının bizim de dahil olduğumuz bölge ülkelerine dağıtım hakkını Sputnik 5 aşısını üreten Rus firmasına vermiş. Biz Rus firmasıyla Sputnik 5 aşısı nedeniyle esasen temas halindeyiz. Bu aşıya da talip olduğumuzu söylediğimizde, ellerinde şimdi Rusya’nın kullanımı için bile AstraZeneca aşısının bulunmadığını belirttiler. Elhasıl bu ucuz, tesirli ve inançlı aşıya şimdi ulaşma talihimiz yok lakin her imkanı zorladığımızdan emin olabilirsiniz.”
SORU 4: RUSYA’NIN ÜRETTİĞİ SPUTNIK 5 AŞISINI ALABİLECEK MİYİZ
GÖRÜNEN o ki Rusya’nın ürettiği Sputnik 5 aşısı da ülkesindeki Faz 3 çalışmalarını muvaffakiyetle atlattı. Sonuçları inançlı olunca da bir anda başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere birçok ülke Sputnik 5 üreticisi firmanın kapısını çalmaya başladı. Hakkını verelim, Dr. Fahrettin Koca bu aşı için de erken davrandı. Neredeyse 3-4 ay evvelden ilgili firmayla bağ kurdu. Birkaç hafta evvel de aşının Türkiye’de ortak üretimi için imzalar bile atıldı. Görüşmemizde Sayın Bakanda bu aşıyla ilgili rastgele bir tereddüdün olmadığını fark ettim. Hem ithalatı konusunda, hem ortak üretimi konusunda süratle hareket edeceği anlaşılıyor.
SORU 5: SİNOVAC’TA SON DURUM NE
EKİM ayında yaptığımız görüşmede Dr. Koca, aralıkta 5, ocak ve şubatta 10’ar milyon doz SinoVac aşısının Türkiye’de olacağını söylemiş, “Toplamda da 50 milyon doz için imza attık” demişti. Ne var ki üretimdeki aksamalar nedeniyle SinoVac yeteri kadar aşı üretemedi, teslimatta gecikmeler yaşandı. Son günlerde ise bu gecikmeler yavaş yavaş aşılmaya başlandı, teslimatlar nizamlı olarak yapılıyor. Dr. Fahrettin Koca, “SinoVac ile yaptığımız mutabakata nazaran nisan sonuna kadar 100 milyon doz aşı elimizde olacak” diyor ancak gerisinden da ekliyor: “Tabii ki üretimin aksamaması, her şeyin yolunda gitmesi en büyük dileğimiz.”
SORU 6: PFIZER/BIONTECH AŞISINDA SON DURUM NE
SIHHAT Bakanı’nın bu soruya verdiği cevap ise şu: “Uğur kardeşime güveniyorum! Gösterdikleri muvaffakiyet için de onları tekrar tekrar kutluyorum. Biliyorsunuz, bu aşı için de bizdeki Faz 3 çalışmaları tamamlandı. Toplamda 5 milyon doza yakın Pfizer/BioNTech aşısı için de üretici firmadan ve Dr. Uğur Şahin’den kelam aldık, imzalarımızı da çoktan attık. Burada da en büyük sorun, aşı üretimindeki gecikmeler. Tıpkı SinoVac üzere, Pfizer/BioNTech aşısının üretiminde de önemli aksamalar var.”
SORU 7: BU DURUMDA ‘AŞI STRATEJİK BİR ESER HALİNE GELDİ’ DİYEBİLİR MİYİZ
BU kıymetli soruya Sıhhat Bakanı, “Aşının stratejik bir eser haline geldiği kesin. Şayet üretimdeki gecikmeler bir an evvel aşılmazsa, karışıklık daha da büyüyebilir. Biz erken yola çıktığımız için pek çok ülkeden daha iyi bir durumdayız. Aşının dağıtımında imkanı hudutlu ülkelere de yardımcı olunması gerektiği niyetindeyiz. ‘Aşıda adaletli dağıtım’ sorunu, önümüzdeki günlerde en değerli problemlerden biri olacak üzere görünüyor” yanıtını verdi.
SORU 8: YERLİ AŞI NE VAKİT KULLANIMA GİRER
YERLİ aşıda değerli gelişmeler var. Aşıda da yerli ve ulusal bir duruş gerektiği, yerli aşı geliştirmenin stratejik bir problem haline geldiği kesin. Dr. Koca, yerli aşı için benden çok daha fazla umutlu. Önümüzdeki sonbahara elimizde olabileceğini düşünüyor.
SORU 9: BİLİM ŞURASI SİZE DAYANAK Mİ KÖSTEK Mİ
SIHHAT Bakanımıza baştan beri başarılı çalışmalar yapan Bilim Heyeti’ne ait niyetlerini de sordum, cevabı şu oldu: “Pandemi patlar patlamaz Bilim Konseyi’ni kuran, devreye sokan ve kararlarını uygulamaya koyan birinci birkaç ülkeden biri olduk. Ben Bilim Konseyi oluşturma kararını daha ocak ayının sonlarında, zelzelenin yaralarını sarmak için gittiğim Elazığ’da verdim. Döner dönmez de olabildiğince geniş iştirakli bir Bilim Konseyi oluşturup faaliyete geçirdim. Şura, başından beri çalışmalarımıza taraf verdi, yol gösterdi. Hocalarımızın kararlarını uyguladık, uygulamaya da devam edeceğiz. Ortak çalışmanın, bilhassa pandemi üzere bir sorunda bilimin takviyesine dayanmanın kıymetine baştan beri inandım ve inanmaya devam ediyorum. Bizi yürekten destekleyen, yol gösteren hocalarımıza şükran borçluyuz.”
SORU 10: TEDBİRLER NE VAKİT GEVŞER
HAKLIYIZ, hepimiz neredeyse “önlem mağduru”yuz. Fakat görünen o ki tedbirlere daha bir müddet daha katlanmak zorundayız. Pekala, Dr. Koca’nın fikri ne? Aldığım cevap şu: “Önlemlerle ilgili kararları biz değil, Bilim Heyetimiz veriyor. Şura olay sayıları başta olmak üzere eldeki bütün sayıları kıymetlendirerek, ülke çapındaki bütün gelişmeleri dikkatle izleyip sonuca varıyor. Bu kararları natürel ki gerekli temasları yaparak Bakanlar Heyeti’nin ve Sayın Cumhurbaşkanımızın değerlendirmesine sunuyoruz. Sonuç orada alınıyor.”
Memurlar
